از بام ایران به عشق بام آسیا آمدم

این بازیکن جوان توپ را براحتی برابر باربوسای باتجربه برزیلی به هم‌تیمی‌های پرآوازه‌اش پاس می‌داد و برای پرتاب توپ از بالای سر خوان کارلوس ناوارو اسپانیایی ابایی نداشت. یخچالی همراه سجاد مشایخی و آرمان زنگنه از تیم جوانان سال 2013 ایران، به تیم ملی در رقابت‌های جهانی 2014 اسپانیا راه پیدا کردند. کمی قبل‌تر از این بازیکنان، جوانانی مانند؛ ارسلان کاظمی، محمد حسن‌زاده و محمد جمشیدی نام خود را در میان نسل طلایی بسکتبال جا انداختند هرچند بسکتبال ایران جوانان شایسته زیادی دارد که طی این سال‌ها به خاطر هدفمند نبودن برنامه‌ها مغفول واقع شده‌اند، اما به همین تعداد جوان هم باید دلخوش بود که آینده‌سازان این ورزش در میدان‌های مختلف هستند. بهنام یخچالی با وجود سن کم در دهه 90 پدیده بسکتبال ایران است و تعریف و تمجیدهای فدراسیون جهانی (فیبا) از این بازیکن، ما را یاد روزهای آغاز دهه 80 می‌اندازد که ستاره‌هایی مانند نیکخواه بهرامی، مهدی کامرانی و... در بسکتبال ایران سر به آسمان ساییدند. قدرت بدنی خوب و مهارت‌های بهنام در بازی بویژه پرتاب‌های سه امتیازی، توانایی منحصربه‌فردی به او داده تا در تیم ملی و حتی باشگاه پتروشیمی بندر امام با حضور جمع زیادی از ستارگان این تیم جای خود را باز کند. بهنام یخچالی در گفت‌وگو با جام‌جم از همه روزهای خوب و بد خود در بسکتبال طی این سال‌ها می‌گوید.

بهنام یخچالی مدت زیادی نیست در بسکتبال ایران بازی می‌کند، اما افتخاراتش تحسین‌برانگیز است. فکر می‌کنی دلیل این همه عناوینی که به تو داده‌اند چیست؟

بزرگان بسکتبال به من یاد داده اند درون زمین به فکر تیم باشم، تمرکز کنم و روی قوانین بازی دقت داشته باشم. من با این مشخصه‌ها تاکنون پیش رفته‌ام و اگر مطلبی درباره من انتشار یافته توجه رسانه‌ها به این موارد است.

سایت فدراسیون جهانی (فیبا) هرازچندگاهی مطلبی از تو روی خروجی این سایت می‌گذارد. نگاهت به تعریف و تمجیدهای فیبا چگونه است؟

فرقی نمی‌کند. رسانه‌های داخلی و خارجی کار خودشان را انجام می‌دهند و من به عنوان بازیکن وظیفه دیگری دارم. انعکاس این اخبار مسئولیتم را در تیم‌هایی که بازی می‌کنم سنگین‌تر کرده است، اما نباید تمرکزم را از دست بدهم. بسکتبال از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که یک جنبه آن رسانه‌ها هستند. حتی گزارش‌های فیبا در همین راستاست.

به هر حال فیبا روی جوانان نظر دیگری دارد. آنها با معرفی بازیکنان جوان می‌خواهند الگوهای تازه‌ای را در سطح بسکتبال دنیا معرفی کنند؛ مانند ارسلان کاظمی که در رقابت‌های جهانی ترکیه یکی از پدیده‌های جهان لقب گرفت.

کاملا درست است. یادم می‌آید دو سال پیش هم فیبا گزارشی از بازیکنان جوان آسیا منتشر کرده بود و نام مرا در فهرست بازیکنان با آینده گذاشت. این کار فقط برای من به تنهایی نیست. در کشورهای دیگر هم بازیکنان جوان زیر نظر هستند. البته هر بار فیبا در این زمینه مطلبی منتشر می‌کند، می‌فهمم که زمان استراحت ندارم!

