داعش، خوارج دوران ماست

مفتی سابق مصر بارها تاکنون تاکید کرده است گروه‌های تکفیری، ازجمله داعش و القاعده، همان خوارج دوران ما هستند، کسانی که با اقدامات جنایتکارانه خود، چهره اسلام را مخدوش می‌کنند، خوارجی که قاتل، فاسق، مفسد و جنایتکار هستند.

به اعتقاد او داعش یک گروه شیطانی است که به صورت خلق الساعه به وجود آمد تا به تجاوز و ریختن خون انسان دست یازیده و آنچه را به دروغ جهاد می‌خواند، انجام دهد، آنها از اوضاع بی ثبات برخی کشورهای عربی مانند عراق، سوریه و یمن سوء استفاده می‌کنند. سرکردگان داعش هیچ چیزی از حقیقت اسلام و فقه شریعت نمی‌فهمند و برای توجیه اعمال‌شان دینی موازی درست کرده‌اند. متن مصاحبه الاهرام با او را می‌خوانید:

این روزها درباره نیاز به تغییر گفتمان دینی صحبت‌هایی می‌شود. آیا این گفتمان به‌دلیل شائبه‌هایی که به‌وجود آمده و اتهاماتی که به این دین زده می‌شود باید تغییر کند؟

ما الان با یک بحران حقیقی مواجه هستیم و آن این‌که تحولات عصر ما شتاب عجیبی دارد و هرچه الازهر تلاش می‌کند خود را برای مقابله با یک تفکر افراطی مجهز کند می‌بیند که یک گروه دیگری از جایی دیگر سر در می‌آورد و بنابراین باید دوباره گفتمان دینی و روش‌های تبلیغ دینی را تغییر دهد . با این همه علمای الازهر قادر به مقابله با تمام این گروه‌ها و جماعت‌ها و اندیشه‌های افراطی هستند.

چطور می‌شود گفتمان دینی را در مساجد یک پارچه کرد و یا بر یک گفتمان دینی معتدل تاکید کرد تا به‌وسیله آن بشود دروغ بودن تفکرات و ادعای گروه‌های تندرو را به مردم نشان داد و دست‌های آنان را رو کرد؟

روحانیون الازهر و نهادهای زیرمجموعه این دانشگاه اسلامی مسئولیت سنگینی بردوش دارند و آن توضیح دین به شیوه‌ای صحیح است. کاری که حضرت رسول(ص) ما را به آن فرمان داده است. این در مقابل همان دین موازی است که «داعش» و دیگر گروه‌های تروریستی شبیه به آن به‌وجود آورده‌اند. آنها از دین ابزاری ساخته اند برای افساد در زمین. بنابراین باید شبهاتی را که اینها مطرح می‌کنند مورد نقد قرار داد و دلایلی را که بر آن استناد می‌کنند مورد تحقیق قرار داد. باید فهم درست از دین را ارائه کرد و آنها را در برابر مردم افشا کرد تا دروغ شان بر مردم و حتی برخودشان آشکار شود.

در چارچوب تعدد فتاوایی که در رسانه‌ها مطرح می‌شود، بخصوص پیرامون مسائل حساس و نیز برای مقابله با این‌که چه کسی شایستگی فتوا را دارد یا ندارد چه باید کرد. بفرمایید درمجموع چگونه می‌توان بخصوص در رسانه‌ها با این هرج و مرج و آشفتگی دینی مقابله کرد؟

روحانیون اسلام به مساله «فتوا» توجه زیادی نشان داده اند و آن را در جایگاهی عظیم و بلند نشانده‌اند. پیامبر(ص) در زمان حیات خود این مقام را داشت. زیرا ابلاغ‌کننده دین خداوند بود. سپس این مقام به جانشین بعد از خودش از بین اصحاب واگذار شد. در ادامه نیز این جایگاه به اهل علم واگذار شد.

با این حال قلمرو دینی این روزها از هرج و مرج فتواهای متناقض و متضاد و آشفتگی گفتمان دینی رنج می‌برد. زیرا افراد غیرمتخصص دست به صدور فتوا می‌زنند و در نتیجه هرج و مرجی در فتواهای دینی به‌وجود آمد.

بخصوص این‌که افرادی در ماهواره‌ها می‌نشینند و با وجودی که از اساس شایستگی دادن فتوا را ندارند، اقدام به صدور فتوا می‌کنند و درنتیجه شریک در این بحران می‌شوند و در واقع به این بحران دامن می‌زنند.

