دولت مدیران سالمند خود را کنار بگذارد

اکنون یک سال پس از آن روز سرنوشت‌ساز، اگرچه قضاوت درباره عملکرد دولتی که وارث مشکلات بسیاری از سال‌های قبل است، چندان ساده نبوده و نیازمند ارزیابی همه‌جانبه است، اما طی 365روز گذشته از پیروزی حسن روحانی می‌توان برخی نقاط قوت و ضعف دولت او را مورد بررسی قرار داد.

براین اساس جواد جهانگیرزاده، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس و نماینده چهل و هشت ساله ارومیه در گفت‌وگو با روزنامه جام‌جم، از عملکرد مثبت و منفی دولت حسن روحانی سخن گفته و تلاش کرده در کنار نقد برخی تاکتیک‌های دولتی، به نقاط قوت دولت هم اشاره کند و منتقدان دولت را نیز پند دهد که سطح انتقادات را از ظرفیت‌های موجود کشور فراتر نبرند.

یک سال بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و پیروزی حسن روحانی در این انتخابات، نقاط قوت و ضعف دولت تدبیر و امید را چه می‌دانید و با توجه به عملکرد یکساله دولت، فکر می‌کنید کدام راهبردها باید تقویت شده و همچنان ادامه یابد؟

دولت یازدهم نقاط قوت بسیاری داشته، اما به‌نظر من مهم‌ترین آنها همان ادعا و وعده نخستین آقای روحانی بود که گفتند با همه کار می‌کنم. البته اکنون بعد از یک سال باید بررسی شود که این وعده عملیاتی شده یا نه، اما به‌نظر من در آن مقطع زمانی پر التهاب، تمرکز بر چنین راهبردی توانست نقش مهمی در آرامش فضای سیاسی و کاهش تنش‌ها داشته باشد. پس از این، باید به تسریع در تشکیل دولت یازدهم به عنوان یک نقطه قوت دیگر اشاره کنم چراکه سرعت بالا در شکل دادن به کابینه، نقش مهمی در انجام برنامه‌ها و جلوگیری از بلاتکلیفی اجرایی داشت. شما دیدید که آقای روحانی بلافاصله پس از مراسم تحلیف فهرست وزرای پیشنهادی خود را ارائه دادند و مانع از آن شدند که در آن مقطع حساس، زمان از دست برود.

نکته بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد، استفاده آقای رئیس‌جمهور از نیروهای توانمند و مجرب در کابینه و در پست‌های مهم دولتی بود. شرایط کشور ایجاب می‌کرد که از تجربه این نیروها بخوبی استفاده شود و این موضوع در کابینه پیشنهادی، مورد توجه آقای روحانی قرار گرفته بود. همچنین نباید از یاد برد که در جریان معرفی و رای اعتماد به وزرای پیشنهادی، آقای رئیس‌جمهور حضور مثبت و مداومی در مجلس داشت و برای وزارتخانه‌هایی که چند وزیر به مجلس معرفی شدند، هر بار شاهد بودیم ایشان برای دفاع از پیشنهاد خود و برنامه‌های دولت در میان نمایندگان حاضر می‌شد.

اشاره شما بیشتر به رفتارهای سیاسی بود. جهت‌گیری مجموعه دولت در طراحی راهبردها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دولت به‌طور کلی در این یک سال دارای ثبات در تصمیم‌گیری‌ها بود که این امر پیامدهای مثبت بسیاری برای کشور داشته و دارد. همچنین شخص رئیس‌جمهور و وزرایش تلاش کردند خود را در تقابل با دیگر نهادهای حاکمیتی قرار نداده و از مرکز ثقل نظام تبعیت کرده و رهیافت‌های خود را در چارچوب نظام تعریف کنند. همچنین راهبرد دولت در سیاست خارجی و ورود جدی‌تر به مذاکرات هسته‌ای قابل دفاع بوده است. در کل اگر بخواهم ارزیابی کاملی از رفتار یکساله دولت داشته باشم، باید بگویم دولت در برنامه‌ریزی، شتاب‌زده عمل نکرده و مثلا در تعیین بودجه و اتمام ‌طرح‌‌های نیمه‌تمام عملکرد مناسبی داشته است.

