وقتی اسیداوریک خون بالا می‌رود

این موارد در کنار هم می‌تواند به بالا رفتن میزان اسیداوریک بدن منجر شود که حاصل سوخت و ساز سلولی است؛ یعنی از طریق سلول‌ها وارد خون و از طریق کلیه دفع می‌‌شود.

اگر سلول‌های بدن ما بیش از حد معمول، اسیداوریک تولید کند یا دفع آن از طریق کلیه‌ها کاهش یابد، سطح اسیداوریک در بدن بالا می‌رود و به گفته متخصصان غدد، در چنین شرایطی باید بشدت مراقب بروز عوارض ناشی از چنین اختلالی یعنی عوارض کلیوی چون سنگ‌های کلیه یا مشکلات مفصلی چون التهاب و درد مفاصل و در نهایت بروز بیماری نقرس بود که یکی از انواع بیماری‌های التهاب مفاصل یا آرتریت است.

چرا اسیداوریک بالا می‌رود؟‌

همان‌گونه که گفتیم، اسیداوریک حاصل متابولیسم سلولی و در واقع متابولیسم پورین‌هاست؛ پورین‌ها گروهی از مواد است که در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز و همچنین حبوبات وجود دارد. به همین دلیل، سطح اسید‌اوریک در افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند، پایین است. نداشتن رژیم غذایی مناسب و به دنبال آن چاقی، بی‌تحرکی و ابتلا به سندرم متابولیک یعنی بالا بودن قند، چربی و فشار خون می‌تواند از عوامل بالا رفتن اسیداوریک خون محسوب شود.

به همین علت، دکتر سیدحسین صمدانی‌فر، فوق تخصص غدد و متابولیسم در گفت‌و‌گو با جام‌جم تاکید می‌کند: اگر سطح اسیداوریک خیلی بالا باشد، برای کنترل آن باید دارو تجویز شود، اما در کسانی که اسیداوریکشان کمی بالاست، ولی بدون علامت هستند و فقط در قالب سندرم متابولیک دچار این مشکل شده‌اند، با گرفتن یک رژیم کم‌قند و کم‌چربی، کاهش وزن و داشتن برنامه ورزشی روزانه چون 30 دقیقه پیاده‌روی سطح اسیداوریک کاهش می‌یابد.

به یاد داشته باشید مصرف الکل و غذاهایی که حاوی مقدار زیادی پورین است و غذاهایی چون گوشت قرمز، ماهی، میگو، احشای داخلی نظیر کله پاچه، مغز، جگر، دنبلان، تخم ماکیان و نیز غذاهایی که سطح متوسطی از پورین دارند مثل مارچوبه، گل کلم، اسفناج، ریواس، لوبیاها، قارچ و عدس، سطح اسیداوریک را بشدت بالا می‌برند. گرچه بسیاری از افراد بر کاهش و منع مصرف تخم‌مرغ برای کاهش اسیداوریک تاکید دارند، اما خوب است بدانید تخم‌مرغ حاوی مقدار کمی پورین است یعنی اسیداوریک خون را خیلی افزایش نمی‌دهد، ولی باعث افزایش دردهای ناشی از نقرس می‌شود.

البته بررسی‌ها نشان می‌دهد، مصرف برخی داروها و ابتلا به بعضی بیماری‌ها باعث افزایش میزان اسید‌اوریک می‌شود؛ بیماری‌هایی چون سرطان‌های خونی، لنفوم و پسوریازیس. حتی مشاهده شده است سکته قلبی نیز می‌تواند اسیداوریک را به‌طور موقت در بدن افزایش دهد. کاهش وزن سریع و غیر‌اصولی نیز می‌تواند افزایش اسیداوریک را به‌دنبال داشته باشد. گاه برخی بیماری‌های ژنتیکی نیز منجر به افزایش سطح اسیداوریک می‌شود.

چه وقت باید احساس خطر کرد؟

به گفته دکتر صمدانی‌فر، بیماری که با بالا بودن میزان اسید‌اوریک خونش مواجه می‌شود باید بشدت مراقب بروز درد و التهاب در مفاصل تحتانی خود باشد تا به‌طور ناگهانی با حملات نقرسی مواجه نشود که در چنین صورتی روند درمان برای وی سخت‌تر و طولانی‌تر خواهد شد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: همچنین از اختلالات کلیوی و احتمال وجود سنگ‌های اسید‌اوریکی در مجاری ادراری یا رسوبات اسیداوریکی در کلیه‌ها نیز نباید غافل شد و بروز هرگونه مشکل در سیستم ادراری را باید جدی گرفت. البته درمان افزایش اسیداوریک در مراحل اولیه و قبل از بروز عوارض گفته شده، با کاهش سطح چربی، قند و فشار خون با داشتن رژیم غذایی مطلوب و تحرک بدنی، براحتی ممکن است.

افزایش اسید‌اوریک، همیشه درمان نمی‌خواهد

غلظت طبیعی اسیداوریک در خون ما بین 3.8 تا 6.3 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و حتی این رقم تا نزدیک 7میلی‌گرم در دسی‌لیتر نیز عادی تلقی می‌شود. در گذشته پزشکان بر این باور بودند که حتی اگر سطح اسید‌اوریک به 7 برسد باید درمان‌های دارویی را برای پیشگیری از بروز اختلالات کلیوی یا بروز بیماری‌های مفصلی، بویژه نقرس آغاز کرد، اما امروزه متخصصان به بالارفتن اسیداوریک خون به گونه دیگری می‌نگرند.

دکتر صمدانی‌فر، با توضیح این مساله می‌گوید: افزایش اسیداوریک در بسیاری از افراد ایجاد علامت نمی‌کند، یعنی با وجود آن‌که میزان اسید‌اوریک در آزمایش خون، کمی بالاتر از حد طبیعی دیده می‌شود، اما در شخص، نشانه‌ها و عوارض افزایش اسیداوریک یعنی عوارض کلیوی یا مفصلی را نشان نمی‌دهد. در چنین شرایطی نیاز به اقدامات درمانی ویژه‌ای وجود ندارد و فقط با گرفتن رژیم غذایی نه‌چندان سخت، سطح اسیداوریک کاهش می‌یابد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر این‌که نیازی به گرفتن رژیم‌های سخت و آزاردهنده برای کاهش سطح اسیداوریک در افرادی که عوارضی ندارند، نیست، اضافه می‌کند: اما در صورت بروز عوارض کلیوی نیاز به همکاری و بررسی‌های تخصصی از سوی متخصصان اورولوژیست و بهره‌گیری از شیوه‌های درمانی برای رفع مشکلات کلیوی وجود دارد. در صورت بروز درد و التهاب در مفاصل، بویژه در اندام تحتانی چون پاها و وجود خطر ابتلا به بیماری نقرس نیز بیمار باید از سوی متخصصان روماتولوژیست مورد بررسی و درمان قرار بگیرد.

پونه شیرازی / گروه سلامت