زوج‌های نابارور در سیاست‌های جمعیتی دیده نمی‌شوند

تعداد این افراد کم هم نیست. براساس آمارها، هم‌اکنون حداقل سه میلیون زوج نابارور ایرانی داریم که بسیاری از آنها در صورت حمایت مالی دولت و نهادهای دیگر، می‌توانند صاحب فرزند شوند.

اما مشکلی که وجود دارد این است که در سیاست‌های کلی افزایش جمعیت، نگاه جدی به درمان زوج‌های نابارور نشده است؛ در صورتی که آنها برای فرزندآوری، حتی به فرهنگ‌سازی و متقاعد شدن هم نیاز ندارند و خود به خود، گزینه‌های بسیار مستعدی برای افزایش جمعیت هستند.

البته نه این‌که بخواهیم به این زوج‌ها، نگاه ابزاری داشته باشیم و بگوییم که دولت برای افزایش جمعیت، از این زوج‌ها حمایت کند؛ بلکه حرف حساب این است که حتی اگر از بعد منطقی و اخلاقی هم نگاه کنیم، حمایت دولت از این زوج‌های نابارور می‌تواند یک تیر و چند نشان باشد؛ طوری که دولت هم می‌تواند آرزوی سه میلیون زوج را برآورده کند و هم از منظری راهبردی، سیاست‌های افزایش جمعیت را بدرستی اجرا کرده است.

دکتر ابراهیم ایدنی، رئیس شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که برای حمایت از سه میلیون زوج نابارور ایرانی، باید میزان حمایت بیمه‌ها افزایش پیدا کند تا سهم زوج‌های نابارور برای پرداخت هزینه‌های درمان، کاهش پیدا کند.

به گفته این مقام مسئول، با توجه به این‌که کشور ما به سمت مسن شدن حرکت می‌کند، بنابراین برای کاهش تبعات این وضع خطرآفرین، نیاز است سرمایه‌گذاری خاصی برای حمایت از زوج‌های نابارور انجام شود و در این راستا، گام اول حمایت از این شهروندان، افزایش پوشش بیمه‌ای درمان ناباروری است.

این درمان‌های ناباروری که ایدنی از آن صحبت می‌کند، طیف زیادی از درمان‌ها را شامل می‌شود که گاهی هزینه درمان فقط یک دوره ناباروری به پنج میلیون تومان هم می‌رسد. البته مشکل اینجاست که برخی از این درمان‌ها نیز ممکن است در گام اول به موفقیت نرسد و نیاز به تکرار درمان داشته باشد.اما برای بسیاری از زوج‌های نابارور، پرداخت این هزینه‌ها خارج از توان مالی آنهاست؛ آن هم در شرایطی که احتمال دارد درمان‌ها در مرحله اول به سرانجام نرسد.

یعنی فرض کنید وقتی یک زوج نابارور، بین دو تا پنج میلیون تومان هزینه یک دوره درمان را پرداخت می‌کنند، ولی جواب نمی‌گیرند، در این شرایط نباید از آنها انتظار داشت که دوره درمان را تکمیل کنند و دوباره درمان را از سر بگیرند.

به همین دلیل حمایت دولت و بیمه‌ها از این زوج‌های نابارور، می‌تواند مشکل صدها هزار شهروند ایرانی را حل و در نتیجه، حداقل چند میلیون نوزاد جدید هم به جمعیت کشور اضافه کند.

آمار صعودی ناباروری در راه است

شکی نیست که در گذشته میزان زوج‌های نابارور ایرانی کمتر از امروز بود، اما تغییر سبک زندگی، وجود آلاینده‌های شیمیایی، تغذیه ناسالم و افزایش اضطراب در زندگی‌های شهری، از عواملی هستند که باعث شده ناباروری در حال افزایش باشد.

دکتر محمدمهدی آخوندی، رئیس مرکز فوق‌‌تخصصی درمان ناباروری ابن‌‌سینا نیز در گفت‌وگو با مهر معقتد است که به طور کلی، میزان باروری در سطح جهان در 50 سال اخیر تقریبا به نصف کاهش یافته و میزان ناباروری به طور مرتب در حال افزایش است.

«دما، فعالیت‌های بدنی زیاد، فعالیت در محیط گرم، فشارهای روانی، آلاینده‌های محیطی، امواج موبایل، رادیوتراپی و پارازیت» از عوامل مهمی‌ است که به گفته این متخصص می‌تواند به‌شدت بر باروری اثر بگذارد؛ طوری که عملکرد طبیعی هورمون‌ها را دچار اختلال کند.

از دیگر عوامل افزایش ناباروری در جامعه را می توان به افزایش سن بارداری در مادران نسبت داد.