با همه این نقاط قوتی که اشاره کردید بعضی‌ها نیز به عملکرد یک ساله دولت انتقاداتی وارد می‌کنند و مثلا از حاشیه‌سازی برخی نزدیکان رئیس‌جمهور گلایه دارند و از نظر تاکتیکی هم به برنامه‌های دولت در حوزه‌های مختلف نقد وارد می‌کنند؟

بله، به‌نظر من هم طرح بعضی مسائل توسط برخی افراد حاشیه‌ای نه‌تنها کمکی به توسعه کشور نمی‌کند، بلکه اختلافات و مناقشات سیاسی را هم بیشتر می‌کند.

حرف‌های حاشیه‌ای در کابینه روحانی مطرح می‌شود یا از سوی بعضی نزدیکان او طرح می‌شود؟

بیشتر اظهارنظرهای اطرافیان است که حاشیه‌ساز می‌شود و این به نفع دولت هم نیست. البته بعضی از حرف‌های شخص رئیس‌جمهور هم بازتاب‌های متفاوتی دارد که پسندیده نیست. به هر حال رئیس‌جمهور از جمله نمادهای وحدت ملی است و این جایگاه نباید آسیب ببیند.

البته گاهی، برخی نقدها حواشی بیشتری را دامن می‌زند؟

مخالفت و انتقاد، لازمه وجود یک جامعه پویاست. با این حال به‌نظر من سطح این مخالفت باید تعریف شود. از سوی دیگر طرح برخی مسائل و اظهارنظرها نیز این مخالفت‌ها را تشدید می‌کند که به منافع ملی ضربه می‌زند. این‌که سطح نقدها به روحانیت کشیده شود، مناسب نیست. با این همه در مجموع من معتقدم دولت متعلق به نظام و مردم است و همه نقدها باید جنبه حمایتی داشته باشد. بنابراین تخریب‌ها هیچ‌گاه مناسب نبوده و امیدوارم شیوه نقدها و البته مواجهه با منتقدان در آینده بهتر شود.

جدای از این بحث‌های حاشیه‌ای که اشاره کردید، به‌نظر شما باید کدام رفتار یا استراتژی دولت در سال‌های بعد اصلاح شود؟

برخی رفتارهای اقتصادی دولت به‌نظر من باید اصلاح شود. البته طی ماه‌های اخیر تصمیم‌گیری‌ها بهتر شده اما بخشی از برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دولت در این یک سال به دولت و کشور ضربه وارد کرد. در کنار این، عملکرد مدیران دولت یازدهم هم یکسان نیست و بعضی مدیران با وجود این‌که تجربه مدیریتی بالایی دارند، از انرژی لازم برای کار در این دولت برخوردار نیستند.

یعنی شما هم مانند برخی منتقدان معتقدید دولت یازدهم یکدست نیست؟

نه، نمی‌خواهم بگویم دولت چه از نظر اجرایی و چه از لحاظ سیاسی یکدست نیست، اما برخی مدیران، از نظر جسمی شرایط لازم را ندارند که در سطح مشکلات موجود بتوانند کار کنند. به نظر من برای اصلاح این وضع نیز دولت باید چاره‌اندیشی کند.

برخی معتقدند دولت در این یک سال چنان درگیر ظرافت‌های سیاست‌خارجی بوده که کمتر فرصت پرداختن به سیاست داخلی را یافته است. شما با این نوع انتقادات همراه هستید؟

البته در حوزه سیاست داخلی اقداماتی شده و جلساتی با حضور چهره‌های شاخص اصولگرا و اصلاح‌طلب برگزار شده است. با این همه من هم قبول دارم که شاید پیچیدگی‌های سیاست خارجی باعث شد به اندازه کافی به عرصه داخلی پرداخته نشود. بنابراین باید تلاش کرد در آینده این وضع تعدیل شود.

