صداهایی که در نوروز 93 به گوش بچه‌ها می‌رسد

همان ابتدای کار مجتبی نقی‌ئی، مدیر تولید دوبلاژ از کارهای جدید برای ایام عید خبر می‌دهد و می‌گوید: با توجه به ظرفیت‌ مجموعه (از صدابردار گرفته تا باندساز) و دستوری که مهندس شعبان‌پور، رئیس مرکز تولید و فنی سیما مبنی بر انجام دادن کارها با کیفیت بالا داده بودند، هشت کار شاخص شبکه‌ها انتخاب شد.

وی ادامه می‌دهد: «سریع و خشن» یکی از آثاری است که دیدنش برای هر بیننده جذاب است. ضمن این‌که کودکان و خردسالان، کودکان و نوجوانان نیز می‌توانند در ایام عید انیمیشن «یوگی»، «خرس‌های جنگل»، «ماجراهای اندی و کیپ» و «قهرمانان تنیس» را ببینند.

استودیوی 103 و «ماجراهای اندی و کیپ»

پس از گرفتن اجازه وارد استودیو می‌شوم. پشت نیمکتی چند صندلی عسلی وجود دارد و دو میکروفن که هر شخصیتی پشت آن می‌نشیند و از طریق مانیتوری که روبه‌رویشان وجود دارد، چند لحظه قبل را می‌بینند.

صداها خیلی به کاراکترها نزدیک است. بیشتر دوبلورها هدفون به گوش هستند تا صدای اتاق فرمان را بشنوند. برخلاف استودیوهای رادیویی که شخصیت به اتاقک فرمان نگاه می‌کند، در اینجا به تکه‌های فیلمی که از مانیتور روبه‌رویش نمایش داده می‌شود، نگاه می‌کند چون اتاق فرمان پشت او واقع شده است.

بهروز علیمحمدی وقتی مانیتور را می‌بیند می‌گوید: «سلام من اندی هستم و به‌عنوان نگهبان پارک حیوانات پیکلز کار می‌کنم. من باید مراقب حیوانات باشم و هر چی که لازم دارن‌رو براشون آماده کنم و مراقب باشم گرسنه نمونن مثل این میمون‌های برفی» !

پس از این‌که اندی می‌گوید: «اوه ببخشید بچه‌ها رئیس صدام می‌کنه... سلام آقای پیکلز، اندی هستم تمام.»

علی‌اصغر رضایی‌نیک، دوبلور نقش آقای پیکلز می‌گوید: «اندی من داشتم کارام رو انجام می‌دادم که یهو ظرف غذای سگ‌های آبی رو ریختم. می‌تونی براشون یه مقدار صدف آماده کنی. که علیمحمدی می‌گه: «عمو اصغر من این متن را کم می‌کنم شما سنگین‌تر می‌گی.» از اتاق رژی مدیر دوبلاژ می‌خواهد که یک‌بار دیگه متن تکرار شود.

بهروز علیمحمدی، گوینده نقش اندی می‌گوید: اندی مسئول پارک است. با حیوانات هم صحبت می‌کند و از قول آنها نیز حرف می‌زند. اگر کسی دیگر می‌خواست این نقش را بازی کند خوب از آب در‌نمی‌آمد. بنابراین سعی کردم خودم مسئولیت کار را به عهده بگیرم و حرف بزنم. ماجرای اندی و کیپ، آموزش تغذیه و استراحت حیوانات برای بچه‌هاست.

او ادامه می‌دهد: از ساعت 9 صبح که آمده‌ایم باید تا 5 بعدازظهر 13 قسمت 15 دقیقه‌ای را تمام کنیم.

علیمحمدی تصریح می‌کند: با این‌که کار، کم پرسوناژ است، اما حرف زیاد دارد. غیر از من و آقای رضایی، مهسا عرفانی هم گوینده نقش کیپ است. البته پدرم مهدی علیمحمدی مدیر دوبلاژ است و من کار دوبله را از یازده‌سالگی شروع کردم و خیلی علاقه دارم، چون کار دوبله خسته‌کننده نیست و هر روز یک سریال جدید و موضوع جدیدی را باید کار کنی.

تفاوت گذشته و حال دوبله

در راهرو، خانم فاطمه نیرومند را می‌بینم. او از گفت‌وگو امتناع می‌کند و از حسن کاخی و نسیم رضا خانی می‌خواهد این خواسته را اجابت کنند.

آقای کاخی که از سال 51 کار دوبله را آغاز کرده است، می‌گوید: در گذشته سیستم‌ها آنالوگ بوده، در حالی که بیشتر سیستم‌های امروزی دیجیتال شده است و کمتر از یک روز، یک فیلم دوبله می‌شود. همچنین در گذشته کیفیت کار اگر بهتر بود به خاطر تعمق و در تفکر بود. رضاخانی در تائید صحبت‌های کاخی می‌گوید: یادش بخیر! چه دوران خوبی بود. حسابی برای هر نقشی حس و حال می‌گرفتیم.