چطور؟

معمولا چند ماه قبل از بازی‌های جهانی یا آسیایی بیشتر سایت‌ها سراغ بازی‌ها و تیم‌های ملی فدراسیون‌ها می‌روند. این مطالب یعنی زمان شروع تمرینات طاقت‌فرسا و زندگی اردویی فرارسیده است و بازیکنی در این سطح از بسکتبال دنیا استراحت ندارد!

باید به این زندگی عادت کرده باشی.

بله. چهار سال زمان خوبی برای قرار گرفتن در فضای تمرینی و مسابقه‌های پرترافیک آسیایی و جهانی است. ضمن آن که من از بام ایران می‌آیم و به بام بسکتبال آسیا و ایستادن در بالاترین نقطه آن با بسکتبال ایران فکر می‌کنم.

یادم می‌آید یک بار از تو و ارسلان کاظمی به عنوان عوامل ناشناخته تیم ایران نام برده بودند.

بله به خاطر این بود که تیم ما بازیکنان باتجربه و شناخته شده داشت و من و ارسلان به عنوان جوان‌ترهای تیم هنوز برای خیلی‌ها ناشناخته بودیم. برای من هم این تعبیر جالب بود؛ عوامل ناشناخته.

مهمد بچیروویچ، سرمربی تیم ملی نخستین کسی بود که تو را به تیم ملی دعوت کرد. نگاه او به حضور جوانان در تیم چگونه بود؟

بچیروویچ کار سلیقه‌ای نداشت که از یک بازیکن بدش بیاید و از یکی دیگر خوشش بیاید. او به سن بازیکن کاری نداشت و همیشه از کسی که به درد کارش می‌خورد استفاده می‌کرد. می‌گفت بازیکن جوان و پیر نداریم، فقط خوب و بد بودن بازیکن مهم است. به همین دلیل من هم تمام تلاشم را انجام می‌دادم تا نظر سرمربی تیم ملی را جلب کنم.

پیش از انتخاب مهمد، تو سوابق درخشانی در تیم‌های پایه‌ای داشتی و همین طور باشگاهی. به هر حال این سوابق راهت را هموارتر کرد.

بازی در تیم‌های مختلف تجربیاتم را زیاد کرده بود، بویژه بازی برای پتروشیمی بندر امام آن هم با حضور ستارگان بسکتبال ایران. در تیم‌های پایه‌ای شکل کلی کار فرق می‌کند. آنجا باید با فضای مسابقه‌های خارج از ایران آشنا شوی. من اثرات این تجربیات را در کمپ بدون مرز یا بازی‌های تدارکاتی آلمان حس کردم.

حیف شد تیم نوجوانان ایران همان سالی که بازی‌های تدارکاتی آلمان را پشت‌سر گذاشتید، به مسابقه‌های قهرمانی آسیا در سال 2011 رهسپار نشد.

فرصت تجربه خوبی از ما گرفته شد. خود من دچار آسیب روحی شده بودم، زیرا تمرینات مرتبی داشتم و برای رقابت‌ها آماده شده بودم. بعد از نیمه‌کاره ماندن کار نوجوانان، در بازی‌های غرب آسیا و دانش‌آموزی در چین شرکت کردم. در پی این بازی‌ها، رقابت‌های جوانان جهان در مغولستان هم به سطح بازی‌ام خیلی کمک کرد.

