پای مشاوره در مدارس می‌لنگد

براساس شواهد موجود، هنوز بسیاری از مدارس کشور در مقاطع تحصیلی سه‌گانه مشاوره تربیتی ندارند و در بسیاری مدارس هم مشاوران از سطح سواد کافی برای راهنمایی دانش‌آموزان در امور مختلف برخوردار نیستند.براساس آنچه از مدارس شنیده می‌شود، در نگاه برخی مدیران، مشاوران و مربیان تربیتی افراد همه‌کاره‌ای هستند که جایگاه تعریف شده‌ای در مدرسه ندارند و در نتیجه گاه ضرورت وجودیشان درک نمی‌شود. وزیر آموزش و پرورش سال گذشته از استخدام 10 هزار مشاور بویژه در مدارس راهنمایی خبر داد و قرار شد برای بسیاری از این افراد دوره‌های مهارتی برگزار شود. با گذشت بیش از یکسال از وعده وزیر هنوز مدارس با کمبود مربی و مشاور روبه‌رو هستند و هنوز به طور شفاف اعلام نشده که آیا همه 10 هزار ردیف استخدامی مشاوران در آموزش و پرورش جذب شده‌اند. علت این نبود شفافیت، گفته‌های مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش است که به مهر می‌گوید: در حال حاضر به ازای هر 15 دانش‌آموز یک ساعت فعالیت مشاوره‌ای اختصاص می‌یابد که در تلاش هستیم این شاخص را برای سال تحصیلی آینده تغییر دهیم.

حسن خالدی با بیان این‌که هم اکنون 22 هزار مشاور در مدارس کل کشور فعالیت می‌کنند، اضافه می‌کند: در برخی از استان‌ها همچون تهران کمبود شدید نیروی انسانی داریم که به شورای معاونان وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد دادیم این کمبود را از طریق افزایش اضافه‌کاری و حق‌التدریس مشاوران حل کنند.به گفته این مسوول، پیشنهاد دادیم 12 ساعت به اضافه‌کاری مشاوران افزوده شود تا شاخص فعالیت‌های مشاوره‌ای افزایش یابد.

خالدی تصریح می‌کند: برای این‌که تمام مدارس کشور از خدمات مشاوره‌ای به دانش‌آموزان بهره‌مند شوند، نیاز به 40 هزار نیروی مشاوره داریم.

به رغم اصرار وزارت آموزش و پرورش در جذب مشاور مدرسه، هنوز ممیزی لازم در به کارگیری این نیروها در مدارس وجود ندارد و برخی از این نیروها، جزو کم‌تخصص‌ترین نیروهای فعال در مدارس هستند.

فاطمه. م، کارشناس ارشد مشاوره که 17 سال سابقه مربی و مشاوره در مدارس متوسطه را دارد و تاکنون در این باره چندین مقاله علمی و پژوهشی نوشته، با تایید این مشکل در برخی مدارس توضیح می‌دهد: نمی‌خواهم زحمات برخی همکاران را بی‌ارزش کنم، اما متاسفانه در بسیاری مدارس مشاور و مربی تربیتی به مسوولیت خود آگاه نیست، اصلا تخصصی در این کار ندارند، خیلی‌ها از سال‌ها قبل به سفارش مدیر و معلم و رئیس انجمن اولیا و مربیان به صورت پاره وقت و شرکتی و قراردادی وارد مدرسه شده و حالا با 15ـ10سال فعالیت فقط تجربه دارد و به شیوه‌های جدید مشاوره آگاه نیست. این مطلب را مدیرکل امور تربیتی وزارت آموزش و پرورش نیز تایید می‌کند و با اعلام حضور برخی مشاوران غیرمتخصص در مدارس تصریح می‌کند: برخی از مشاوران در رشته غیرمرتبط تحصیل کرده‌اند که این موضوع منجر به راهنمایی نادرست دانش‌آموزان در مدارس شده است. وی با اشاره به بروز مشکل در صورت حضور مشاوران غیرمتخصص به برنا توضیح می‌دهد: مشاوران غیرمتخصص با راهنمایی‌های نادرست خود موجب بی‌اعتمادی والدین شده‌اند. خالدی درباره افزایش ساعات مشاوره در مدارس بویژه مقطع راهنمایی می‌گوید: در سال‌های گذشته به ازای هر 750 دانش‌آموز یک مشاور در مدرسه حضور داشت که این موضوع از مهرماه به ازای 400 نفر یک مشاور تغییر کرده است. به گفته این مسوول، نداشتن ارتباط پی‌در‌پی دانش‌آموز با مشاور مدرسه نوعی بی‌اعتمادی را در مدارس حاکم کرده است که باید رفع شود. بنابراین در تلاش هستیم در هر هفته ساعاتی از کلاس درسی دانش‌آموزان را به مشاوره اختصاص دهیم.

هرچند آموزش و پرورش از استخدام 10 هزار مشاور طی سال اخیر خبر داده، اما هنوز بسیاری از مدارس بویژه مدارس غیردولتی سهمی از این استخدام‌ها نداشته‌اند، جذب سلیقه‌ای مشاور بدون در نظر گرفتن سابقه یا مهارت مربیان و مشاوران منجر شده تا شأن این حرفه در برخی مدارس در حد یک تدارکاتچی تنزل یابد.

این مساله را رهام.س مشاور تربیتی یک مدرسه راهنمایی غیردولتی می‌گوید و اضافه می‌کند: متاسفانه هنوز بسیاری مدارس ابتدایی مشاور ندارند و گویی که اهمیتی برای این امر قائل نیستند، وقتی از دوره‌های پایین‌تر دانش‌آموز با مشاور ارتباط برقرار نمی‌کند، در دوره‌های بعدی هم به این مشاوران اعتماد نخواهد کرد، چراکه از نظر برخی دانش‌آموزان، مشاور و مربی، فردی مداخله‌گر هستند که در امور خصوصی دانش‌آموزان سرک می‌کشند و این کل نهاد مشاوره در مدارس را زیر سوال می‌برد. احمد صافی، روان‌شناس آموزش و پرورش نیز بر ضرورت استقرار مشاوران در مدارس ابتدایی تاکید کرده و می‌گوید: از آنجا که دانش‌آموزان ابتدایی در ابتدای راه آموزش هستند، اگر با اختلالات رفتاری، یادگیری و سازگاری مواجه باشند، ‌این مشکلات را با خود به مقاطع بالاتر خواهند برد، بنابراین وجود مشاور برای آنها در مدارس بسیار ضروری به نظر می‌رسد. وی می‌افزاید: مشاوران فقط در تعدادی از مدارس راهنمایی و متوسطه مستقر هستند و مدارس ابتدایی از حضور مشاوران بی‌بهره هستند. به هر حال مدارس کشور با کمبود مشاور روبه‌رو هستند، برخی معلمان در آستانه تحول نظام آموزش و تغییر ساختار‌های این نظام معتقدند که حضور مشاوران می‌تواند دانش‌آموزان را برای پذیرش دیدگاه‌های نو در نظام آموزش آماده کند و در این تحول نقش تاثیرگذاری به آنان ببخشد، این در حالی است که به ازای هر 500 دانش‌‌آموز در کشور فقط یک مربی فعال است. در خوشبینانه‌ترین حالت آموزش و پرورش 15 هزار مربی کم دارد، گذشته از کمیت این مشاوران، هنوز جایگاه آنان در مدارس تثبیت نشده و برخی امیدوارند در سند تحول نظام آموزش، نقش مشاوران مدارس پررنگ‌تر شود.

کتایون مصری‌‌ / گروه جامعه