نظام استعدادیابی تصادفی

واقعیت این است در کشور ما با وجود حرف و حدیث‌های بسیار و انجام کارهای موازی، هنوز یک نظام جامع استعدادیابی که در آن استعدادهای ورزشی شناسایی و در مسیر پرورش قرار گیرند، وجود ندارد.

وقتی زندگی قهرمانان مدال‌آور کشورمان را مرور می‌کنیم، بیشتر آنها یا به‌طور تصادفی توسط یک فرد مطلع یا کارشناس یا توسط خانواده یا در یک مدرسه توسط معلم ورزشی که در یک رشته مسلط بوده، ظهور و بروز پیدا کرده‌اند.

شاید زندگی باغبان‌باشی، یکی از اسطوره‌های ورزش ایران، نمونه‌ای از این استعدادیابی‌ها باشد:

هنوز ۴۵ روز از خدمت سربازی او نگذشته بود، که دلش برای خانواده‌اش تنگ شد. به او مرخصی ندادند و او بدون مرخصی و پای پیاده، از مشهد تا طرقبه (۱۸ کیلومتر) دوید و بعد از دیدن خانواده، دوباره از طرقبه تا مشهد را دوید و رفت پادگان ...

پادگان که رسید، گروهبان متوجه غیبت او و چند نفر دیگر می‌شود و همه را به خط می‌کند و به آنها دستور می‌دهد تا دور پادگان را بدوند...

بعد از هزار متر سرباز‌های دیگر به نفس نفس افتادند، اما باغبان‌باشی یک دور کامل دوید و ایستاد! گروهبان که دویدن او را ندیده بود، گفت: مگه نگفتم دور کامل باید بدوی؟

باغبان باشی می‌گوید: دویدم قربان ...

گروهبان: فضولی موقوف، دوباره باید بدوی...

باغبان‌باشی دو دور دیگر به مسافت هشت کیلومتر می‌دود و سر حال جلوی گروهبان می‌ایستد و همین باعث شد مسیر زندگی او تغییر کند...

باغبان‌باشی را با یک جیپ ارتشی به میدان سعدآباد مشهد بردند، تا مسابقه دهد. رئیس تربیت بدنی هنگام مسابقه متوجه می‌شود که او لباس ورزش ندارد و به همین‌دلیل در نخستین مسابقه خود با پوتین و لباس سربازی می‌دود. اول که شد، به او گفتند: سرباز تو رکورد ایران را شکستی... ! و از اینجا شد که باغبان باشی خودش را به‌عنوان یک استعداد معرفی کرد و البته در مسیر پرورش هم قرار گرفت و افتخارآفرینی‌های زیادی را برای کشور داشت. اما سوال اینجاست که ما چند نفر امثال باغبان‌باشی‌ها، رضازاده‌ها، علی دایی‌ها، بهنام محمودی‌ها نوشادعالمی‌ها داریم که به‌دلیل فقدان یک نظام استعدادیابی و استعدادپروری قادر به کشف و پرورش آنها نیستیم؟

این در حالی است که هم آموزش و پرورش، هم وزارت ورزش و جوانان، هم فدراسیون‌ها، هم دانشگاه‌ها، هم بسیج ورزش و هم باشگاه‌ها در حال فعالیت‌هایی برای استعدادیابی هستند. تازه اگر موفق هم بشوند، معلوم نیست کدام یک قرار است آنها را پرورش بدهند.

باید بپذیریم که هنوز یک نظام جامع و کارآمد استعدادیابی و استعدادپروری در کشور حاکم نیست و این در حالی است که پول‌های بیت‌المال که در باشگاه‌های به اصطلاح حرفه‌ای خرج می‌شود، می‌توانست آنها را تکلیف کند که بخشی از آن صرف استعدادیابی و استعدادپروری و تامین بخشی از هزینه‌های باشگاه‌ها از این راه شود.

جالب است که در طول ماه نفرات متعددی از من می‌خواهند آنها را به باشگاه‌های حرفه‌ای معرفی کنم تا در آن باشگاه‌ها تمرین کنند و بازیکن حرفه‌ای شوند. وقتی به آنها می‌گویم: اگر شما مستعد باشید، خود باشگاه‌ها شما را جذب می‌کنند و این به نفع خود باشگاه‌هاست، در جوابم می‌گویند: همه‌اش رابطه و پارتی بازی و روابط ناسالمی است که بدون واسطه این امکان میسر نمی‌شود.

من خود در این رابطه مستندی را ندیده‌ام، اما حاکم شدن این ذهن بر اذهان بیشتر متقاضیان، کار پسندیده‌ای نیست و عاملی در ورزش زدگی افراد مستعد خواهد بود.

در یک جمله، ما به یک نظام جامع استعدادیابی و استعدادپروری در رشته‌های مختلف ورزشی نیاز داریم که در آن تکلیف هر سازمان در انجام دادن کارهای تکمیلی (نه موازی) مشخص باشد.

دکتر حمید قاسمی ‌/ مدرس دانشگاه