لقب پدیده لیگ برتر بسکتبال جایی که جوانان همسن و سال تو زیاد بودند، کار بزرگ تو در بازی‌های پتروشیمی بندر امام بود، آن هم در شرایطی که 18 سال داشتی. چه اتفاقی افتاد که بهنام یخچالی به این عنوان با سن کم رسید؟

شانس بزرگ من انتخاب پتروشیمی بندر امام بود، زیرا در این تیم فرصتی بزرگ در اختیارم بود تا هم در کنار بازیکنان بزرگ باشم و هم فرصت بازی به دست بیاورم. بازیکنان و کادر فنی خیلی به من کمک کردند و همین فرصت سبب شد بتوانم با آمادگی و اعتماد به نفس بالایی وارد میدان شوم. من هر سال در این تیم با بازیکنان بزرگ تجربیات بزرگ‌تر به دست آوردم. یک بار با حامد آفاق، سانی بچیروویچ و جابر ابراهیم. سال گذشته باز هم در کنار آفاق، مهدی کامرانی، دریک اسپنسر و جاناتان گیسبون. برای این فصل هم صمد نیکخواه بهرامی کاپیتان تیم ملی. اینها بازیکنان بزرگی هستند و من سعی کردم در کنار آنها تا جایی که می‌شود یاد بگیرم. تجربه خوبی بود که من در کنار این بزرگان کار کردم.

زمانی که 19 سال داشتی کمپ بسکتبال بدون مرز زیر نظر فیبا و مربیان و بازیکنانی از NBA اهمیت مهارت‌های فردی بسکتبال را برای تو بیشتر کرد.

دقیقا. در آنجا روی مهارت‌های فردی بازیکنان جوان تاکید می‌شد. با حضور در این کمپ تحربه بسیار خوبی به دست آوردم و وقتی به ایران بازگشتم، سعی کردم نحوه تمرینات مهارتی‌ام را تغییر دهم و هر چقدر می‌توانم این سری از تمرینات را بیشتر کنم.

تو در بازی‌های جهانی با تجربه بازی‌های جوانان در چک وارد شدی. یک بازیکن جوان باید چه شاخص‌هایی را در ترکیب بزرگسالان رعایت کند؟

وقتی سرمربی تیم برنامه دارد و بازیکنان بزرگ از تو حمایت می‌کنند، خیلی راحت می‌توانی در ترکیب تیم جا بیفتی. من این شاخصه‌ها را به خوبی داشتم و سعی کردم به نسبت اعتمادی که در تیم به من می‌شود، تلاشم را بیشتر کنم. به نظرم اینها کافی است تا یک بازیکن ظرفیت‌های روحی ـ روانی خود را افزایش دهد اگر چه بازی‌های آسیایی و جهانی در رده‌های سنی به من کمک کرده بود.

همین طور دو دوره کاپ آسیا.

کاپ آسیا که صددرصد. دو بار با تیم ایران در مسابقه‌های ژاپن و چین قهرمان شدیم. علاوه بر این رقابت‌ها، ABA کاپ هم به رشد سریع من در تیم ملی کمک کرد. در تورنمنت ABA کاپ، من و سعید داورپناه بهترین بازیکنان شناخته شده بودیم و جایزه مان نفری هزار دلار بود.

بازی‌های تیم ملی و بازی برای پتروشیمی بندر امام به طور توامان سبب شد چهره تازه‌ای از بهنام یخچالی در بسکتبال ایران ببینیم. بویژه این ‌که قرار گرفتن در جمع بزرگان پتروشیمی بندر امام در بازی‌های غرب آسیا به مثابه تجربیات تازه برای تو بود.

من علاوه بر پتروشیمی بندر امام در تیم بسکتبال جوانان ایران هم بازیکن آقای مهران حاتمی، سرمربی تیم بودم. او در این چند سال شناخت خوبی روی من پیدا کرده بود. می‌دانست تمام تلاش خودم را برای تیم می‌کنم و نظر سرمربی هم این بود که در مسابقه‌های غرب آسیا به عنوان بازیکن شروع‌کننده وارد زمین شوم. این امتیاز از دیده شدن در تیم جوانان نصیب من شد و بعد در پتروشیمی بندر امام شرایط بسیار خوبی برای جوانان فراهم بود. در دوسال گذشته حمایت‌های پدرانه آقای یاوری مدیرعامل باشگاه را هرگز فراموش نمی‌کنم.