یکی از وعده‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور، مقابله با افراط‌گری در کشور بود. با توجه به فعالیت‌هایی که افراطیون در جناح‌های مختلف کشور انجام می‌دهند، فکر می‌کنید دولت تا چه اندازه توانسته در مهار تندروی موفق عمل کند؟

مقابله با افراط‌گرایی دو وجه عملی و نظری دارد. در وجه نظری که مهار تندروی اصلا وظیفه دولت نیست و کانون‌های فکری باید از این زاویه با تندروی مقابله کنند، اما در وجه عملیاتی اگر بخواهیم بررسی کنیم، به‌نظر من باید بررسی شود که دولت موفق شده مانع ورود تندروها به بدنه دولت شود یا نه. این جای ارزیابی دقیق‌تری دارد که این جهت‌گیری کاملا در همه عرصه‌ها رعایت شده است یا نیاز به اصلاحاتی هست، اما اگر از این زاویه به مقابله با افراط‌گرایی بنگریم که جامعه در قبال تندروی واکسینه شود، به برنامه‌ریزی بلندمدت نیاز دارد. به‌نظر من حداقل از نظر ذهنی شرایط برای واکسینه‌شدن جامعه مقابل افراط‌گرایی مناسب نیست.

برای این‌که شرایط مناسب شود، چه باید کرد؟

ابتدا همه باید دولت را از خود بدانند. همان‌طور که آقای روحانی گفت که من از هر سه جریان اصلاح‌طلب، اصولگرا و اعتدالی در دولت استفاده خواهم کرد و واقعا هم از هر سه جریان در دولت حضور دارند. جریانات سیاسی هم باید دولت را نزدیک به خود بدانند. علاوه بر این باید همه جهت‌گیری‌ها چه از جانب دولت و چه منتقدان به سمت توسعه کشور و راهبرد اعتدال باشد. به نظر من این روندی است که آغاز شده و باید با روش‌های تازه و بازنگری در برخی سیاست‌های واگرایانه، به‌منظور رفع آسیب تندروی تلاش‌های بیشتری صورت گیرد.

یک سال پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات 24 خرداد 92، فکر می‌کنید عملکرد دولت باعث مقبولیت بیشتر رئیس‌جمهور در افکارعمومی شده یا شاهد ریزش محبوبیت آقای روحانی بوده‌ایم؟

پاسخ به این پرسش نیازمند انجام یک کار میدانی دقیق و علمی است. برخی اقشار انتظارات زیادی از دولت داشتند که برآورده نشده است. برخی دیگر هم البته با اشاره به این‌که حداقل در این یک سال قطعنامه تازه‌ای علیه ایران از سوی شورای امنیت صادر نشده، همین موضوع را دلیلی برای حمایت از دولت یازدهم می‌دانند. با این حال بخشی از منتقدان می‌گویند روش‌های اداره کشور نسبت به گذشته تغییری نکرده و عده‌ای از این زاویه از دولت گلایه دارند که وضع محرومان بهبود نیافته است. بنابراین برای ارزیابی دقیق همه این نقدها و حمایت‌های ادعایی باید کار میدانی و مقایسه‌ معتبری با گذشته انجام شود. با این همه به نظر من آقای روحانی مانند هر سیاستمدار دیگری در جهان، پس از کسب آرای مردم با محدودیت‌هایی مواجه است که باید برای مدیریت آنها تلاش کند. بنابراین یک‌سال، زمان مناسبی برای داوری درباره عملکرد دولت نیست و باید دست‌کم دو سال از روی کار آمدن دولت بگذرد تا با اعمال دقیق سیاست‌های این دولت و کسب نتیجه و ارزیابی پیامدهای آن، بتوان ارزیابی صحیحی از عملکرد دولت و محبوبیت آن در میان مردم داشت.

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی