مجری و نویسنده باید همدیگر را بشناسند

شروع فعالیت احسان کرمی، با نویسندگی بخش طنز بود. یک روز بازیگر طنز نیامد و خودش به‌جای آن بازی کرد و به این ترتیب علاوه بر مجری و نویسنده، بازیگر رادیو هم شد. تاکنون اجرای برنامه‌هایی همچون نقره، تصویر زندگی، طلوع، رادیو هفت و... را به عهده داشته است. با کرمی که جوایز بسیاری را هم در زمینه‌های مختلف در رادیو و تلویزیون از آن خود کرده است، درباره کم و کیف نویسندگی در رادیو و تلویزیون به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

نویسندگی در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

نوشته و تفکر یک نویسنده می‌تواند تاثیر ویژه‌ای بر روند برنامه داشته باشد، اما شما چند برنامه را مانند «رادیو هفت» در طول تاریخ برنامه‌سازی پیدا می‌کنید که نویسندگانش به خاطر آن برنامه شهرت مضاعف به دست آورند؟ در حقیقت تعدادشان بسیار کم است و متاسفانه به این مسأله توجه کمی از سوی سازمان و برنامه‌سازها شده است. عموما نویسنده در لحظه آخر می‌نویسد بدون آن‌که بداند برنامه چه می‌خواهد بگوید، مجری و مهمان چه کسانی هستند و یک جدایی غیرحرفه‌ای بین نویسنده‌ها و برنامه‌سازها وجود دارد.

همان‌طور که نورپرداز و کارگردان سر برنامه حضور پیدا می‌کنند، نویسنده هم باید در برنامه زنده حاضر باشد. مثلا این مشکل را در رادیو پیام به‌عنوان یک شبکه کلام و گوینده محور نه مجری‌محور بسیار دیده‌ایم. در رادیو پیام تنها شیفت صادق عبداللهی است که خودشان حضور دارند و زنده می‌‎نویسند.

معتقدم ضعف برنامه‌های نوشته محور و حتی برنامه‌‎هایی که چندان تکیه بر نوشته ندارند، اما به هر حال نوشته در آنها به کار می‌رود این است که نویسنده و گوینده هر یک مشغول کار خودشان هستند و هماهنگی میان آنها نیست.

بنابراین یک متن خوب و مخاطب‌پسند چگونه متنی است؟

دایره واژگان یک نویسنده باید گسترده و مطالعات فراوانی در همه زمینه‌ها داشته باشد. این‌که همیشه سر ذوق باشد و از روی اجبار ننویسد، همچنین به روز بودن نویسنده‌ها بسیار مهم است. برخی نویسنده‌ها از اتفاقات روز جا مانده‌اند، اما به نظر من که کار نویسندگی هم انجام می‌دهم باید از همه خبرها از آب و هوا گرفته تا اخبار سیاسی مطلع باشند و هر روز روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها را چک کنند.

ممکن است نویسنده قلمش اجتماعی باشد، اما کسی که اجتماعی یا فرهنگی می‌نویسد نمی‌تواند از وقایع سیاسی بی‌اطلاع باشد، چراکه همه اینها زنجیروار به یکدیگر وصل هستند، اما برخی نویسنده‌ها خود را در قید و بند این موارد نمی‌گذارند. در ضمن این روزها تقلید فراگیر شده است، به طورمثال اگر یک خانم و آقای نویسنده در برنامه‌ای از واژه‌های خاصی استفاده کند و یک مقدار برنامه دیده شود، همه شروع به نوشتن مانند او می‌کنند. البته تقلید پله اول هر کار هنری است، اما برای کسی که دیگر نویسنده شده است تقلید درست نیست.

مسأله دیگر برآورد مالی نویسنده‌هاست، مثلا وقتی رادیو پیام بودم متن اجرایم را خودم می‌نوشتم. گاهی برای 20 صفحه متنی که قرار بود بخوانم یک هفته وقت می‌گذاشتم. باز برمی‌گردم سر این حرف که حضور نویسنده در سر برنامه زنده می‌تواند تاثیرات بسیار خوبی در برنامه داشته باشد، چراکه یکباره به ذهن تهیه‌کننده می‌رسد یک موسیقی خاص را پخش کند و اگر نویسنده در برنامه حضور داشته باشد می‌تواند یک مطلب مناسب برای آن موسیقی بنویسد و مجری پس از بیان آن، مخاطب را به گوش دادن دعوت کند. تاثیرگذاری این موسیقی برمخاطب دو چندان خواهد شد، اما اگر متن مناسبی برای آن خوانده نشود حق مطلب ادا نخواهد شد و متاسفانه برنامه بی اثر خواهد بود.

من به چند نکته برای داشتن یک نوشته و در ادامه برنامه موفق تاکید دارم. ابتدا حضور نویسنده بر سر برنامه و دیگر مسأله برآوردهای مالی آنهاست. متاسفانه برآوردهای آنها بسیار ناچیز است و همین باعث می‌شود نویسنده وقت مناسبی برای نوشته‌هایش صرف نکند و مغز خود را برای نوشتن در فشار قرار ندهد.

نوشته‌ها در تغییر روحیه و حال و هوای مخاطب جایگاه خاصی دارند، بنابراین نویسنده‌ها هنگام نوشتن باید به چه مسائلی توجه کنند؟

تاثیر روانی یک برنامه تنها به متن آن خلاصه نمی‌شود، بلکه به نوع نگاه کارگردان و تهیه‌کننده و دیگر عوامل نیز بستگی دارد. در واقع یک کار تیمی است. در رادیو هفت ما هر شب می‌دانیم چه کسی قرار است اجرا کند و نویسنده‌های ما تحت سرپرستی نویسنده‌ای دیگر برای آن مجری نوشته می‌شود. مثلا متنی که برای من نوشته می‌شود با متن آقای ضابطیان تفاوت دارد. همه امور تعریف شده‌اند و نوشته‌ها داغ داغ به دست گوینده می‌رسد؛ یعنی تمام اتفاق‌های آن روز لحاظ می‌شود. مثلا اگر تیم ملی فوتبال به جام جهانی رفته است یا این‌که بارون می‌بارد همه و همه در برنامه لحاظ خواهد شد. بنابراین تا یک گروه کنار یکدیگر قرار نگیرند و هر یک سر جای خودش رابطه‌ای حرفه‌ای با دیگران برقرار نکند، برنامه‌ای تاثیرگذار تولید نخواهد شد.

مریم احمدی