حضور جوانان در تیم‌های بزرگ می‌تواند خطری جدی در راه پیشرفت آنها باشد. با وجود حضور بازیکنان بزرگ در این تیم، نترسیدی نیمکت‌نشین شوی و از فضای رقابت فاصله بگیری؟

من از همان ابتدا به پتروشیمی بندر امام حس اعتماد داشتم. نمی‌دانم چرا اما حسی به من می‌گفت تیمم را درست انتخاب کرده‌ام و امروز از انتخاب سه فصل قبل خودم کاملا راضی هستم. چه در گذشته و چه امروز کادر فنی پتروشیمی بندر امام همیشه از بازیکنان بسیار بزرگ استفاده می‌کنند به همین دلیل بازی من هم کنار این نفرات پیشرفت می‌کند.

اما گاهی حضور ستاره‌ها در پست تو سبب می‌شود موقعیت بازی ات تغییر کند. از این بابت مشکلی نداری؟

من از ابتدا به طور تخصصی در پست 2 بازی می‌کردم، اما در پست 3 هم وارد زمین شدم. امسال برای پتروشیمی بندر امام در پست یک به میدان رفتم و در جریان بازی هم همراه با آفاق در هر دو پست بازی می‌کنیم. البته برای من چندان فرقی ندارد که در کجا بازی کنم و شرایط بازی هم تاکنون برایم خوب بوده است، اما ترجیح می‌دهم بیشتر در پست 2 بازی کنم.

سهمیه‌بندی فدراسیون بسکتبال هم کار دست تو داد.

امسال با توجه به نوع سهمیه‌بندی بیشتر در پست یک بازی می‌کنم. کادر فنی این نکته را ابتدای فصل به من یادآوری کرد و من هم قبول کردم تا هر جا که بتوانم به تیم کمک کنم، اما در لیگ حرفه‌ای با آمدن بازیکن خارجی می‌توانم به پست اصلی خودم برگردم. راستش در پست غیرتخصصی‌ام، روبه‌رو شدن با بازیکنان خوب پست یک که بیشترشان در لیگ حرفه‌ای خارجی هستند، برایم سخت است.

بازی کردن با صمد نیکخواه بهرامی را در تیم ملی تجربه کرده بودی. بازی در کنار کاپیتان تیم ملی در پتروشیمی بندر امام چطور است؟

صمد، بازیکن باتجربه‌ای است که در هر تیمی یک وزنه است. ما به نسبت لیگ ملی هماهنگی بیشتری به دست آوردیم، اما در مجموع کار هماهنگی با بازیکنان تازه‌وارد هر چقدر با تجربیات گوناگون زمانبر است. بازی‌های لیگ ملی به خاطر شتاب در برگزاری بازی‌ها فرصت مناسبی به تیم ما نداد، اما امیدوارم در لیگ حرفه‌ای روال نتیجه‌گیری‌مان در پلی‌آف بهتر شود.

لیگ ملی دست‌کم برای تو و محمد جمشیدی که بهترین‌های لیگ معرفی شدید، خوب بود.

من زمانی از کارم راضی می‌شوم که تیمم نتیجه گرفته باشد. وقتی ما دوم شدیم، موفقیت فردی برای من لذتبخش نیست. مهم موفقیت تیم است که با یک اشتباه نتوانستیم به قهرمانی برسیم.

