3 نفر روی خط

«جاده قدیم» عنوان سریالی به کارگردانی بهرام بهرامیان و تهیه‌کنندگی علی تقی‌پور و محصول سیمافیلم است که در ایام ماه مبارک رمضان قرار است از یکی از شبکه‌های سیما پخش شود؛ محله کوهستان در منطقه خوش آب و هوای نیاوران واقع شده که یکی از چند لوکیشن این سریال است.

همین‌طور که با اتوبوس مسیر ویژه ولی​عصر را بالا می‌رویم چشمم به تیتر روزنامه‌ای می‌افتد که مسافر صندلی کناری من در حال خواندن آن است: «هم‌اکنون 9 درصد سوخت جهان در ایران و از سوی تنها یک درصد جمعیت جهان مصرف می‌شود.»

یاد صحبت‌های مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت می‌افتم که می‌خواهد بداند آیا سریال «جاده قدیم» می‌تواند پیامی را که وزارت نفت دنبال می‌کند بخوبی منتقل کند یا خیر؟ و پیام هم مشخص است: صرفه‌جویی در مصرف سوخت.

وارد محدوده نیاوران و خیابانی که به دزاشیب معروف است می‌شوم، لوکیشن دقیقا بالای کوه قرار دارد و ماشینی که سوار شده‌ام به​سختی بالا می‌رود.

گروه بهرامیان در یک ساختمان چند طبقه که در حال ساخت است مستقر هستند.

سجادی حسینی: امیدوارم کار را به پخش برسانیم

در بدو ورود، به سراغ سید روزبه سجادی‌حسینی، که مدیریت برنامه‌ریزی این مجموعه را برعهده دارد، می‌روم. او سابقه کار دستیاری کارگردان و برنامه‌ریزی در آثار سینمایی متعددی از جمله: از تهران تا بهشت ، گهواره‌ای برای مادر ، همه چی آرومه، سفر مرگ، دهلیز ، دلخون و ... را در کارنامه کاری‌اش به ثبت رسانده است. او که تاکنون سه بار قرار کار با بهرامیان را داشته، اما به هر دلیل اتفاق نیفتاده، بالاخره در مجموعه «جاده قدیم» اولین همکاری خود را با او تجربه می‌کند.

حسینی، بهرامیان را کارگردانی متین، کاربلد و تکنیکی می‌داند که سینما را بسیار می‌شناسد و از اولین تجربه و همکاری با او ابراز خرسندی می‌کند. او درباره تولید مجموعه «جاده قدیم» نگاه خوشبینانه‌ای دارد و می‌گوید: ان‌شاءالله مخاطبان ماه رمضان امسال تلویزیون کار خوبی را شاهد خواهند بود و امیدوارم، با اتفاقات پیش‌رو، بتوانیم کار را به پخش برسانیم.

سجادی حسینی، ادامه می‌دهد: اول اردیبهشت، کار را کلید زدیم و این لوکیشن ساختمان نیمه‌ساز که اکنون در آن قرار داریم، یکی از دو لوکیشن اصلی این مجموعه است و بقیه لوکیشن‌ها به‌طور گذری و براساس داستان مورد استفاده قرار می‌گیرند، که تاکنون توانسته‌ایم از شش یا هفت لوکیشن استفاده کنیم و نهایت در پایان کار در هر لوکیشن به این ساختمان نیمه‌کاره بازمی‌گردیم. البته بیشترین کار تصویربرداری را به سکانس‌های خیابانی معطوف کرده‌ایم تا فیلمنامه‌ها تکمیل شود، چون تا این لحظه(نوزدهم اردیبهشت)، شش قسمت از فیلمنامه 26 قسمتی این مجموعه به دست ما رسیده و تمام برنامه‌ریزی و رج زدن ما در تصویربرداری روی این شش قسمت است بنابراین خیلی نمی‌توان درباره لوکیشن‌ها و آینده صحبت کرد.

