افطار در سرزمین مهربانی

در این روزها احساسی مشترک پیدا می‌کنی با همسایگان، همشهریان، هموطنانت و به منبعی از نور متصل می‌شوی.

اما در این میان هرکس قاعده، آداب و رسم خود را برای نزدیک شدن به او انتخاب می‌کند. اصفهانی‌ها، کردها، آذری‌ها و همه اقوام ایرانی آداب و رسوم خاص خود را در ماه مبارک و وقت سحر و افطار دارند و طبیعی است رسانه‌های بومی آنها برای این روزها تدارک ویژه متناسب با مختصات بومی استان خود ببینند.

مضمون مشترک، معنویت است اما شیوه‌ها فرق می‌کند. پس برنامه‌های رادیو و تلویزیون خراسان رضوی با برنامه‌های رادیو و تلویزیون سیستان و بلوچستان فرق می‌کند.

خلاصه کلام این‌که معنویت حاکم بر فضای عمومی جامعه در ماه مبارک رمضان یکی از ایده‌آل‌ترین شرایط را برای رسانه استانی فراهم می‌‌آورد تا با ایجاد تفاوت محسوس در محتوا و ساختار برنامه‌هایش مخاطبان بیشتری را با خود همراه کند.

چنان‌که محمد ثقفی، مدیرکل صدا و سیمای مرکز خراسان جنوبی می‌گوید: بهره‌مندی از ظرفیت‌های استانی در تولید برنامه‌های سحر و افطار در مراکز نیز می‌تواند شبکه‌های استانی را از شبکه‌های ملی متمایز کند.

ثقفی بر این باور است که برنامه‌های شبکه‌های استانی باید آیینه‌ای از مردم آن استان باشد، به‌گونه‌ای که مردم خودشان را در برنامه ببینند و بتوانند براحتی با بخش‌های آن ارتباط برقرار کنند.

ثقفی انتخاب سوژه و موضوع در برنامه‌های افطار را بسیار مهم می‌داند و بیان می‌کند: اگر بتوانیم موضوعات خوب، مهمانان مناسب، محتوای غنی و طراحی مطلوبی داشته باشیم مطمئنا مخاطب شبکه استانی را برای دیدن انتخاب می‌کند.

***

همان‌طور که در شبکه‌های سراسری ساختارهای برنامه‌های سحر و افطار تفاوت‌های اساسی با هم دارند در شبکه‌های استانی هم این تفاوت وجود دارد.

در استان‌ها هم حالا دیگر این نیاز احساس شده که مردم موقع افطار به برنامه‌های شاد و نویدبخش نیاز دارند حال آن‌که برنامه‌های سحری بیشتر آرامش‌بخش هستند.

مثلا در این باره مهران جلایی، معاون سیمای مرکز خوزستان به تجربه سال‌های گذشته در برنامه‌های سحر و افطار اشاره می‌کند و می‌گوید: برنامه‌های افطار باید به صورت زنده و با رویکرد شاد و بخش‌‌های متعددی تولید شده و به نوعی آداب و رسوم استان در این برنامه به تصویر درآید، اما برنامه‌های سحر به صورت تامینی ـ تنظیمی آماده شود.

وی تصریح می‌کند: در برنامه سحر و پخش دعاها باید برای مخاطب جذابیت ایجاد کرد. شاید در نگاه اول این موضوع بی‌تاثیر باشد، در حالی که مخاطب متوجه می‌شود برنامه‌ساز تلاش کرده در فضایی متفاوت و با صداهایی متنوع، جذابیت‌های بصری ایجاد کند.

وی با بیان این‌که مردم بیشتر در سحر می‌شنوند و در افطار می‌بینند، خاطرنشان می‌کند: برنامه‌سازان باید فرصت بیشتری برای طراحی بخش‌‌های مناسب در برنامه‌های افطار بگذارند تا بتوانند مخاطبان فراوانی را با برنامه همراه کنند.

اما به هر حال، شبکه‌های استانی هم گاهی از عدم برخورداری از برنامه‌ریزی مدون در ماه مبارک رمضان رنج می‌برند و راه‌حل این کار را رجبی، داشتن پیش‌تولید برای برنامه‌های ماه مبارک رمضان می‌داند.

او می‌گوید: برنامه‌ساز باید بداند سال آینده تهیه‌کنندگی چه برنامه‌هایی را به‌عهده دارد تا بتواند برنامه‌ریزی کند و برای برنامه‌اش پیش‌تولید مناسبی داشته باشد تا آیتم‌ها با عجله و بدون هدف تولید نشود.

***

شبکه استانی گلستان قصد دارد در برنامه افطار امسال خود از خانواده‌های موفق و خوشبخت گلستانی دعوت کند که مهمان برنامه باشند و در کل فضایی شاد برای این برنامه تدارک دیده شده است. این را رضا ایمانی، معاون سابق سیمای گلستان می‌گوید.

او به برنامه‌های ویژه ماه مبارک رمضان در مرکز گلستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: باید ذائقه مخاطب را به دست آورد و بر همان اساس برنامه‌سازی کرد. نوآوری در برنامه‌سازی نیز می‌تواند به افزایش مخاطب برنامه‌ها کمک کند که البته باید از تکنیک‌های مختلف برای جذابیت بیشتر استفاده کرد.

وی به آسیب‌های جدی برنامه‌سازی ویژه ماه مبارک رمضان اشاره می‌کند و می‌‌گوید: ضعف اندوخته‌های ذهنی برنامه‌سازان و نداشتن امکانات فنی و تجهیزات سخت‌افزاری و منابع مالی از مهم‌ترین مشکلاتی است که برای رفع آنها باید توجه جدی شود.