پیش‌بینی تو از قهرمان لیگ حرفه‌ای چیست؟

رقابت برای قهرمانی این فصل لیگ حرفه‌ای بین سه تیم است، هر چند به نسبت لیگ ملی بازی‌ها سطح بهتری دارد، اما پیش‌بینی قهرمانی در این رقابت‌ها سخت است. سه تیم پتروشیمی بندر امام، مهرام و دانشگاه آزاد تهران برای رسیدن به فینال شانه به شانه یکدیگر پیش می‌روند و هر سه تیم لایق عنوان قهرمانی هستند. در سال گذشته هم وضع به همین منوال بود، اما ما قهرمان شدیم. در لیگ ملی بازی‌های نزدیکی به نمایش درآمد، اما لیگ حرفه‌ای به خاطر تغییر تیم‌ها با بازیکنان خارجی جذاب‌تر است و جام قهرمانی معتبری دارد. برای گرفتن جام قهرمانی باید انگیزه زیادی داشت در غیر این صورت کارمان به مشکل می‌خورد.

امسال جاناتان گیبسون ـ بازیکنی که در قهرمانی فصل گذشته پتروشیمی بندر امام سهم زیادی داشت - در ترکیب تیم‌تان نیست. آیا بازیکن خارجی جایگزین می‌تواند امیدهای شما را به قهرمانی بیشتر کند؟

درست است که گیبسون بازیکن بزرگی بود، اما پتروشیمی بندر امام فقط متکی به جاناتان نبود. در تیم ما ستاره‌های زیادی بودند که به کمک هم توانستیم قهرمان شویم و امسال هم ستاره‌های تیم می‌توانند نتایج خوبی خلق کنند. ما منتظر بازیکن خارجی تیم هستیم و حتما بازی‌های پلی‌آف بین ما و مهرام جذاب‌تر خواهد شد.

این بازی‌ها به تیم ملی در جام ملت‌های آسیا کمک می‌کند؟

بازی‌های لیگ برای تیم ملی ثمربخش است، اما زمان لیگ حرفه‌ای قدری طولانی است. با توجه به این‌ که تیم‌ها لیگ ملی را هم پشت‌سر گذاشتند، ممکن است فشار مسابقه‌ها بازیکنان ملی‌پوش را خسته کند. در هر صورت در یک ماه باقیمانده تا پایان بازی‌های لیگ حرفه‌ای امیدوارم بازیکنی آسیب نبیند و بازیکنان مورد نظر سرمربی تیم ملی بتوانند در جام ملت‌ها حضور یابند.

بعد از بازی‌های آسیایی که قهرمانی از دست تیم ملی بسکتبال پرید، برای این تیم چه نتیجه‌ای در جام ملت‌ها پیش‌بینی می‌کنی؟

رقابت‌های بسکتبال جام ملت‌های 2015 برای ما اهمیت زیادی دارد. این بازی‌ها انتخابی المپیک 2016 برزیل است. تیم ایران بعد از المپیک پکن در سال 2008، بازی‌های المپیک لندن را با از دست دادن قهرمانی در جام ملت‌های سال 2011 از دست داد. المپیک یا رقابت‌های جهانی محل نمایش آخرین دستاوردهای بسکتبال دنیاست. زمانی که من در اسپانیا برای تیم ملی در رقابت‌های جهانی به میدان می‌رفتم از نزدیک تفاوت بازی‌های جهانی و آسیایی را حس می‌کردم. شرایط در این رقابت‌ها بسیار حرفه‌ای است و همین نمایشگاه بزرگ با حضور بسکتبالیست‌های جهانی و NBA فرصت تازه‌ای برای بسکتبالیست‌های ماست.

بهنام در فصل بازی‌های 94 چه آرزوهایی دارد؟

دلم می‌خواهد با تیم باشگاهی‌ام در این فصل نتیجه بگیریم، زیرا سختی‌های زیادی را در این راه متحمل شده‌ایم. بعد از آن هم امیدوارم با عملکرد خوب به اردوی تیم ملی دعوت شوم و بتوانم به بسکتبال کشورم خدمت کنم. از سرمربی جدید تیم ملی شناختی ندارم، اما او مانند مربیان صرب است که تاکنون به ایران آمده‌اند و به نظرم با سبک و سیاق‌شان آشنا هستم. امسال برای بسکتبال اهمیت زیادی دارد و می‌توانیم سهمیه المپیک ریو را به دست آوریم که برای این هدف خواهیم جنگید. آرزوی هر ورزشکاری حضور در المپیک است و من هم آرزو دارم در المپیک ریو برای تیم کشورم به میدان بروم.