موضع اسلام در باره این گروه‌ها که به نام دین قتل می‌کنند و دیگران را سرمی برند چیست؟

اسلام حق است و افراط‌گرایی باطل! خداوند سبحان رسولش را برای بشریت فرستاد تا رحمه للعالمین باشد. خدای متعال می‌فرماید: «و ما ارسلناک الا رحمه للعالمین». بنابراین اسلام دین رحمت و اعتدال است. دینی که به محبت و صلح و برادری و بخشش دعوت می‌کند و با افراط گرایی و غلو سرسازش ندارد. حتی پیامبر اسلام(ص) افراد تندرو را نکوهش می‌کرد و می‌فرمود: «هلاک باد طعنه‌زنندگان»! اینها مثل خوارج هستند. آنها کاملا از دین و آموزه‌های اسلامی که همه براساس مدارا و مرحمت است فاصله دارند. حتی می‌شود گفت آنها از فطرت انسانی سالم نیز که درهرکسی می‌تواند باشد، دور هستند.

آیا رشد گروه‌ها و تفکرات افراطی براثر کم رنگ بودن نقش نهادهای دینی میانه‌رو مثل الازهر و دارالافتاء و... بوده است؟

الازهر شریف یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های جهان است که همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. این دانشگاه تاکنون پذیرای دانشجویان از بیش از 105 کشور مختلف بوده است که بعد از فارغ‌التحصیل شدن به کشورهای خودشان برمی‌گردند. آنها در بازگشت تلاش می‌کنند از روی عقل و منطق و ایمان و حکمت از دین اسلام دفاع کنند.

الازهر با نهادهای مختلفی که در زیرمجموعه خود دارد مثل دار الافتاء و وزارت اوقاف همواره در عرصه دینی امت اسلامی حضور داشته است. درطول تاریخ، الازهر با همه‌گونه افراط‌گرایی مقابله کرده است. مسئولیت برطرف کردن شبهات و تبیین مقولاتی که گروه‌های افراطی از آنها در عملیات تروریستی خود استفاده می‌کنند برعهده این روحانیون بوده است. آنها وظیفه دارند در برابر این هیاهو و افراط‌گرایی صدای اسلام درست را بلند کنند.

چگونه می‌توان با افکار افراطی مقابله کرد؟ نقش دیگر نهادها ازجمله آموزش و پرورش و رسانه‌ها در کمک‌رسانی به نهادهای دینی چیست؟

با کمک این نهادها می‌توان اخلاق پسندیده را که مملو از رحمت و انسانیت و پذیرش دیگری با هرگونه عقیده یا گرایشی است گسترش داد. همچنین می‌توان مفاهیم درست اسلامی را پخش کرد و شبهات این خوارج را که بیش از دشمنان به دین ما ضربه می‌زنند برطرف کرد. روشن است که برای مقابله با جریان‌های افراطی و تروریستی باید همه دست به دست هم بدهند. بخصوص موسسات و نهادهایی که نقش زیادی در آمادگی و پرورش نوجوانان برعهده دارند. تا به این وسیله بتوان یک انسان امروزی مقاوم پرورش داد که دوستدار میهن و ملت باشد. همچنین رسانه‌ها نقش مهمی در مقابله با افراط‌گرایی دارند و می‌توانند در همکاری با روحانیون شبهاتی را که مطرح می‌شود برطرف سازند. باید از همه متخصصان در حوزه‌های مختلف استفاده کرد تا بتوان درنهایت با تفکرات شاد و افراطی این گروه‌ها مقابله کرد.

چرا گاهی اوقات درمورد برخی از نظرات شما بحث و جدل‌هایی به وجود می‌آید؟

غالبا رسانه‌ها به دنبال ایجاد جنجال هستند و می‌خواهند تیترهای براق داشته باشند هرچند حقیقت نداشته باشد. اما این‌ها با حرفه روزنامه نگاری و با ادبیات و اخلاق اسلامی سازگاری ندارد. زیرا نوعی فتنه و جدل را در داخل جامعه به‌وجود می‌آورد و افکار عمومی جامعه را با مسائلی که درست نیست مشغول می‌سازد. حال آن‌که باید مردم را به کاری سرگرم ساخت که برای آنها مفید باشد و به نفع کشور و بندگان خدا باشد.