به گفته آخوندی، بهترین سن باروری در خانم‌ها بین 25 تا 30 سال است، زیرا تا سی‌وپنج سالگی، به دلیل ذخیره تخمک‌ها در تخمدان و آزاد شدن آنها به‌ مرور، نگرانی چندانی در مورد قدرت باروری زنان وجود ندارد، اما پس از آن ، کم‌کم و به طور مداوم، از قدرت باروری زنان کاسته می‌شود.

نرخ باروری هم کم شده است

این روزها بسیاری از زوج‌ها که مشکل جسمی هم برای بچه‌دار شدن ندارند، تمایل زیادی برای فرزندآوری ندارند و نرخ باروری در بین زوج‌های سالم هم کم شده است.

دکتر محمد اسلامی، معاون فنی دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اعلام این‌که نرخ باروری در کشور 1.8 درصد است، به مهر می‌گوید: بالاترین نرخ باروری در کشور مربوط به سال‌های ۶۰ تا ۶۲ می‌شود و پس از آن این نرخ رو به کاهش بوده است.

همچنین به گفته این مقام مسئول، اکنون میانگین فاصله زمانی فرزند اول و دوم در خانوارهای ایرانی، 4.5 سال است که این آمار با معیارهای سلامت مادر و کودک مطابقت نداشته و برنامه‌ریزی کاهش این فاصله ضروری است.

بارداری‌های ارادی و خواسته، فاصله‌گذاری منطقی فرزندآوری، کاهش بارداری‌های پرخطر و مهار سقط غیرقانونی و غیرشرعی، تامین خدمات باروری سالم، ایجاد زیرساخت‌های مناسب خدمات بازگشت باروری و تشویق و تسهیل زمینه ازدواج برای جوانان از راهکارهایی است که اسلامی آنها را در افزایش نرخ باروری کشور بسیار موثر می‌داند.

چرا مردان نابارور می‌شوند؟

در باور سنتی، زنان را اصلی‌ترین مسئول بچه‌دار نشدن معرفی می‌کردند، اما بر اساس یافته‌های علمی، امروزه می‌دانیم که سهم مردان در ناباروری، دست کمی از سهم زنان ندارد. به همین دلیل هم بهترین راهکار این است که زوج‌های نابارور با همدلی و بدون متهم کردن دیگری، درمان را بدون نیمه‌کاره رها کردن آن طی کنند.

دکتر محمد کاظمینی، عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا نیز درباره علل و عواملی که ممکن است باروری مردان را در معرض خطر قرار دهد، به مهر گفت: یک مرد قبل از تولد و تا دوران بارداری و رشد در رحم ممکن است دچار مشکلاتی شود. پسر بچه‌ها ممکن است هنگام تولد، بیضه‌هایشان در جای خود قرار نداشته باشند و چنانچه توسط یک ماما یا متخصص از ناحیه بیضه‌ها مورد بررسی و معاینه قرار گیرد و این مساله تشخیص داده شود تا قبل از یک سالگی با انجام یک عمل جراحی می‌توان این مشکل را برطرف و از آسیب به بیضه‌ها در سال‌های آینده جلوگیری کرد .

همچنین به گفته این متخصص، هنگام بلوغ هر ضایعه‌ای همچون التهاب بیضه‌ها یا درد ناگهانی، پیچ خوردگی‌های آنها یا در صورت عفونت باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه و تحت درمان قرار گیرند، چنانچه پس از بلوغ نیز ممکن است بیماری‌ها و مشکلاتی برای مردان ایجاد شود، همچون واریکوسل که اگر روی کیفیت اسپرم تاثیر منفی بگذارد نیاز به درمان دارد.

دکتر راحله السادات توکلی، فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا نیز، به مهر یادآوری می‌کند: بیشترین بیماری‌هایی که روی باروری مردان تاثیر می‌گذارند، تومورهایی هستند که بیضه را درگیر می‌کنند. او تاکید می‌کند که مطالعات نشان داده است بین 50 تا 65 درصد افرادی که تومور بیضه دارند با کاهش تعداد اسپرم‌ها از همان ابتدا مواجه خواهند بود و برخی بدخیمی‌ها و سرطان‌ها نیز به مجاری که حرکت و انتقال اسپرم را عهده‌دار هستند، هجوم می‌آورند و گاهی اوقات، درمان‌های سرطان هستند که ممکن است سبب آسیب افراد و ایجاد ناباروری در آنها شود. به همین منظور، به اعتقاد توکلی اولین کاری که در جهت حفظ باروری افراد بیمار و مبتلا به سرطان بویژه در مردان باید انجام شود، ذخیره اسپرم و انجماد آن در فاصله تشخیص بیماری تا شروع درمان است.