آقای کاخی ادامه می‌دهد: در گذشته فیلم‌ها شناسنامه داشت و هنر پیشه‌های معروف دنیا در آن بازی می‌کردند، اما اکنون شخصیت‌ها زیاد شناخته شده نیستند. همچنین چون در تحریم هستیم، فیلم‌ها از کمپانی‌های اصلی خریداری نمی‌شود و فیلم‌های دست چهارم و پنجم به ما می‌رسد. نسیم رضاخانی می‌گوید: علاقه‌مندان سریال فوتبالیست‌ها می‌توانند از این پس سریال قهرمانان تنیس را ببینند. من نقش پسری به نام فویا را بازی می‌کنم.

او معتقد است: فیلم‌های ژاپنی از فیلم‌های چینی و کره‌ای از نظر تکنیک و کار و همچنین نوع احساسی که بین شخصیت‌ها ایجاد می‌شود، متفاوت است. او که از سال‌72 وقتی فقط 19 سال داشته، کار دوبله کودک را آغاز کرده است، کنار اتاق صدابرداران، امیرمحمد صمصامی، از مدیران دوبلاژ را می‌بینم، کسی که صدایش از بیشتر شبکه‌های رادیویی پخش شده است. به قول خودش گاهی پررنگ و گاهی کمرنگ در رادیو ظاهر شده، ولی اکنون بیشتر وقتش را در دوبله می‌گذارد.

شروین قطعه‌ای که منتظر است، صدایش از پیجر پخش شود تا وارد استودیو شده و نقش خود را بازی کند، می‌گوید: در فیلم «حاشیه اقیانوس آرام» که قرار است در ایام عید پخش شود ، نقش رانی را بازی می‌کنم.

بازیگر کارتون خاله‌ریزه و قاشق سحر‌آمیز همچنین یان در «پستچی» ادامه می‌دهد: از سوی مرحوم پدرم که از گویندگان و مدیران دوبلاژ بودند با این حرفه آشنا شدم.

در اولین تجربه موفق بودم

نرگس فولادوند که با دوبله نقش سوباسا به شهرت رسید، تاکنون در آثار مختلفی نقش‌گویی کرده است و در بیشتر آنها توانسته تا حد زیادی موفق عمل کند. او متولد سال ۱۳۴۵ در تهران و فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی است. فولادوند دوبله را سال ۷۶ به‌طور حرفه‌ای آغار کرد. او در آثاری نظیر امپراتور بادها، بازگشت به حیفا، گمگشته، گروه پلیس، پرستاران و... به‌عنوان گوینده حضور داشته است.

مجموعه کارتونی «بی‌خانمان» اولین تجربه جدی کاری بود؛ به همین خاطر صدایم در آن مقطع پختگی امروز را نداشت، اما با وجود جوانی و کم‌تجربگی، تمام تلاشم را به کار بستم تا کاری که به من محول شده به نحو احسن انجام دهم. در هر حال، گویندگی به جای نقش اول یک سریال کار راحتی نیست، ولی خب خوشحالم که توانستم در اولین تجربه‌ام موفق عمل کنم. خوشبختانه سریال «بی‌خانمان» و شخصیت پرین در زمان خودش با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد.

صدایی خاطره انگیز

صدایش یادآور سریال‌ها و کارتون‌های خاطره‌انگیزی چون «پوآرو»،‌ «زبل‌خان» و گلمپ «گالیور» (من می‌دونستم...) است. مردی که سال‌هاست در عرصه گویندگی رادیو و صداپیشگی دوبله فعالیت دارد؛ خیلی اهل گفت‌وگو نیست و به قول خودش گمنام واقع شده است.

او اکبر منانی؛ دوبلور پیشکسوتی است که به گفته خودش همیشه برای دلش کار کرده، اما متاسفانه هیچ‌گاه اسمی از او برده نشده است.

منانی اکنون در آستانه هشتاد سالگی به سر می‌برد. طی این سال‌ها هیچ‌وقت در حاشیه نبوده و با این‌که اهل گفت‌وگو نیست، اما معتقد است گاهی اوقات باید به خاطر بعضی اتفاقات ناخوشایند حرف زد.

منانی در بیش از 20 هزار فیلم‌، سریال و کارتون‌ گویندگی کرده است. او اولین کتاب گویندگی در صداوسیما و همچنین اولین کتاب دوبله تاریخ ایران را نوشته است و قصد دارد خاطرات خود را منتشر کند.

اکبر منانی ابتدا از سریال خاطره‌انگیز پوآرو صحبت می‌کند و می‌گوید: پوآرو شاید از نظر خیلی‌ها زیباترین سریال بعد از انقلاب باشد. قصه‌های بی‌نظیری داشت و کاری غنی و قوی محسوب می‌شد. این مجموعه که اولین‌بار حدود 19 سال پیش از تلویزیون پخش شد، قصه‌های کاملا شناخته‌شده‌ای داشت؛ بویژه از لحاظ کارآگاهی که به نظر من بی‌نظیر است و بعضی موضوعاتش برای بیننده واقعا مثل درس است.

