درس‌های یک‌سال مذاکره

روز گذشته و در آخرین ساعات ضرب‌الاجل طرح اقدام مشترک ژنو، حجم بالای رایزنی‌های دیپلماتیک نشان از آن داشت که تیم مذاکره‌کننده کشورمان تلاش خود را برای دفاع از حقوق هسته‌ای و مقابله با زیاده‌خواهی طرف مقابل به‌طور جدی انجام می‌دهد، اما به‌نظر می‌رسد تاکید بر برخی مواضع اختلاف‌انگیز از سوی برخی کشورهای عضو 5+1 و نیز فشار لابی‌های ضد ایرانی مانع آن شد تا دوشنبه‌ای که گذشت، «تاریخ‌ساز» شده و تبدیل به نماد کارآمدی دیپلماسی در حل منازعات بین‌المللی شود.

تهران که پیش از این با عمل به تعهدات خود در چارچوب توافق ژنو و نیز کوشش برای برپایی مذاکراتی که عملا وقت زیادی را از دستگاه دیپلماسی کشورمان گرفت، نشان داده بود تا چه اندازه در رسیدن به توافق نهایی جدی است، در جریان این گفت‌وگوها در برابر شش کشوری قرار گرفت که اراده سیاسی لازم را از خود نشان نداده و بیش از آنچه تصور می‌شد، در برابر لابی‌های تندرو ضعف نشان دادند.

هر چند اهمیت ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای، طبیعتا باعث حساسیت بسیاری از کشورها نسبت به سرنوشت گفت‌وگوهای وین شده بود، اما این‌که برخی کشورهای منطقه هیأت‌های سیاسی خود را به واشنگتن، پاریس، وین، لندن و مسکو بفرستند و اعضای 5+1 را تحت فشار قرار دهند که باید موضعی سرسختانه در قبال کشورمان اتخاذ کنند، حکایت از آن دارد که تحریم ایران در چند سال اخیر تا چه اندازه منافع این دولت‌های ضدایرانی را تامین کرده که حالا سخت نگران پایان مذاکرات هسته‌ای و بیرون آمدن ایران از منگنه اقتصادی و سیاسی هستند.

چنان‌که مقامات کشورمان تاکنون بارها تاکید کرده‌اند تهران «مذاکره برای مذاکره» را نمی‌پذیرد بنابراین کشورهای 5+1 باید بدانند فرصت محدودی برای دستیابی به توافق با ایران دارند و طی این مدت باید به افکارعمومی خود پاسخ دهند که آیا مدافع منافع ملی خود هستند یا آن‌که ضامن منافع لابی‌های صهیونیستی و عربی به‌شمار می‌روند؟!

در همین شرایط به‌نظر می‌رسد دستگاه دیپلماسی کشورمان تا هفت ماه آینده فرصت دارد با تقویت دیپلماسی منطقه‌ای خود و نزدیک‌تر شدن به برخی کشورهای اثرگذار خاورمیانه، مانع نقش‌آفرینی برخی لابی‌های ضدایرانی شده و اتحادی در میان کشورهای اسلامی برای دفاع از حق‌هسته‌ای کشورمان ایجاد کند.

با این همه بی‌تردید مهم‌ترین درس مذاکرات یکساله اخیر میان ایران و 5+1 آن است که در کنار مذاکره در سطوح مختلف، آنچه می‌تواند برگ برنده کشورمان در هر نوع دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی باشد، تقویت و استحکام درونی کشور و اتکا به منابع مادی، انسانی و فکری داخلی است و دیپلمات‌های کشورمان فقط با تکیه بر این منابع ارزشمند می‌توانند قدرت‌های جهانی را وادار به پذیرش حقوق هسته‌ای کشورمان کنند بنابراین هرچند اکنون مردم ایران از دستگاه دیپلماسی کشورمان انتظار دارند تا در جریان مذاکرات، از منافع ملی ایران دفاع کنند، اما باید یادآوری کرد که آنچه ضامن موفقیت دیپلماتیک ایران است، توانمندی مردم و نقش‌آفرینی بیشتر آنها در فرآیند توسعه است.

مصطفی انتظاری هروی -‌ گروه سیاسی