مدرک‌گرایی با بخشنامه درست نمی‌شود

فردی که برای ادامه تحصیل در دوره دکتری به خارج از کشور می‌رود، اگر در دانشگاهی مطرح و شاخص درس بخواند، آن وقت شاید بشود گفت که او عاشق علم و ادامه تحصیل است، اما وقتی دانشجو به هر طریقی که شده می‌خواهد از یک دانشگاه بی‌کیفیت در کشورهای همسایه، یک مدرک دکتری بگیرد، آن وقت کار او جز مدرک‌گرایی معنی دیگری ندارد.

کد خبر: ۷۹۲۹۶۷

باید در نظر داشت که همین مدرک‌گرایی، ریشه‌های فرهنگی دارد و هنوز هم در بسیاری از نهادهای دولتی و خصوصی، داشتن مدرک بالاتر مهم‌تر از داشتن توان و تخصص است.

طبیعی است که همین مدرک‌ گرایی می‌تواند آسیب‌های متعددی برای جامعه به همراه داشته باشد. یکی از عمده‌ترین تبعات این رفتار غلط، کمرنگ شدن شایسته‌سالاری در فضای اجتماعی و اقتصادی کشور است؛ طوری که کارایی و شایستگی جای خودش را به مدرک می‌دهد.

برای حل این مشکل فرهنگی باید اقدامات اساسی انجام داد. در وهله اول باید ظرفیت پذیرش دوره دکتری در کشور با کار کارشناسی و ظرفیت‌سازی افزایش پیدا کند تا دانشجوی ایرانی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور نرود.

کار دومی که می‌شود انجام داد، ایجاد اشتغال برای فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد است. اگر بخواهم بی‌تعارف حرف بزنم، واقعیت این است که برخی دانشجویان ارشد به دلیل نبود فضای اشتغال به سمت تحصیل در دکتری کشیده می‌شوند، در حالی که اگر بازار کار برای فعالیت آنها مساعد باشد، شاید خیلی از آنها دیگر تمایلی برای پذیرش در دوره دکتری نداشته باشند.

یعنی وقتی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد می‌بیند که نمی‌تواند با داشتن مدرک تحصیلی‌اش کار پیدا کند، با امید به دست آوردن شغل و آینده‌ای بهتر، ترجیح می‌دهد در مقطع دکتری ادامه تحصیل بدهد. راه‌حل بعدی این است که در جامعه، فرهنگ‌سازی و آموزش انجام شود.

این فرهنگ‌سازی هم با بخشنامه و قانون درست‌شدنی نیست، بلکه باید به درجه‌ای برسیم که ملاک پذیرش نیروی انسانی در نهادهای دولتی و خصوصی، کارایی افراد باشد، نه نوع مدرک تحصیلی آنها.

دکتر محمدعلی برخورداری - رئیس دانشگاه علم و صنعت