داستان محبوبیت ماهی قرمزها، فقط داستان چند سال اخیر یا روزهای منتهی به عید نیست؛ هنوز هم می‌توان حوض‌های خانه مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها را دید که سالیان سال، ماهی قرمزها در کنار کاشی‌کاری‌های هنرمندانه‌اش شنا می‌کردند و البته هرازچندگاهی هم پیش می‌آمد که گربه‌های شکمو به حوض ماهی می‌زدند تا دلی از عزا دربیاورند.
اما حالا اوضاع عوض شده است، بسیاری از خانه‌های شهری نه حوضی برای پرورش ماهی دارند و نه محیط‌های کوچک آپارتمانی اجازه می‌دهد که همه در خانه‌هایشان، آکواریومی از ماهیهای رنگارنگ داشته باشند.
به همین علت، شاید بتوان عید را جشن عمومی «ورود ماهیهای زینتی به خانه‌های ایرانی» دانست؛ طوری که می‌توان گفت در طول چند هفته عید، کمتر خانه‌ای پیدا می‌شود که در آن نشانی از ماهی قرمزها پیدا نشود؛ ماهی‌هایی که انگار تا پایان عمرشان بیدارند و با چشمان بازشان، اصلا نمی‌خوابند.
ماهی قرمزها از کجا می‌آیند؟
دکتر حمید منصف‌کسمایی، مدیر گروه فرآوری محصولات شیلاتی دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی که سال‌ها درباره نحوه تولید و پرورش ماهی قرمزها تحقیق کرده است، به «جام‌جم» می‌گوید: ماهی قرمز با نام‌های ماهی طلایی، ماهی حوض یا گلدفیش هم شناخته می‌شود؛ این ماهی در گروه ماهیان کپور قرار دارد و در اصل، بومی کشورهای آسیای شرقی مثل چین است.
وی می‌افزاید: ماهی قرمزها در زمره ماهیان گرم آبی هستند که حتی توانایی زندگی در آب‌های گل‌آلود را دارند؛ این ماهی‌ها بین 40 تا 50 سانتی‌متر هم رشد می‌کنند و اگر فضای زندگی برای آنها فراهم باشد، حتی وزنشان می‌تواند به چهار تا شش‌کیلو برسد.
ماهی قرمزها تا 30 سال زنده می‌مانند
اگر از اقوام و دوستان هم بپرسید، بندرت امکان دارد که خانواده‌ای توانسته باشد ماهی قرمز عید را بیشتر از سه سال زنده نگه داشته باشد، اما کسمایی معتقد است اگر رسیدگی به این ماهی خوب باشد، ماهی قرمز حتی می‌تواند تا 30 سال زنده بماند.
این عضو هیات علمی دانشگاه جامع علمی کاربردی تاکید می‌کند: وقتی بحث تجارت این ماهی به میان می‌آید، می‌بینیم که خیلی از فروشنده‌ها تلاش می‌کنند همه ماهیهای سالم و بیمار را یکجا به فروش برسانند که همین جدا نکردن ماهیهای سالم و بیمار از همدیگر باعث می‌شود بیماری بین ماهی قرمزها انتقال پیدا کند و خیلی از آنها چند روز بیشتر زنده نمانند.
ماهی‌ها را با دست جابهجا نکنید
شاید ظاهر و پوست زیبای ماهی قرمزها باعث شده که فکر کنیم ماهی قرمزها تمیز و پاک هستند و اگر با دست هم آنها را داخل تنگ ماهی بیندازیم، خطری متوجه ما نمی‌شود.
کسمایی تصریح می‌کند: اگر ماهی قرمزی به بیماری پوستی مبتلا باشد، خیلی راحت این بیماری به پوست انسان هم منتقل می‌شود؛ بنابراین همه افراد به‌خصوص کودکان، نباید برای جابهجا کردن ماهی قرمزها از دست استفاده کنند.این محقق محصولات شیلاتی یادآوری می‌کند: ماهی قرمزها پوستشان خیلی حساس است و اگر پوستشان خراشی بردارد، خیلی سریع عفونت می‌کند و می‌تواند همین عفونت را به سایر ماهیهای سالم انتقال بدهد.
چطور عمر ماهی را بالاتر ببریم؟
برای برخی فقط این نکته مهم است که ماهی‌ها تا پایان تعطیلات نوروز نمیرند و بعد از آن هم ماهی را به حال خود رها می‌کنند، اما برای خیلی‌ها واقعا مهم است که بر سر این موجودات زنده چه می‌آید و پس از عید هم آنها را به دل دریاچه‌ها و رودخانه‌ها می‌اندازند.
