دریا همچنان می‌بلعد

با آغاز فصل گرما بسیاری از مسافران شهرهای ساحلی دریای خزر، دل به دریا می‌زنند، اما هر ساله شمار زیادی از همین شناگران غرق می‌شوند و جانشان را در دریا جا می‌گذارند.

یکی از عمده دلایلی که موجب غرق شدن برخی گردشگران می‌شود، مسلط نبودن به فنون شنا در دریاست، زیرا بسیاری از گردشگران به گمان این ‌که با فنون شنا در استخر مسلط هستند، دل به دریا می‌زنند، اما از این نکته غافل هستند که شنا کردن در استخر با شنا در دریا بسیار متفاوت است و هر چقدر هم به شناگری در استخر، مهارت داشته باشند، دلیل بر این نمی‌شود که بتوانند در دریا هم به همان خوبی استخر، شنا کنند.

دلیل دیگر غرق‌شدگی در دریا، چاله‌های متعدد خط ساحلی است؛ طوری که احتمال دارد شناگری چند قدم در دریا حرکت کند و حادثه دلخراشی برایش اتفاق نیفتد، اما همان طور که در خشکی، چاله‌های متعدد و پستی و بلندی وجود دارد، در خطوط ساحلی نیز مشابه همین پستی و بلندی‌ها وجود دارد.

در واقع، احتمال این ‌که شناگر در یکی از همین چاله‌های ساحلی بیفتد و به اصطلاح، یکباره زیر پایش خالی شود، بسیار محتمل است.

البته این خطر به دلیل این‌ که از دید بسیاری از شناگران مخفی می‌ماند، هر ساله موجب غرق‌شدن شماری از شناگران دریا می‌شود.

مجهز نبودن به تجهیزات شنا در دریا هم مسبب بسیاری از غرق‌شدگی‌های دریاست؛ حتی گاهی یک جلیقه نجات ساده یا یک لاستیک پرباد می‌تواند خطر غرق‌شدگی در دریا را بسیـــار کاهش دهد، اما در بیشتر موارد چنین نکات ایمنی از سوی گردشگران رعایت نمی‌شود.

با وجود این‌ که مجموع این نکات می‌تواند خطر غرق‌شدگی در دریا را کاهش دهد، اما معمولا اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به گردشگران در این زمینه بسیار محدود است و شاید به تعبیر دیگر می‌توان گفت بزرگ ترین خطری که شنا در دریا به همراه دارد، کم آگاهی گردشگر از نحوه شنا در دریا و ناآگاهی از خطرهای پرشمار پیش‌روست.

تیرماه؛ اوج کشته‌های دریایی

در همه فصل‌ها خطر غرق شدن در دریا وجود دارد، اما در فصل تابستان به دلیل گرما و افزایش شمار گردشگران، خطر افزایش تلفات انسانی دریا نیز رو به وخامت می‌گذارد.

فرامرز نقیبی، رئیس شورای شهر ساری در گفت‌وگو با «جام‌جم» می‌گوید: هر ساله بیشترین تعداد غرق شده‌های دریا را در تیرماه شاهد هستیم، زیرا به دلیل افزایش گردشگر در این ماه سال، خطر غرق‌شدگی نیز بالاتر می‌رود؛ مثلا طبق اطلاعاتی که از سازمان‌های مختلف دریافت کردیم، در فاصله بیستم خرداد تا بیستم تیر، بیش از 60 نفر از هموطنان ما در سواحل استان مازندران غرق شدند.

نقیبی تاکید می‌کند در ماه‌های دیگر تابستان نیز تعداد غرق شدگان دریا زیاد است، اما اوج کشته‌های دریا در ابتدای تعطیلات تابستانی اتفاق می‌افتد.

سواحلی طولانی، امکاناتی محدود

خط ساحلی شمال کشور، حدود 900 کیلومتر است که این خطوط ساحلی در اختیار بخش دولتی و خصوصی است.

غرق‌شدگان دریا نیز در هر دو منطقه، اعم از سواحل متعلق به بخش خصوصی و دولتی مشاهده می‌شود و البته مسئولان مدعی هستند بیشترین تعداد حوادث غرق‌شدگی در سواحل متعلق به بخش خصوصی اتفاق می‌افتد.

نقیبی معتقد است با وجود 900 کیلومتر خط ساحلی، کمترین امکانات در اختیار مسئولان قرار می‌گیرد و نبود اعتبارات مالی موجب شده است مناطق ساحلی کشور برای شنای گردشگران ناامن و خطرناک باشد.

وی تصریح می‌کند: اگر امکاناتی در اختیار استانداری‌ها قرار می‌گرفت، آنگاه ما می‌توانستیم درباره غرق شدن گردشگران، آنها را مواخذه کنیم، اما واقعیت این است که با وجود امکانات مالی فعلی، نمی‌توان توقع داشت که حوادث غرق‌شدگی در سواحل شمال کشور متوقف شود.

به زعم این مقام مسئول، باید دبیرخانه‌ای ملی و فرااستانی برای جلوگیری از حوادث غرق‌شدگی در کشور ایجاد شود و نباید فقط توقع داشت که مسئولان محلی به تنهایی بر چنین مشکل ملی فائق آیند.