اما طبق قراری که هست، نویسندگان این مجموعه تقریبا هر پانزده روز، پنج یا شش قسمت به دستمان می‌رسانند که با این کار به پخش ماه مبارک رمضان می‌رسد.

این سریال داستانی اجتماعی را دستمایه کار قرار داده است. «جاده قدیم» روایتگر روزهای آغاز زندگی مشترک نعمت و زینت است که پس از عروسی‌شان همراه با یک گاو که جهیزیه زینت و تنها دارایی آنهاست به تهران می‌آیند. با گم شدن این گاو در بدو ورودشان به شهر دردسرها آغاز می‌شود.

حسینی با توضیح این‌که شهرام حقیقت‌دوست در نقش طینت و حمیدرضا آذرنگ در نقش نعمت و یکتا ناصر در نقش زینت در این سریال حضور دارند، می‌گوید: محوریت داستان ما در سریال جاده قدیم براساس این سه کاراکتر نوشته شده است و در واقع این ساختمان نیمه‌ساز که در آن کار می‌کنیم ، محل زندگی کاراکتر اصلی قصه به نام نعمت و سرایدار ساختمان است. او که تازه ازدواج کرده و به تهران آمده است در این ساختمان که به دلایلی نیمه‌ساز باقی مانده اقامت دارد و داستان‌هایی در این ساختمان اتفاق می‌افتد که او و اطرافیانش را دچار مشکل می‌کند.

وی که پیش از این مجموعه‌های مناسبتی ماه مبارک رمضان را تجربه کرده است کار برنامه‌ریزی در این مجموعه را سخت می‌داند و می‌گوید: اوایل این‌گونه کارها گروه با آرامش بهتری کار می‌کند؛ ولی همین‌طور که جلو می‌رویم کار دشوارتر می‌شود و قطعا به روز و شب‌هایی خواهیم رسید که برای پیشبرد کار بیش از سه ساعت نتوانیم استراحت داشته باشیم، زیرا اکنون فیلمنامه‌ای در دست نیست و زمانی که فیلمنامه‌ها به دستمان برسد باید خرد شود و به دست همه عوامل برسد سپس نشست‌های متفاوت با کارگردان، تهیه‌کننده، تولید گذاشته شود و طبیعتا با اضافه شدن نقش‌ها و لوکیشن‌های جدید، طراح صحنه و لباس را بیشتر درگیر کار می‌کند.

ما باید در آن واحد جلسات سرپایی را برگزار کنیم و دنبال لوکیشن بگردیم تا تصویربرداری انجام شود. همه این کارها به‌طور فشرده باید صورت گیرد که انرژی مضاعف و زمان بیشتری برای کار روزانه را می‌طلبد. مدیریت این زمان برعهده برنامه‌ریز است که باید طوری محاسبه و عمل کند تا گروه با آرامش به کار خود ادامه دهد و با ذهنیت تولیدی، با نوع چیدمان سکانس‌ها تولید را به هزینه کمتر برساند و در عین حال ذهن کارگردان را به یک آرامش و تمرکز هدایت کند و از همه مهم‌تر باید بین این همه اما و اگرها روند دقیقه‌ای و کیفیت را نیز در کار لحاظ کند.

هر چی می‌خوای بردار ببر، فقط آبرومو نبر

صحنه آماده تصویربرداری سکانس 180 است. سکانسی که مربوط به قسمت چهارم مجموعه «جاده قدیم» است. در این سکانس استاد حبیب به همراه نعمت داخل خانه می‌شوند.

اوس حبیب: یاالله

نعمت او را به داخل دعوت می‌کند.

دوربین هردو را در کادر دارد. نعمت که به حبیب بدهکار است وسایل خانه‌اش را به او نشان می‌دهد: هر چی می‌خوای بردار ببر، می‌خوای 32 اینچ رو ببر تازه از زرورق باز شده.

نعمت از سمت ال‌سی‌دی به طرف فرش می‌آید و روی زمین می‌نشیند و با اشاره دست به فرش زیر پایش می‌گوید: می‌خوای این 9 متری رو ببر.

