رفتن به ماه عسل «با اجازه خدا»

 این برنامه رمضان 85 هم به همین منوال به کار خود ادامه داد، اما از اواسط برنامه، اجرا به احسان علیخانی سپرده شد. «ماه من سلام» که از شبکه دو پخش می‌شد برنامه دیگری بود که به دلیل انتخاب بخش‌های متفاوت و خلاقی مانند «دست‌ها» ـ که به شکل داستانی به کار و تلاش قشرهای مختلف برای کسب روزی حلال اشاره می‌کرد ـ یا آیتم «سی نما از سی نماز» ـ که سکانس‌های نماز در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی را نمایش می‌داد ـ برای مخاطب جذاب بود.

شبکه سه از سال 86 ماه عسل را تولید کرد. سال 87 «ماه محبوب» و سال 88 «ماه عسل» باز تولید شد که تا سال گذشته ادامه یافت. در همه این سال‌ها مجری برنامه احسان علیخانی بود، ولی در ماه عسل امسال، علی ضیاء جایگزین او شده است. در این برنامه با مهمانانی نه از نوع هنرمند و آشنا، که معمولی با مشکلاتی خاص مواجه‌ایم. هدف اصلی این برنامه ایجاد حس همدلی و پیدا کردن راه حلی برای مشکلات این افراد از طریق معرفی آنها به مسئولان و مردم است. شبکه یک با برنامه گفت‌‌وگو محور «این شب‌ها» و با اجرای علی درستکار، دستانش خالی نماند. این شب‌ها با هدف بررسی و نقد زندگی دینی و آسیب‌شناسی آن، پا را فراتر از موضوعات هر روزه مطرح شده در تلویزیون گذاشت و بحث دینداری در رمضان را به مباحث خود اضافه کرد. برنامه‌های معارفی دیگری همچون «آفتاب شرقی»، برای پاسخگویی به سؤالات شرعی و احکام ماه رمضان و «چهل شب»، ویژه‌ برنامه‌ای که از بخش‌هایی مانند مستندهای گزارشی، گفت‌‌وگو، نماهنگ، وله و دیگر آیتم‌های کوتاه تشکیل شده بود، در این شبکه تولید شد. شبکه یک سال 89 با انتخاب برنامه «نان و ماه» میزبان روزه‌داران شد. این ویژه ‌برنامه افطار شامل بخش‌هایی چون گزارش از مساجد کشور، گفت‌وگو و حضور مهمان در برنامه، مناجات، وله، نماآهنگ و... است. شبکه دو هم از سال 88 با ماه من سلام میزبان روزه‌‌داران بود. «پر پرواز» هم برنامه زنده دیگری بود که هر شب غیر از پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در ماه مبارک رمضان پخش می‌شد. مجریان این برنامه، سیدمصطفی موسوی و سیدمحمد سادات‌ اخوی بودند که با کارشناسان برنامه درباره پدیده نوجوانی بحث می‌کردند. «نیمه پنهان ماه» از برنامه‌های این شبکه بود که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. در این برنامه با همسران شهدا گفت‌وگو می‌شد و خاطرات شنیدنی شهدا از زبان آنان نقل می‌گردید. در کنار این سه شبکه، شبکه تهران هم بنا به سنت هر ساله‌اش ویژه ‌برنامه‌های افطار را تدارک می‌دید. «نان و ریحان» از شبکه تهران با اجرای محمد سلیمی و آرزو جعفرپور پخش می‌شد. این اولین بار بود که مجری خانم در ویژه‌ برنامه‌های افطار حضور داشت. اجرای متفاوت آرزو جعفرپور در کنار مهمانانی که از هنرمندان انتخاب شده بودند، ویژگی بارز سری جدید نان و ریحان بود. «جشن رمضان» هم که با اجرای سیدکاظم احمدزاده، محمود شهریاری و حسین رفیعی هر شب به صورت زنده شامل بخش‌‌های مختلف از جمله دعوت از مهمانان، کارشناسان مذهبی، ورزشی، هنری و نمایش‌های کوتاه بود.

برنامه‌های مناسبتی تلویزیون که با کمی هوشیاری در اجرای دکور، تصویربرداری متفاوت، استفاده از مجری توانمند و کارشناس مسلط و خوش بیان می‌تواند تاثیر مطلوبی بر مخاطب بگذارد، اگرچه هر سال با توجه به تجربه‌های متعدد نسبت به سال پیش کیفیت بهتر و طرفداران بیشتری داشته‌اند، اما از نواقصی بنیادین برخوردارند. اولین ایرادی که به بیشتر این برنامه‌ها وارد است، گفت‌وگو محور بودن آنهاست. البته این برنامه‌ها بر اثر آزمون و خطاهای سالیان پیش، از فرم یکنواخت و مرسوم نشست مجری و کارشناس مذهبی خارج شده‌، اما نتوانسته‌اند از قالب گفت‌وگومحوری رهایی یابند. به همین دلیل برای ایجاد تنوع و گریز از دلزدگی ناچار دست به تغییر مجری، عنوان برنامه و کارشناس می‌زنند. گاهی هم وُله و کلیپ چاشنی برنامه می‌کنند تا بیننده را از کسالت این همه گپ‌وگفت برهانند. نمونه بارز آن برنامه‌هایی چون جزر و مد، ماه عسل و چهل شب و... است. حتی جُنگ‌ها هم که به دور از ارزشگذاری، جنبه سرگرمی دارند از این سمت و سوتخطی نمی‌کنند.

ماه من سلام در این میان تنها برنامه‌ای است که به دلیل رویه هنرمندانه‌ و خلاقیت در شیوه ارائه، فرم و ساختار حرفی برای گفتن دارد. ارزش ماه من به اتخاذ فرم متفاوت محدود نیست، بلکه با نشان دادن سکانس‌هایی از نماز در فیلم‌های مختلف و تاکید بر داستان‌هایی که محتوای آنها کسب حلال است، توانسته بخوبی در حاشیه روزه به بیان اصول و فروعی بپردازد که خاستگاه رمضان است. در واقع شاید بتوان گفت یکی از مشکلات این برنامه‌ها کلی‌گویی آنهاست. اگر هر برنامه با رویکرد معین و البته نگاه هنرمندانه و خلاق به نمایش یکی از بخش‌های محوری رمضان بپردازد، حاصلی جذاب‌تر و مقبول‌تر خواهد داشت.

رها کیان