کسمایی با اشاره به این که با توسل به راهکارهایی می‌توان عمر ماهی قرمزها را چند برابر افزایش داد، عنوان می‌کند: مساله اکسیژن برای ماهی قرمزها بسیار مهم است؛ اگر ماهی‌ها به سطح آب بیایند یعنی این که باید آب تنگ عوض شود؛ همچنین بهتر است از تنگ ماهیهای دایره‌ای و بدون کنج استفاده نشود، زیرا در تنگ‌های کنجدار، ماهی‌ها راحت‌تر مسیریابی می‌کنند و به زندگی ادامه می‌دهند.
وی اضافه می‌کند: این‌گونه ماهی‌ها نیاز چندانی به غذا ندارند و همه چیزخوار هستند؛ اگر دمای آب کم باشد، یک بار در روز باید به آنها غذا داد، اما در فصل گرم سال، تا روزی دو یا سه بار هم می‌توان به آنها غذا داد؛ البته باید خیلی مراقب بود که غذای فاسد و کپک‌زده به آنها ندهیم، زیرا بسرعت بیمار می‌شوند.
این مدرس دانشگاه با بیان این که نباید تنگ‌های ماهی در معرض مستقیم نور آفتاب قرار بگیرد، خاطرنشان می‌کند: در صورتی که دیدیم حال ماهی‌ها بد است و به سختی تکان می‌خورند، می‌توانیم کمی نمک به آب اضافه کنیم تا محیط زندگی ماهی قرمزها ضدعفونی شود، سپس می‌توانیم آب تنگ ماهی را عوض کنیم.
یک روز در بازار ماهی‌فروش‌های عید
با سطل‌های بسیار بزرگ که گاهی پنج نفر هم بسختی می‌توانند آن را جابهجا کنند، ماهی قرمزها را به میدان اصلی میوه و تره‌بار تهران می‌آورند.
اینجا قلب فروش ماهی قرمزها در تهران بزرگ است؛ بخش اول این بازار بزرگ، مملو از فروشندگان ماهی است که تقریبا همه آنها، ماهی قرمزها را از شهرهای شمالی کشور مثل صومعه‌سرا و گرگان به پایتخت می‌آورند.
ماهی قرمزها برای رشد و پرورش، به زمین‌های خاکی وسیع و آب فراوان نیاز دارند، اما به دلیل بالا بودن قیمت آب و زمین در پایتخت، اصلا به صرفه نیست که یک پرورش‌دهنده ماهی قرمز، چند هکتار از زمین‌های زراعی را به پرورش این نوع ماهی اختصاص دهد.
ماهیهای میدان تره‌بار تهران، با توجه به بزرگی و کوچکی‌شان بین 160 تا 2000 تومان به فروش می‌رسند و البته ماهیهای زینتی‌تر مثل چشم تلسکوپی هم تا 3000 تومان معامله می‌شود.
البته این قیمت‌های عمده‌فروشی در میدان تره‌بار است و وقتی همین ماهی‌ها، به مغازه‌ها می‌رسد، قیمتشان برای مصرف‌کننده چند برابر می‌شود.
محمد خودش اهل رشت است و وانت‌بارش را مملو از ماهی کرده است تا ماهی قرمزهایش را در تهران بفروشد.
از او می‌پرسم که چرا در شهر خودت ماهی‌ها را نمی‌فروشی و کیلومترها تا تهران راه آمده‌ای؟ می‌گوید که در هیچ‌کدام از شهرهای شمالی، بازار فروش ماهیهای قرمز مثل تهران نیست و اگر شانس بیاورم و بتوانم همه بارم را امروز در میدان تره‌بار تهران بفروشم، می‌توانم از هر بار روزی یک میلیون تومان سود‌کنم.یکی از جالب‌ترین نکات بازار ماهی قرمزها این است که فروشندگان عمده به خریداران اجازه نمی‌دهند ماهی را به انتخاب خودشان بخرند و باید به اصطلاح «درهم» خرید کنند؛ نکته مهم دیگر این است که اینجا ماهیهای زینتی را به هیچ‌وجه، کیلویی نمی‌فروشند و باید به تعداد ماهی‌هایی که می‌خرید، پول بدهید.
در این بازار پرسروصدا، انواع تنگ ماهی کوچک که در بیشتر خانه‌ها وجود دارد، بین 2000 تا 4000 تومان به صورت عمده به‌فروش می‌رسد و البته فروشنده‌ها حتما به شما توصیه می‌کنند که نوع ترکیه‌ای «تنگ‌های ماهی» گران‌تر و مرغوب‌تر از نوع ایرانی آن است.
منبع: جام جم