در این پلان از دو دوربین استفاده می‌شود که هرکدام یکی از پرسوناژها را در قاب خود می‌گیرد.

در ادامه کار «دوربین یک» که افشین احمدی مدیرتصویربرداری پشت ویزور آن قرار دارد، حرکت نعمت را که بلند شده و به سمت آشپزخانه می‌رود، تعقیب می‌کند. برای این حرکت تصویربردار سنگینی دوربین خود را روی دستگاه «ایزی ریگ» می‌اندازد که مانند آغوشی کودک که مادران بخود می‌بندند، بر تن کرده تا هنگام حرکت از لرزش دوربین بکاهد.

نعمت که لوازم آشپزخانه را به حبیب نشان می‌دهد با بغض می‌گوید: ظاهر و باطن همینه اوستا، هر چی می‌خوای بردار ببر، فقط آبرومو نبر.

محرم زینال‌زاده: به تصمیم و انتخاب بهرامیان احترام گذاشتم

به سراغ محرم زینال‌زاده می‌روم، کسی که همچنان پس از سال‌ها می‌توان چهره معصوم دوچرخه‌سوار دهه 60 سینمای ایران در فیلم «بایسیکل ران» را در او جست‌وجو کرد.

محرم زینال‌زاده با تجربه‌ای که در بازیگری، دستیاری کارگردان، فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی دارد، صحبت‌های خود را این‌گونه شروع می‌کند: تلفن زدند و برای سریالی دعوت به کار شدم که اسم کارگردان و تهیه‌کننده برایم آشنا بود. گفتند کار به مناسبت ماه مبارک رمضان است و زمان هم نداریم. باید به سرعت کار کنیم و نقشی که در این سریال برای شما در نظر گرفته‌اند کاراکتر یک بناست.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به طرح‌هایی که پیش‌رو داشتم احساس کردم زمان را از دست می‌دهم چون طبق برنامه‌ریزی‌ای که اعلام کردند و در نهایت در نشستی دیگر به توافق نرسیدیم، منصرف شدم و موضوع تمام شد.

این بازیگر خاطرنشان می‌کند: فیلمنامه این مجموعه را نخوانده بودم؛ ولی با توجه به کلام، نگاه و اندیشه فیلمساز، کلیت کار و نقشی را که برایم در نظر گرفته بودند، دریافته بودم.

وی ادامه می‌دهد: پس از مدت تقریبا دو هفته از سوی برادر آقای بهرامیان تماس دیگری گرفته شد که این تماس برایم تاثیرگذار بود چون متوجه شدم کارگردان باز هم دوست دارد من در کار حضور داشته باشم و به این تصمیم و انتخاب بهرامیان حرمت و احترام گذاشتم و دیگر موضوع مالی برایم مهم نبود، بلکه می‌خواستم با این نقش در خدمت گروه و مجموعه باشم تا بتوانم پس از مدت‌ها در یک اثر تلویزیونی حضور داشته باشم.

زینال‌زاده که نگران از حضورش جلوی دوربین به واسطه کاراکتر بایسیکل ران پس از 22 سال است، می‌گوید: با عبدالله اسکندری، به این توافق رسیدیم که با شخصیتی بسیار متفاوت جلوی دوربین حضور پیدا کنم. مهم این بود که هر کس مرا می‌بیند یاد کاراکتر بایسیکل​ران نیفتد و با استادی و ذهنیت و طراحی گریم خوب اسکندری شخصیتی متفاوت خلق شد تا جایی که وقتی بهرامیان دید واکنش زیبایی نشان داد و معتقد بود من با آن چهره متفاوت همان معمار بنایی هستم که می‌خواهد و در واقع انتخابش را تأئید کرد.

وی درباره ویژگی‌های نقش‌اش هم می‌گوید: از بهرامیان خواسته‌ام، مرا نه یک بازیگر کهنه‌کار یا کارگردان، بلکه یک معمار بنایی ببیند که باید نظرش را تأمین کنم و نیازمند راهنمایی‌های او هستم تا با رسیدن به مشترکاتی بتوانم این نقش رئالیستی به ظاهر ساده را جان بدهم و درست بازی کنم.