ایمانی با بیان این‌که به برنامه‌های اعتقادی و ارزشی باید بیشتر توجه شود، بیان می‌کند: باید بهترین امکانات و منابع مالی در اختیار برنامه‌ساز ویژه ماه مبارک رمضان قرار بگیرد تا برنامه‌ساز بتواند سرمایه‌گذاری بیشتری بکند و در نهایت تاثیر بسزایی بر مخاطب داشته باشد.

وی ایجاد رقابت در برنامه‌سازی ماه مبارک رمضان را یکی از راهکارهای اساسی برای حل مشکلات پیش‌رو عنوان می‌کند و می‌گوید: مسوولان باید توجه بیشتری به برنامه‌های معارفی بخصوص برنامه‌های ماه مبارک رمضان داشته باشند و برای تولید برنامه‌های خوب از واحد‌های پشتیبانی گرفته تا حراست و خدمات به صورت کامل کنار برنامه‌ساز باشند.

او استفاده از تنوع قومیتی در برنامه‌های ویژه ماه مبارک رمضان را بسیار مهم می‌داند و تاکید می‌کند: ما در مرکز گلستان تلاش می‌کنیم با طراحی آیتم‌های متنوع باورهای مردم میان قوم‌های ترکمن، کتول، سیستانی‌ها یا مهاجران کرد را افزایش دهیم تا آنها نیز بتوانند با شبکه استانی خود ارتباط خوبی داشته باشند.

***

شاید یکی از مهم‌ترین دلایل راه‌اندازی شبکه‌های استانی توجه ویژه به ظرفیت‌ها و داشته‌های قومی و استانی باشد.

این‌که مردم هر شهر و استانی انتظار دارند در تلویزیون و رادیویی استانی خود را ببینند، حرف تازه‌ای نیست، اما با این همه محمدباقر کشفی، مدیرکل صدا و سیمای مرکز فارس یک بار دیگر با تأکید بر آن صحه می‌گذارد و عنوان می‌کند: به نظر من شبکه‌های استانی از پرداختن به ظرفیت‌های مختلف همچون مفاخر، مشاهیر و عرصه‌های مختلف در میان مردم مقبولیت دارند.

وی شناخت ذائقه‌های مختلف را بسیار لازم و ضروری می‌داند و بیان می‌کند: برنامه‌ساز باید بداند مخاطبش چه می‌خواهد و بر اساس نیازهای مخاطبانش برنامه بسازد. این نیاز در هر استان متفاوت است و این تفاوت می‌تواند بر جذابیت برنامه بیفزاید.

کشفی توان نیروی انسانی متخصص و باتجربه را در تولید برنامه‌های ماه مبارک رمضان بسیار موثر عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: این‌گونه برنامه‌ها نیاز به ابتکار و خلاقیت دارد که ما نیز در مرکز فارس تلاش کردیم روز به روز از تنوع بیشتری برخوردار شویم و برنامه مطلوبی را روی آنتن ببریم.

وی با بیان این‌که باید در پیش‌تولید برنامه‌های ماه مبارک رمضان سرمایه‌گذاری کرد، تصریح می‌کند: بهره‌مندی از نیروی باتجربه و باسواد لازم است و داشتن منابع خوب به همان نسبت نیز می‌تواند به موفقیت یک برنامه کمک کند.

***

برنامه‌ساز مذهبی و معارفی باید از پشتوانه تحقیقی خوبی برخوردار باشد.

موضوعات دینی را نمی‌توان سرسری گرفت و بدون پژوهش هیچ برنامه‌ای را در این حوزه نمی‌توان تولید کرد، گرچه تحقیق در همه حوزه‌های برنامه‌سازی نیاز است.

این را حسین محمدیان، مدیرکل صدا و سیمای مرکز قزوین می‌گوید: بهره‌مندی از حضور کارشناسان و پژوهش‌های صورت گرفته می‌تواند راهکاری مناسب برای تولید برنامه‌های فاخر مذهبی باشد.

او می‌افزاید ایده جدید باید همواره به برنامه‌ها تزریق شود و برنامه‌ها به تغییر مداوم نیاز دارند تا بتوانند مخاطب را با خود همراه کنند.

او معتقد است برنامه‌های معارفی و مذهبی باید به ساختارهای جدید و متنوع برنامه‌سازی تولید و پخش شوند و این ابداع و خلاقیت در برنامه‌های معارفی است که می‌تواند موفقیت آنها را ضمانت کند.

وی با اشاره به این‌که برنامه‌سازان باید نشست‌هایی با افراد مختلف برای ایده‌پردازی داشته باشند، تاکید می‌کند: ما در صدا و سیمای مرکز قزوین دراین زمینه جلسات زیادی را برای بررسی برنامه‌ها برگزار می‌کنیم و با ارائه نظرهایی مانند طراحی دکور، رنگ‌ها و... تلاش می‌کنیم برنامه همه‌گیر باشد.

وی بررسی مسائل اجتماعی استان‌ها در برنامه‌های ویژه ماه مبارک را بسیار جذاب دانسته و بیان می‌کند: طی نشستی که با مدیر زندان‌های استان قزوین داشتیم قرار شد با برنامه‌سازی خاص هر روز یکی از زندانیان نیازمند آزاد شود.

محمدیان در پایان عنوان می‌کند: باید برای تولید مطلوب در مراکز استان‌ها منابع مالی خوبی در اختیار برنامه‌سازان قرار بگیرد تا آنها نیز بتوانند برنامه‌ای با بخش‌‌‌های متنوع تولید کنند.(جام جم - ضمیمه قاب کوچک)

مجید اصفیایی