آیا رسانه‌ها نقشی در تحریف یا خروج این گونه فتاوا از روند طبیعی و سیاق اصلی‌شان دارند. یعنی آیا رسانه‌ها به دلیل این‌که به‌دنبال جار و جنجال هستند دست به این کار می‌زنند؟

بله... متاسفانه برخی از رسانه‌ها با حرف‌هایی که روحانیون می‌زنند با همان منطق « لاتقربوا الصلاه » برخورد می‌کنند. یعنی بخشی از حرف را تجزیه می‌کنند یا سخن آنها را به‌گونه‌ای طرح می‌کنند که از اساس چنین مقصودی در نظر نبوده است. هدف از این کار نیز تنها جذب مخاطب و افزایش تعداد بینندگان‌شان است. در حالی که آنها باید مردم را از دروغ و گمراهی دور کنند و جلوی تکرار شایعات را بگیرند و اینها به تلاش نیاز دارد. یعنی هرکاری به تلاش نیاز دارد. اما این‌که هرکس هرچیزی به ذهنش رسید بگوید این کاری غیر حرفه‌ای است. این‌ها موجب رضایت خدا و رسول او و مومنان نمی‌شود.

چرا شما موضعی قوی و انکاری علیه دولت اخوان‌المسلمین و گروه‌های اسلام‌گرا داشتید؟

موضع من فقط ضد این یا آن گروه نبود. بلکه من با هرکسی که به نام دین مردم را دچار ابهام و شبهه می‌کند مخالف هستم. حالا هرکس که می‌خواهد باشد. کسانی که از دین به‌عنوان پوششی برای اهداف و برنامه‌های سیاسی خودشان استفاده می‌کنند. در یک دعوت اسلامی ظاهر و باطن نیست. زیرا ظاهرش همان باطن است و در آن هیچ شائبه‌ای نباید باشد.

چرا گروه‌هایی مانند اخوان‌المسلمین به دکتر علی جمعه حمله می‌کنند؟

آنها به هرکس که مخالف افکارشان یا روش‌شان باشد حمله می‌کنند. تلاش می‌کنند علیه او افشاگری کرده و یا چهره‌اش را مخدوش کنند تا افکار عمومی از نگاه کردن به اعمال و رفتار خود آنها منصرف شود.

آینده تشکل‌های تندرویی که چهره اسلام را تخریب می‌کنند چگونه می‌بینید. آیا این یک پدیده گذراست یا این‌که ادامه خواهد داشت؟ تاثیر و پیامدهای منفی اینها بر اسلام و گسترش آن در جهان کنونی چه خواهد بود؟

گروه‌های تروریستی به اذن خداوند از بین خواهند رفت. زیرا برای خدا کار نمی‌کنند. بلکه دین خدا را مخدوش می‌سازند و در زمین فساد می‌کنند و خداوند مفسدان را دوست ندارد. تاریخ به ما نشان می‌دهد که چه بسا گروه‌های منحرفی بوده اند که طغیان کردند اما در نهایت از بین رفتند. البته این روند تلاشی زیاد و زمان می‌خواهد تا بشود با آنها مقابله کرد. کاری را که این تروریست‌ها می‌کنند، چهره اسلام را خراب می‌کنند و مردم را گروه گروه از دین خدا خارج خواهند کرد. اینها با اعمال شان موجب می‌شوند تا در غرب به مسلمانان ستم شود و مساله هراس از اسلام و مسلمانان را دامن می‌زنند و درنتیجه به مسلمانان فشار آورده می‌شود.

آن وقت مسلمانان را متهم به تروریسم می‌کنند در حالی که این دین و پیروانش از تروریسم مبرا بوده است. در اسلام کسی به یاد نمی‌آورد که دیگران را سر بریده باشند یا به قتل برسانند و بسوزانند. حتی درمورد دشمنان این امور روا نبوده است. حتی در جنگ‌ها اسلام قواعد و قوانینی برای قتال دارد و پیامبر(ص) درجنگ به اصحابش توصیه می‌کرد که پیران و کودکان و زنان را نکشید و درختی را قطع نکنید و به اماکن عبادتی دیگران آسیبی نرسانید. ما باید به تعالیم اسلامی پایبند باشیم و دست به کارهایی نزنیم که باعث ریختن آبروی اسلام و مسلمانان شود.

الاهرام / مترجم: محمدعلی عسگری