زینال‌زاده، درباره نحوه کارگردانی بهرامیان هم می‌گوید: او را تند و تیز و آگاه به کارش دیدم و چون وضع فشرده‌ای را پشت سر می‌گذاریم تا کار به پخش برسد، بناچار با ریتمی تند باید کار کنیم که قاعدتا این ریتم تند و سرعت عمل ممکن است به کیفیت کار صدمه بزند؛ با وجود این بهرامیان را در این شرایط کاری با عشق و آگاهی و مسلط به کار دیدم و از آنجایی که فکر می‌کنم عشق و آگاهی در کنار هم می‌تواند اثر را آماده‌تر کند، معتقدم مخاطب با مجموعه شریفی در ماه مبارک رمضان روبه‌رو خواهد شد.

تصویربرداری مستندگونه پلان‌ها

در ادامه کار دو دوربین از دو زاویه متفاوت دو نما از نعمت و حبیب را می‌گیرند. تا این لحظه بهرامیان تلاش می‌کند که دکوپاژش به گونه‌ای پیش رود که مخاطب فکر کند حبیب که ری​اکشن سردی در برابر نعمت دارد، به عنوان طلبکار برای گرفتن طلبش به این خانه آمده است، اما در ادامه سکانس با گرفتن پلان شش نشان داده می‌شود که حبیب نشسته و نعمت از آشپزخانه به سمت او می‌آید و کنارش می‌نشیند. حبیب با مهربانی می‌گوید: اینها به چه درد من می‌خوره؟ من هم زن و بچه دارم، هزار تا چاله چوله دارم و یه بچه مریض رو​ دستمه. پول کارگرا و... .

نعمت که سر به زیر به صحبت‌های حبیب گوش می‌دهد، می‌گوید: بیش از این خجالتم نده اوستا، گاو پیدا شده، می‌فروشم و پولتو می‌دم.

حبیب با اشاره سر به نعمت وقت می‌دهد تا بدهی‌اش را پرداخت کند. در این پلان‌ها، همواره دوربین روی ایزی‌ریگ قرار دارد. ظاهرا احمدی با این شکل تصویربرداری متناسب با نظر کارگردان می‌خواهد کار را مستندگونه روایت کند تا به زندگی عادی نزدیک‌تر باشد.

بهرامیان برای آماده شدن صحنه هر کاری از دستش برمی‌آید، انجام می‌دهد و برای سرعت بخشیدن در هر کاری به گروه کمک می‌کند. او یک استراحت کوتاه ده دقیقه‌ای اعلام می‌کند تا گروه استراحتی کند. در این بین گروه تدارکات، با چایی و شیرینی از گروه پذیرایی می‌کند.

حمیدرضا آذرنگ: پیگیر و امیدوار

حمیدرضا آذرنگ که نقش کاراکتر اصلی قصه «جاده قدیم» به نام نعمت را بازی می‌کند، درخصوص پیوستنش به گروه بهرامیان می‌گوید: وقتی امید سهرابی طرح این سریال را برایم تعریف کرد، خیلی مشتاق بودم که با این گروه همکاری داشته باشم و او هم لطف کرد و منتظر ماند تا بازی‌ام در شاهگوش به پایان برسد تا بتوانم به این گروه ملحق شوم و درنهایت منتج به بستن قرارداد شد و درواقع نقش اصلی قصه نعمت است.

وی در ادامه صحبتش درباره قصه مجموعه می‌گوید: نعمت در شروع قصه با دخترعمویش زینت ازدواج می​کند و تصمیم می‌گیرند از روستا به شهر بیایند که سرایدار ساختمان نیمه‌کاره می‌شود و اتفاقاتی برای او و خانواده‌اش می‌افتد که قرار است در 26 قسمت دیده شود.

