خوابی خوش برای کودک و والدین

انسان در سال‌ها و ماه‌های اول پس از تولد مدت زمان بسیار بیشتری را در حالت خواب سپری می‌کند و هرچه بزرگ‌تر می‌شود، خوابش هم کمتر و منظم‌تر خواهد شد. طوری‌که شب‌ها بیشتر می‌خوابد و در طول روز بسیار کمتر در خواب است.

برنامه‌ای منظم برای خوابیدن

یکی از مهم‌ترین کارهایی که متخصصان برای داشتن خوابی راحت به والدین توصیه می‌کنند برنامه‌ریزی و تعیین ساعت خواب و بیداری کودک است. یعنی او باید شب‌ها در ساعتی مشخص بخوابد و صبح‌ها هم ساعتی معین بیدار شود. در ضمن، هیچ برنامه‌ای نباید الگوی منظم خواب کودک را به هم بریزد. به عبارت دیگر، مهمانی، تماشای تلویزیون، کتاب خواندن، درس خواندن و... نباید کودک را از خواب بموقع محروم کند.

همچنین خیلی خوب است که فاصله زمانی مناسب بین شام و خواب را در نظر داشته باشید تا کودک وقتی تازه شامش را خورده و معده‌اش سنگین است به رختخواب نرود. آن‌طور که متخصصان می‌گویند بهتر است بین شام و خواب کودک یک ساعت و نیم تا دو ساعت فاصله بیندازید.

نوشیدن مایعات زیاد نیز خواب آرام کودک را به هم می‌زند و به همین دلیل توصیه می‌شود هنگام خواب، به او اجازه نوشیدن مقدار زیادی مایعات را ندهید. البته نوشیدن یک لیوان شیر ولرم به داشتن خوابی آرام کمک می‌کند، ولی حتما باید یک ساعت پیش از خواب شیر را بنوشد.

محیط باید آرام باشد

وقتی ساعت خواب کودک نزدیک می‌شود، بهتر است محرک‌های هیجان‌انگیز همچون برنامه‌های تلویزیونی، بازی‌های پرسر‌وصدا، بازی‌های کامپیوتری، قصه‌های ترسناک و هیجان‌انگیز و هر برنامه ویژه‌ای که کودک را از روال زندگی روزانه‌اش خارج می‌کند، از او دور نگه دارید.

خوابیدن در محیطی نامناسب می‌تواند وضع و نظم خواب کودک را مختل کند. بنابراین اتاق یا جایی که کودک در آنجا می‌خوابد باید دمای مناسبی داشته باشد؛ یعنی نه خیلی گرم باشد و نه خیلی سرد. این اتاق باید آرام و خلوت بوده و سروصدای داخل خانه و یا محیط بیرون در آن کمتر شنیده شود. والدین باید نور اتاق را نیز به گونه‌ای تنظیم کنند که اتاق نه زیاد تاریک باشد که کودک را بترساند و نه خیلی روشن که مانع خواب او شود.

در طول روز هم کودک باید فعالیت‌های فیزیکی مناسبی داشته باشد تا شب بتواند آرام و راحت بخوابد. اگر کودک در طول روز مدتی در هوای آزاد باشد و فعالیت‌های بدنی مانند ورزش، بازی در پارک یا دوچرخه‌سواری انجام دهد، شب هم بسیار راحت‌تر خواهد خوابید.

استرس‌های روزانه یا مشکلات داخل مدرسه و خانوادگی باعث می‌شود کودک بی‌قرار شده و شب‌ها کابوس ببیند یا دچار وحشت شود. بنابراین والدین باید در مورد ناراحتی‌ها و نگرانی‌های کودک با او صحبت کنند یا از فرزندشان بخواهند در یک نقاشی ناراحتی‌هایش را نشان دهد. با این کار کودک از آن نگرانی‌ها راحت خواهد شد و حالا پدر و مادر می‌توانند با او صحبت کرده و با هر روشی او را آرام کنند.در نهایت اگر همه این شیوه‌ها را به کار گرفتید، ولی فرزندتان هنوز کابوس می‌دید و شب‌ها ناراحت بود، بهتر است با یک روان‌شناس مشورت کنید تا او برای حل مشکل کودک راه‌حلی مناسب پیدا کند.

تاریکی را بهانه تنبیه نکنید

از زمانی که کودکان قوه تخیل خود را به کار می‌اندازند، ترس هم در وجودشان شکل می‌گیرد و می‌توان گفت که از سنین حدود دو ، سه سالگی ترسیدن آنها آغاز می‌شود. بچه‌ها به کمک همین قوه تخیل، هر صدا یا تصویر نامفهومی را که در محیط اطراف‌شان می‌بینند و می‌شنوند در ذهن‌شان به چیزی ترسناک تبدیل می‌کنند.

البته میزان اطلاعات و آگاهی کودک نسبت به محیط اطرافش هم در ایجاد ترس یا پرورش آن موثر است. بنابراین طبیعی است که اگر کودک را در محیطی تاریک قرار دهیم، ترس او هم بیشتر شود. با توجه به این‌که کودکان قوه تخیل فعالی دارند، به آسانی می‌توانند سایه‌های روی دیوار، صدای پرنده‌ها یا حتی وجود حشرات و صدای قژ قژ تخت خود را بویژه در تاریکی، به موجودی ترسناک ربط دهند.

پدر و مادرها باید دقت داشته باشند که فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی ترسناک و داستان‌های وحشتناک باعث ایجاد ترس غیرمنطقی در کودک می‌شود و می‌تواند ذهن او را آشفته کند. بنابراین والدین باید با توجه به سن فرزندشان، فقط اجازه دهند او کارتون‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی خاصی را ببیند که مناسب سن و سالش است. نکته دیگری که والدین باید به آن توجه کنند این است که هرگز کودک خود را برای تنبیه‌کردن در جای تاریک و بسته تنها نگذارند.

بچه‌ها را نترسانید

بعضی از والدین برای تربیت‌کردن فرزندشان از روش عجیبی استفاده می‌کنند و او را از موجودات خیالی و ترسناکی مانند شبح، غول، لولو و... می‌ترسانند. شاید آنها ندانند که چنین کاری چقدر می‌تواند روح کودک را آزار دهد و او را دچار مشکلات جدی کند، بنابراین متخصصان توصیه می‌کنند هیچ وقت بچه‌ها را از این موجودات نترسانید. برای از بین‌بردن ترس کودکان در برابر تاریکی، کمک گرفتن از بازی‌ها و سرگرمی‌هایی که در تاریکی می‌توان آنها را انجام داد ، مفید است. مثلا بازی نور و سایه که در تاریکی انجام می‌شود، می‌تواند به کودک کمک کند راحت‌تر در محیط‌های تاریک قرار بگیرد و نترسد. در این بازی پدر و مادر باید با انگشتان خود، شکل‌های مختلفی برای کودک‌شان بسازند و او را سرگرم کنند. یکی دیگر از بازی‌ها جابه‌جایی وسایل اتاق در تاریکی است و وقتی چراغ دوباره روشن می‌شود، کودک باید حدس بزند جای کدام‌یک از وسایل تغییر کرده. این بازی‌ها ترس کودک را تا حد زیادی از بین می‌برد و کمک می‌کند او متوجه شود که در تاریکی و روشنایی اتاقش به یک شکل است و تنها نور است که هنگام تاریکی دیگر وجود ندارد. بنابراین متوجه خواهد شد تاریکی ترس ندارد و فقط او نمی‌تواند همه چیز را به درستی ببیند.

>> جام جم/ چاردیواری