گفت‌وگوی تنهایی با بهاءالدین خرمشاهی

گفت‌وگوی تنهایی دو سال پیش برای نخستین بار در ساختاری جدید از شبکه چهار پخش شد و خیلی زود مورد توجه مردم قرار گرفت. در این برنامه، مهمان به‌تنهایی مقابل دوربین می‌نشیند و به پرسش‌های مجری که حضور ندارد و تنها صدایش شنیده می‌شود، پاسخ می‌دهد.

این برنامه امسال در رویکردی تازه به سراغ آدم‌های فرهنگی رفته و با آنها درباره نوع تفکر، رفتارها و منش‌های شخصی، خصوصی و اجتماعی می‌پرسد و ‌آنها در کمال صداقت به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهند.

بهاءالدین خرمشاهی هم یکی از همین مهمان‌ها بود که با کلام صادق‌ و بی‌پیرایه‌اش توانست مخاطبان زیادی را پای برنامه گفت‌وگوی تنهایی بنشاند و ثابت کند که فقط چهره‌های شناخته شده حوزه‌های بازیگری، ‌موسیقی و... نیستند که می‌توانند نگاه مردم را به سمت خود معطوف کنند؛ شخصیت‌های فرهنگی، موقر و دانشمند هم حرف‌‌هایی از جنس مردم دارند که برای هر شنونده‌ای جذاب است.

خرمشاهی، دین‌پژوه، حافظ‌پژوه، قرآن‌پژوه، مولف، مترجم، ویراستار، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و از اعضای هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است.

خرمشاهی در برنامه گفت‌وگوی تنهایی با اشاره به این بیت شعر؛ «اوست نشسته در نظر من به کجا نظر کنم» گفت: ذکر الهی و یاد خداوند باید در تمام لحظات زندگی جاری باشد و این توجه نه‌تنها در ادعیه و اذکار بلکه در اندیشه و منش انسان نیز باید جلوه‌گر شود؛ به طوری که انسان خداوند را ناظر و حاضر در همه امور بداند و همان‌گونه که خود خداوند فرموده «به یاد من باشید تا شما را یاد کنم» بشر نیز سررشته نگه‌ دارد و در همه حال به یاد خداوند باشد. وی در ادامه با اشاره به دوران کودکی خود گفت: در کودکی سربه‌زیر و خجول بودم و بیشتر حالت درونگرا داشتم و در مهمانی‌ها با مطالعه کتاب، خود را سرگرم می‌کردم. شاید یکی از علل این خجالت، نوع زندگی و روش بزرگ شدنم بود. با این‌که در یک خانواده فرهنگی بزرگ شدم و پدرم در کسوت روحانیت از محضر درس استادان بزرگی مثل آیت‌الله رفیع قزوینی (رضوان‌الله علیه) حکیم هیدجی، آیت‌الله معصومی همدانی معروف به آخوند ملاعلی و 11 استاد دیگر بهره برده بود، اما برای رفع این خجلت تلاشی نکرد و به طور طبیعی و مرور زمان این رفتار رفع شد.

خرمشاهی یکی از اثرات یاد خدا در زندگی را مهربانی با همنوع عنوان کرد و گفت: بزرگ‌ترین وظیفه بشر پس از عبادت خالق، خدمت به خلق او و مهربانی است؛ چراکه ارزشمندترین آفریده خداوند انسان است و جز در یک مورد که خداوند در قرآن کریم اشاره فرموده که آفرینش آسمان‌ها و زمین بزرگ‌تر از خلقت انسان است، در بقیه موارد، انسان ارزشمندترین مخلوق کائنات عنوان شده است و اگر یاد خداوند در زندگی جاری باشد، خدمت به همنوع، وظیفه‌ای در ادامه این ذکر است.

این استاد ادبیات فارسی در رابطه با نوع گوشه‌گیری خود و حرکت از خلوت به جلوت گفت: تا زمانی که خلوتی نباشد، جلوت پدید نمی‌آید، اما متاسفانه در بیشتر موارد ما در خلوت فکر منتج به نتیجه و افکار معنادار نداریم و بیشتر درگیر خیال می‌شویم. خرمشاهی یکی از اثرگذارترین جملات ترجمه‌ای خود را جمله‌ای کوتاه عنوان کرد و گفت: «محال است از این رو باور می‌کنم» جمله‌ای است که مرا تکان داد و چون بسیاری از مسائل دینی به محال شباهت دارد، این جمله برایم ملموس و اثرگذار بود.

وی در ادامه نور الهی را بالاترین جلوه حق عنوان کرد و افزود: دو آیه از قران کریم را بسیار دوست دارم؛ یکی آیه‌الکرسی است و دیگری آیه 35 سوره نور است که در آن به‌نورانیت خداوند اشاره شده است و به نظر من این آیات از آیات افضل الهی است. قرآن‌پژوه نامی کشورمان، اسماء الحسنی را 126 نام دانست و گفت: هرچند به علت ملموس و روان بودن بیشتر 99 اسم الهی عنوان می‌شود، اما در قرآن کریم 126 نام برای خداوند بیان شده است که عروه الوثقای شناخت ذات حق تعالی است.

برنامه «گفت‌وگوی تنهایی» در ماه رمضان شنبه تا چهارشنبه ساعت 21 و 30 دقیقه از شبکه چهار پخش می‌شود.