طرح سالم‌سازی دریا؛ قدیمی اما کم اثر

چند دهه متوالی است که طرح سالم‌سازی دریا در استان‌های ساحلی کشور اجرا می‌شود، اما هیچ کدام از این طرح‌ها تاکنون نتوانسته است تاثیر چشمگیری در کاهش تلفات جانی دریا داشته باشد.

مطابق این طرح، قسمت‌هایی از سواحل به عنوان مناطق امن برای شنای گردشگران خانم و آقا مشخص می‌شود و گردشگران مجازند که فقط در این گونه مناطق شنا کنند.

در این مناطق، برخی امکانات رفاهی محدود و چند نجات غریق نیز فعالیت می‌کنند تا از بروز حوادث احتمالی جلوگیری کنند، اما با وجود این ‌که در همه شهرهای ساحلی کشور حداقل یک طرح سالم‌سازی دریا وجود دارد ولی برای بسیاری از گردشگران، بود و نبود این طرح‌ها تفاوت چندانی نمی‌کند.

حتی امسال، کل بودجه سالم‌سازی دریا در استان مازندران، 500 میلیون تومان بوده است که این رقم بخوبی نشان می‌دهد که نمی‌توان با چنین بودجه‌های محدودی، انتظار کارهای بزرگی در زمینه ایمن‌سازی سواحل انجام داد.

سقف امکانات رفاهی در این مناطق امن شنا، چند دوش آب سرد و گاهی وجود یک دستشویی است و البته بسیاری از این مناطق نیز ‌بدون همین امکانات اولیه است و به همین دلیل و شمار زیاد گردشگر، بسیاری از آنها بدون توجه به مناطق تحت پوشش این طرح‌ها در سراسر خط ساحلی شنا می‌کنند.

با وجود کمبود امکانات، باز هم خطر غرق شدن در مناطق تحت پوشش طرح سالم‌سازی دریا، کمتر از دیگر مناطق ساحل است و البته بدیهی است در صورتی که طرح سالم‌سازی دریا با امکانات بیشتری تجهیز شود، میل عمومی گردشگران به حضور در این طرح‌ها نیز افزایش می‌یابد.

تعطیلی سالم‌سازی دریا در ماه رمضان

در ماه رمضان، حجم سفرهای بین استانی کاهش پیدا می‌کند و به همین علت می‌توان انتظار داشت در این ماه از تعداد گردشگران مناطق ساحلی کشور نیز کاسته شود؛ با وجود این نمی‌توان گفت در این ماه گردشگران به این مناطق ساحلی سفر نمی‌کنند و در دریا، آبتنی نخواهند کرد.

یکی از بدترین قسمت ماجرا این است که در این ماه، طرح سالم‌سازی دریا متوقف می‌شود و دیگر نجات‌غریقی در محدوده‌های این طرح وجود ندارد که به داد غرق شده‌ها برسد.

با این حساب شاید بتوان گفت که تعطیلی طرح سالم‌سازی دریا در ماه رمضان، همان کورسوی امید برای کاهش غرق‌شده‌های دریا را هم از بین می‌برد.

چه کسی مسئول است؟

طبق آمارهای سازمان پزشکی قانونی، در سال 91 تعداد 1074 نفر براثر غرق‌شدگی جان خود را از دست داده‌اند که در این میان، استان مازندران با 215، استان خوزستان با 143 و استان گیلان با 107 کشته، رکورد‌دار بوده‌اند و سایر قربانیان بر اثر خفگی در آب رودخانه و آب‌های کم‌عمق دیگر، جان خود را از دست داده‌اند.

‌اکنون نهادهای مختلفی ازجمله نیروی انتظامی، هلال احمر، اورژانس، وزارت ورزش و جوانان و استانداری‌ها، به نوعی در موضوع حوادث غرق‌شدگی دخالت دارند و با وجود تعدد نهادهای تصمیم‌گیر، معلوم نیست که مسئول اصلی بروز این گونه حوادث یا پیشگری از آن به عهده کدام نهاد است.

خیلی از اوقات، فعالیت این نهادها به صورت موازی است و تمایز چندانی نمی‌توان بین اقدام‌های آنان قائل شد، در صورتی که اگر این گونه حوادث به عنوان یک مساله ملی تلقی شود و اختیارات این نهادهای تصمیم‌گیر به یک نهاد واحد انتقال داده شود، طبیعی است که در این صورت، خیلی راحت‌تر می‌توان برای پیشگیری از بروز این حوادث یا کمک به حادثه‌دیدگان اقدام کرد.

از سوی دیگر، وقتی فقط یک نهاد مشخص، وظیفه رسیدگی به مشکل غرق‌شدگی در دریا را به عهده داشته باشد، آنگاه خیلی صریح‌تر می‌توان آن نهاد مسئول را تشویق یا مواخذه کرد و بحث پاسخگویی به قربانیان این حوادث نیز بیش از پیش مطرح خواهد شد.

امین جلالوند‌ / ‌گروه جامعه