یکی از رهیافت های مهم تئوریک در این راستا توجه به نقش و اهمیت اندیشه‌های بشری در حوزه های مختلف در جهت شکل گیری و روند تاریخ است و از این حیث اندیشیدن در باب تفکر تاریخی و اندیشۀ نهفته در منابع تاریخ نگاری اهمیت ویژه‌ای دارد.
تحقیق در این حوزه، تفکر مورخان هر عصر را در فهم تاریخ بازمی‌تاباند. عصر صفوی در تاریخ ایران یکی از ادوار مهم و تأثیرگذار در شکل‌گیری عوامل و عناصر حیات فکری و اجتماعی ایران معاصر است و حوزۀ تاریخ نگاری یکی از مهم ترین وجوه حیات فکری آن عصر را تشکیل می‌دهد.
پژوهش و بازاندیشی در منابع تاریخ‌نگاری آن دوره، علاوه بر توجه به شناخت ارزش تاریخی این منابع، اندیشۀ تاریخی مورخان آن عصر را در بخش‌های مختلف مرتبط با تاریخ از جمله فهم و تعریف تاریخ، اندیشۀ سیاسی، چگونگی و علل برآمدن و برافتادن حکومت‌ها و به‌طور کلی فلسفۀ تاریخ در بخش نظری و انتقادی روشن می‌کند.
اثر حاضر تلاشی است در جهت پرتوافکنی بیشتر به ابعاد این اندیشه‌های مورخان عصر صفوی، تا این جنبۀ مغفول معرفت تاریخی این عصر در معرض شناخت و نقد و بررسی بیشتر قرار گیرد.
معرفی مؤلف کتاب
محمدباقر آرام متولد 1332 شهرستان خوی و دارای مدرک دکترای تاریخ ایران از دانشگاه تربیت مدرس است. علاوه بر تألیف کتاب حاضر دارای آثار دیگری اعم از ترجمه و تألیف است که از آن میان، سه اثر ترجمة مشترک با عباسقلی غفاری‌فرد است که دو اثر به نام‌های تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی تألیف راجر سیوری و تاریخ روابط ایران و هند تألیف ریاض‌الاسلام، توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده و تاریخ شاه اسماعیل صفوی تألیف غلام سرور توسط مرکز نشر دانشگاهی چاپ شده است. کتاب تاریخ روابط سیاسی ایران و امریکا تألیف آبراهام یسلسون، ترجمة مؤلف، چاپ انتشارات امیرکبیر است.
آرام، چاپ تعدادی مقالة علمی ـ پژوهشی، مشارکت در تألیف چند کتاب درسی و همکاری با چند واحد دانشگاهی را نیز در کارنامة علمی خود دارد.