وی با توجه به شرایط سرعت در کار اظهار امیدواری کرد که این مجموعه به لحاظ کیفیت به گونه‌ای باشد تا در ماه مبارک رمضان، مخاطب تا قسمت آخر کار را پیگیری کند.

حمیدرضا محمدی: امیدوارم سربلند بیرون بیایم

حمیدرضا محمدی که پیش از این به عنوان گوینده با رادیو همکاری داشته و بازیگری تئاتر را هم تجربه کرده است، سال 89 با مجموعه تلویزیونی «فاصله‌ها» به کارگردانی سعید سهیلی‌زاده برای اولین بار جلوی دوربین قرار می‌گیرد و پس از بازی در سریال‌هایی چون «سراب» ساخته سهیلی‌زاده، «راز پنهان» به کارگردانی فلورا سام، «پیک عروس» به کارگردانی احمد معظمی که سال گذشته به مناسبت شب‌های احیا پخش شد و فیلم سینمایی «ابرهای ارغوانی» به کارگردانی سیامک شایقی که سال گذشته در سینماهای کشور اکران عمومی شد، در حال حاضر پنجمین کار تلویزیونی خود را با بهرام بهرامیان تجربه می‌کند.

او در مجموعه «جاده قدیم» نقش کاراکتری به نام منوچهر را بازی می‌کند که افغانی است و سرایدار ساختمان نیمه‌تمامی است که سه کاراکتر اصلی این مجموعه یعنی طینت، نعمت و زینت به آنجا می‌آیند و با اتفاقاتی که برایشان ایجاد می‌شود، منوچهر هم درگیر ماجراها می‌شود.

این بازیگر درخصوص پیوستنش به این گروه می‌گوید: از سوی رضا کشاورز که دستیار اول کارگردان است، به آقای بهرامیان معرفی شدم. ابتدا قرار بود نقش دیگری را بازی کنم، اما با صحبت‌هایی که داشتیم کارگردان تصمیم گرفت نقش منوچهر را به من واگذار کند. از روز اولی که جلوی دوربین این کار رفتم، تمام تلاشم را کردم تا آن اتفاقی که کارگردان می‌خواهد در بازی‌ام بیفتد و امیدوارم از این نقش سربلند بیرون بیایم.

وی که روی لهجه افغانی تحقیقاتی دارد، تصریح می‌کند: روی لهجه افغانی خیلی تمرین کردم و از بین چند لهجه افغانی به سراغ آن لهجه‌ای رفتم که به زبان ما نزدیک‌تر است و لهجه‌ای نیست که مخاطب در تلویزیون زیاد شنیده باشد، حتی لهجه‌ای که انتخاب کردم با چیزی که در فیلم سینمایی گلچهره می‌شنویم، متفاوت است.

درواقع یکی از دوستان افغان که سرایدار یک ساختمان نیمه‌کاره است، به من لطف داشته و برای آگاهی بیشتر به دوستان دیگرش معرفی کرد و از آنجایی که آنها نیز در آن ساختمان نیمه‌ساز کار می‌کنند، توانستم با اصطلاحاتشان در زمینه مصالح ساختمانی نیز آشنا شوم و البته با این ملاحظه که مخاطب ایرانی نیز بتواند متوجه صحبتم شود و رفتارها و ری‌اکشن‌هایی هم این کاراکتر دارد که همه را قبل از این‌که جلوی دوربین تجربه کنم، به تائید کارگردان می‌رسانم.

پذیرایی از اوستا حبیب

گروه برای تصویربرداری سکانس 186 آماده شده است. قرار است دوربین در یک پلان با حرکت تراولینگ نعمت را تعقیب کند که به​سمت آشپزخانه می‌رود تا برای حبیب چایی بریزد.

در این پلان، هوا رو به تاریکی می‌رود و نعمت همچنان با میوه و تخمه مشغول پذیرایی از حبیب است.

در پلان بعدی، دوربین روی ریل به عقب می‌رود و نعمت را در قاب خود دارد که با سینی چای، پیش حبیب بازمی‌گردد و در انتهای حرکت تراولینگ نعمت با سینی می‌خواهد بنشیند که حبیب با بلند شدنش وارد قاب دوربین شده و سینی را از او گرفته و زمین می‌گذارد و با ناراحتی می‌گوید: پاشو بریم اونجا.