منانی که در برنامه‌های راه شب، زن و زندگی، برنامه‌های بامدادی، فکاهی و صبح جمعه با مرحوم نوذری گویندگی کرده است، ادامه می‌دهد: خیلی‌ها از من سراغ می‌گیرند و می‌گویند چرا دیده نمی‌شوی. ترجیح می‌دهم سکوت کنم، سکوت بهترین راه است.

من در مستندخوانی سبک جدیدی ارائه کردم و در همه برنامه‌های «آتن برو» مستندساز بزرگ دنیا حرف زده‌ام، اما از شخص دیگری قدردانی شد. امسال هم همین قضیه تکرار شد. من به‌دنبال جایزه نیستم چون با کار کردن دستمزد می‌گیرم.

محمدرضا ثابتی، مسئول هماهنگی امور گویندگان می‌گوید: تمام جاهایی که کار تولیدی دارند، ارتباطی با واحد دوبلاژ دارند. بعد از سفارش و ثبت اطلاعات اثر به بخش ترجمه تحویل داده می‌شود. کارشناسان این واحد بعد از نگاه کردن فیلم براساس محتوا و سنگینی و معیارهای موجود به یکی از بچه‌های ترجمه، کار را تحویل می‌دهند. سپس کار تحویل یکی از مدیران دوبلاژ شده و سینک زده می‌شود (تنظیم زبان فارسی روی زبان اصلی فیلم را سینک زدن می‌گویند تا مرحله لب‌خوانی بدرستی صورت بگیرد). کار تحویل بازنویس شده، تکه‌ها جدا شده و مدیر دوبلاژ براساس پرسوناژ و شخصیت‌های فیلم، گویندگان را برای روز مشخصی دعوت می‌کند.

محمدرضا آقایی، مسئول صدابرداری بخش کار را برای یکی از صدابرداران آفیش کرده و همزمان نسخه‌ای از فیلم جهت باندسازی کپی زده و به باند ساز تحویل داده می‌شود.

بعد از دوبله، فیلم از سوی بخش فنی مراحل کپچر و اکسپورت را طی کرده و از سوی آرشیو که محل ورود سفارش بود، به سفارش‌دهنده تحویل می‌شود.

باید از کجا شروع کرد؟

کسانی که به کار دوبله علاقه دارند، باید از سن کم، کار را شروع کنند، البته بعد از دوران دانشجویی و گرفتن مدارک کارشناسی مرتبط با هنرهای نمایشی یا ادبیات.

محمدیوسف‌ لیوانی، مسئول هماهنگی سرپرستان گفتار فیلم معتقد است: پس از تست صدا علاقه‌مندان برای آزمون دیگری به کارشناسان معرفی می‌شوند. قبول‌شدگان در دوره‌های کارورزی و کارآگاه‌های آموزشی که به‌صورت رایگان است، شرکت می‌کنند. بعد از طی گذراندن دو سال در این کلاس‌ها به عنوان کارآموز به مدیران گویندگان معرفی ‌می‌شوند. این ابتدای کار است. گویندگان به صورت پروژه‌ای و برنامه‌ای جذب امور دوبلاژ می‌شوند و رابطه استخدامی با سازمان ندارند. براساس نوع برنامه سینمای مستند، انیمیشن، داستان و دقایق برنامه و همین‌طور درجه گویندگی برآورد به دوستان پرداخت می‌شود.

او در ادامه می‌گوید: به همه علاقه‌مندان دوبله پیشنهاد می‌کنم روی دستمزد و حق‌الزحمه‌ای که در دو تا پنج سال اول کاری خود دریافت می‌کنند، حساب باز نکنند و صبوری پیشه کنند. ان‌شاءالله در آینده کاری می‌توانند روی مبالغ دریافتی خود حساب باز کنند. با توجه به سختی کار، زمانی که حرف دوره‌های کارآموزی و آموزشی بشود، همچنین صبر و حوصله‌ای که برای خود فراگیر لازم است، همه کارآموزان را به پشتکار و حوصله دعوت می‌کنیم، زیرا گویندگان ساعت‌های متمادی را در اتاق انتظار و سالن‌های دوبله صرف می‌کنند و گاه تا ساعت‌های پایانی شب در انتظار دعوت مدیر دوبلاژ و نوبت گویندگی خود به انتظار می‌ایستند. همین‌طور روزهای تعطیل و ایام عید را هم به دوبله، فراگیری و هماهنگی با دیگر گویندگان اختصاص می‌دهند. در حالی که طی سال‌های ابتدایی امکان آموزش مراحل تخصصی‌تر حرفه دوبله وجود ندارد و خود با استفاده از هوش و استعداد شخصی به شکلی تجربی از گویندگان پیشکسوت این کار استفاده کرده و تکنیک‌های فنی این کار را در حین دوبله بیاموزند./ ضمیمه قاب کوچک

غزاله باران