جنگ اوکراین در نقطه بی‌بازگشت

با افزایش درگیری‌ها، شرق اوکراین بار دیگر به سمت تاریکی رفت. 9 ماه درگیری و 5000 کشته فقط باعث شعله‌ورشدن نفرت و خشم میان مردم شده است. در مقابل مقامات کی‌یف اقدام چندانی انجام نمی‌دهند و این ذهنیت در مردم ایجاد شده که آنها قصد نابودی مردم منطقه دونباس را دارند.

محدودیت‌های جدید عبور و مرورها، بیشتر جنبه تنبیهی دارد تا حمایتی. نیروهای اوکراینی بتازگی مانع ورود کامیون‌های کمک رسان به شهرهای دونتسک و لوهانسک شده‌اند. همین موضوع انتقاد نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان عفو بین‌الملل را به همراه داشته است.

درگیری‌ها بسرعت در حال شتاب گرفتن است. بیست و چهارم ژانویه (چهارم بهمن) چند موشک به منطقه‌ای مسکونی در شرق ماریوپل (شهری بندری و استراتژیک برای اوکراین ) اصابت کرد که در نتیجه آن 30 نفر کشته و تعداد زیادی زخمی شدند. یکی از مقامات اوکراینی، این حادثه را نسل کشی توصیف کرد. الکساندر زاخارچنکو، رهبر جدایی‌طلبان دونتسک در واکنش به این موضوع اعلام کرد، حمله به ماریوپل بهترین نمونه بارز در این زمینه است.

روسیه مقامات کی‌یف را به دلیل این حمله مورد سرزنش قرار داد؛ در این میان کارشناسان دید‌بان حقوق بشر و سازمان امنیت و همکاری اروپا اعلام کردند این حملات از سوی جدایی‌طلبان صورت گرفته است.

حمله به ماریوپل فشار بیشتری به غرب وارد کرد تا در مقابل جدایی‌طلبان واکنش نشان دهد، این در حالی است که ناتو ادعا می‌کند این نیروها تحت حمایت روس‌ها قرار دارند. بسیاری در غرب امیدوارند وضع تحریم‌ها، سقوط قیمت نفت و انزوای بین‌المللی باعث شود ولادیمیر پوتین به مصالحه تن دهد. لیلیا شوتوسا، کارشناس اتاق فکر بروکینگز عقیده دارد خشونت‌های بیشتر در اوکراین به نوعی ابزار حق‌السکوت برای پوتین تبدیل شده است.

در این میان اوباما گفته تمام اقدامات ممکن را در نظر می‌گیرد و به نظر می‌رسد به دنبال وضع تحریم‌های تازه‌ای علیه روسیه است، هرچند آمریکایی‌ها در این زمینه باید مقامات اتحادیه اروپا را قانع کنند. مقامات اوکراینی طی چند هفته اخیر و بالابی‌گری به دنبال این بوده‌اند که ارتباط روسیه با سیستم تبادل بین بانکی را قطع کنند، اما رئیس بانک دولتی روسیه با هشدار در این‌ زمینه که چنین اقدامی می‌تواند روسیه و غرب را در آستانه جنگ قرار دهد، افزود: در صورت تحقق این موضوع، سفرای روسیه و آمریکا باید بسرعت پایتخت این کشورها را ترک کنند.

در این میان پس از اجازه اخیر کنگره آمریکا، اوباما به دنبال این است که با ارسال سلاح‌ از نیروهای اوکراینی حمایت کند. بسیاری از مقامات آمریکایی از جمله سفرای سابق آمریکا در اوکراین و روسیه ادعا می‌کنند این موضوع باعث تقویت هر چه بیشتر نیروهای اوکراینی شده و هزینه اقدامات نیروهای روس را بالا می‌برد، اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ارسال سلاح‌های بیشتر باعث شعله‌ورتر شدن این تنش‌ها و درگیری‌ها می‌شود.

کرملین این اتفاقات را جنگ با آمریکا در خاک اوکراین می‌بیند. پوتین بارها در سخنان خود نیروهای اوکراین را ارتش خارجی ناتو توصیف کرده که برای منافع غرب در حال جنگیدن هستند؛ در همین زمینه تصاویر شبکه‌های روسی شامل نیروهای آمریکایی است که در اوکراین حضور دارند. سرگئی کاراگنوف، مشاور کرملین و استاد مدرسه عالی اقتصاد می‌گوید این درگیری‌ها علاوه بر دولت اوکراین، دولت روسیه را نیز با خطر مواجه کرده است. در این میان و با افزایش درگیری‌ها در منطقه دونباس، دیگر همسایگان روسیه نیز بشدت نگران شده‌اند. به عنوان مثال بلاروس در جدیدترین دکترین نظامی خود نسبت به وقوع درگیری در مرزهایش هشدار داده است؛ لیتوانی نیز اخیرا به شهروندانش موضوع احتمالی حمله روسیه را مطرح کرده است.

در اوکراین، توافق صلح مینسک چیزی شبیه یک توهم است. دیگر این سوال مطرح نیست که آیا جنگ ادامه پیدا می‌کند، بلکه این سوال طرح می‌شود این درگیری‌ها تا چه زمانی طول خواهد کشید؟ آندری بیلتسکی، فرمانده گردان آزوف در اوکراین که از شهر ماریوپل دفاع می‌کند، می‌گوید زنده بودن در این روزها به معنای جنگیدن است. یکی از نیروهای جدایی‌طلب پیش‌بینی می‌کند که این جنگ تا سال 2018 ادامه پیدا کند. وقتی از جدایی‌طلبان پرسیده می‌شود آیا این کار ادامه دارد، می‌گویند: ما هیچ انتخابی نداریم، دیگر راه بازگشتی نیست.

اکونومیست ‌/‌ مترجم: حسین خلیلی