نعمت که جا می‌خورد، می‌پرسد کجا بریم اوستا؟

و حبیب با همان ناراحتی می‌گوید: همونجا که گاوه هست. منو ببر، می‌خوام با چشام ببینم.

نعمت می‌خواهد با موبایل زنگ بزند که حبیب می‌گوید نمی‌خواهد و او را به سمت بیرون اتاق می‌برد.

علی تقی‌‌پور: «جاده قدیم» بهترین می‌شود

علی تقی‌‌پور، تهیه‌کننده‌ سریال «جاده قدیم» درباره شکل‌گیری ایده‌ اولیه این مجموعه می‌گوید: هدف ما به تصویر کشیدن بحث سرمایه‌ ملی و استفاده درست از منابع و سرمایه‌های موجود کشور در قالب یک سریال است که این موضوع ایده و هسته‌ مرکزی قصه‌ای را تشکیل می‌دهد و طرح قصه‌ «جاده قدیم» بر این اساس روایت شده ‌است.

وی درخصوص داستان این مجموعه اظهار کرد: «جاده قدیم» قصه‌ سه نفر را روایت می‌کند که دارای یک گاو هستند و آن گاو را برای فروش به شهر می‌آورند و این نمادی از سرمایه‌ای قابل استفاده برای خود فرد و دیگران است. آنها با رخ دادن اتفاقاتی در طول قصه در پایان به این نتیجه می‌رسند که باید از همین گاو و فرآورده‌هایش استفاده کنند.

او با این توضیح که «جاده قدیم» محصول سیمافیلم است و مدیران تصمیم‌گیری خواهند کرد تا این مجموعه از کدام شبکه پخش شود، ادامه می‌دهد: اول اردیبهشت کار را کلید زدیم و با برنامه‌ریزی‌ای که انجام شده، کار در ۱۱۰ جلسه تصویربرداری برای پخش در ایام ماه مبارک رمضان آماده می‌شود.

تهیه‌کننده این مجموعه، با بیان این مطلب که برای اولین بار است در یک سریال مناسبتی کار می‌کند و تمامی دوستان و عواملش با انرژی با هم همکاری دارند، می‌گوید: از این نظر که این سریال در ایام ماه مبارک رمضان پخش می‌شود، حال و احساس خوبی دارد، ضمن این‌که معتقدم «جاده قدیم» ماه رمضان امسال بهترین سریال صداوسیما می‌شود. او اضافه می‌کند: کار به طور کامل در لوکیشن‌های واقع در تهران می‌گذرد و تاکنون از لوکیشن‌هایی چون اتوبان ارتش، شهرک قائم، کلانتری قائم، بیمارستان و لوکیشن‌های عمومی استفاده شده است و حمیدرضا آذرنگ، شهرام حقیقت‌دوست، یکتا ناصر، آنا نعمتی و حبیب دهقان‌نسب در این سریال نقش‌های متفاوتی را ایفا می‌کنند.

وی در ادامه به معرفی عوامل سریال می‌پردازد و می‌گوید: عبدالله اسکندری طراح گریم سریال است و افشین احمدی مسئولیت تصویربرداری کار را به‌عهده دارد. امیر توسلی آهنگسازی این مجموعه را انجام می‌دهد و سیامک احصایی به عنوان طراح صحنه و سحر شهامت هم به عنوان طراح لباس گروه را همراهی می‌کنند. سینا گنجوی تدوین و اسحاق خانزادی صداگذاری سریال «جاده قدیم» را به‌عهده دارند و دیگر عوامل تیم تولید عبارتند از مدیر تولید: جعفر عروجی، صدابردار: امیر حاتمی، دستیار اول کارگردان: رضا کشاورز، منشی صحنه: لیلی مرادی و عکاس: مهدیه لطیفی.

بهناز وفایی‌وحدت