پدیده‌ای نوظهور

شهرکرد، مرتفع‌ترین مرکز استان در ایران است و به همین دلیل به بام ایران شهرت دارد. این شهر در طول تاریخچه بسکتبال ایران، بسکتبالیست‌های مستعدی در سطح اول بسکتبال ایران مطرح کرده است؛ مانند حسین بیگی و داوود پورکاوه در گذشته‌های نه‌چندان دور که در تیم‌های جوانان و امید و چند دوره‌ای برای تیم ملی به میدان رفته بودند. در تاریخچه جدید بسکتبال این شهر اما به نام‌هایی برمی‌خوریم که در عین جوانی، استعداد سرشار و توانمندی‌های بسیاری برای ارائه نمایش تکنیکی دارند؛ مانند محمد جمشیدی و بهنام یخچالی. اگر چه رسول مظفری را هم باید پس از درخشش در لیگ ملی و لیگ حرفه‌ای امسال به این جمع اضافه کرد که جملگی بازیکنان شهرکردی بسکتبال ایران هستند. در بین این جوانان شهرکردی قصه بسکتبالیست شدن بهنام یخچالی در نوع خود جالب است. او فقط برای تماشای تمرینات برادر کوچک‌ترش پویا به تالار شهر می‌رفت و او را در راه بازگشت به خانه همراهی می‌کرد. اقدام به پرتاب توپ از گوشه زمین، زمانی که تمرینات تعطیل می‌شد، کم‌کم حس علاقه‌مندی به بسکتبال را در بهنام به وجود آورد. همین بهانه‌ای شد تا برادر بزرگ‌تر در راه برادر کوچک‌تر قرار بگیرد و با ثبت‌نام در کلاس تابستانی بسکتبال، تمرینات پایه‌ای بسکتبال را آغاز کند. با آغاز فصل مدرسه، بهنام یخچالی که تمرینات مناسبی را پشت‌سر گذاشته بود، در ترکیب تیم مدرسه قرار می‌گیرد و همراه این تیم نخستین قهرمانی ورزشی‌اش را تجربه می‌کند. او از همین بازی‌ها برای مسابقه‌های آموزشگاه‌های استان و سپس ایران می‌رود که در آنجا نخستین بار از سوی بهرام رمضان به اردوی تیم ملی دانش‌آموزی فراخوانده می‌شود. از این اردوها به بعد بود که دوستان بهنام در بام ایران کمتر دوست بسکتبالیست خود را رویت کردند، زیرا او برای پیشرفت راه قم و تیم جهش ترابر و سپس خوزستان با پتروشیمی بندر امام را انتخاب کرده بود. اردوهای تیم‌های پایه‌ای از نوجوانان تا جوانان و تیم ب هم تمام وقت بهنام را در چهار تابستان متوالی پر کرده بود. این بازیکن شهرکردی بسکتبال ازجمله بازیکنانی است که با سن کم، بازی در تیم بزرگسالان ایران را تجربه کرده‌اند زیرا وقتی او برای نخستین بار با تیم ملی، قهرمان رقابت‌های کاپ آسیا در ژاپن شده بود، فقط 17 سال داشت. دو بار قهرمانی در کاپ آسیا، مقام سوم آسیا با جوانان ایران و حضور در رقابت‌های جهانی این رده، بازی با تیم ملی در بازی‌های آسیایی و تصاحب مدال نقره همین طور حضور در بازی‌های جهانی اسپانیا و دو بار قهرمانی با پتروشیمی بندر امام در لیگ برتر بسکتبال مهم‌ترین افتخارات بهنام یخچالی پدیده جوان بسکتبال ایران است.

محمد رضاپور / گروه ورزش