شهر ‌سفید ایران ‌‌

در توضیح تاریخچه علمی شهر می‌‌توان به اندیشمندان و صاحب نامانی همچون آیت‌الله فاضل و مرحوم آخوند اشاره کرد که هر یک در زمان خود، صاحب علم و معرفت بوده و اشعار و دستنوشته‌های علمی ارزشمندی از آنان به یادگار مانده است.

ـ دکتر سیروس شفق، نویسنده کتاب جغرافیای اصفهان در این باره این است: «زنان ورزنه بدون استثنا چادر سفید به سر می‌کنند که معرف گرمای شدید تابستانی است. عقیده بعضی بر این است که چون از زمان‌های گذشته، ورزنه محل کشاورزی و کشت محصولاتی همچون پنبه بوده است، امکان تهیه چادر سفید از نخ آن براحتی میسر بوده است».

در اظهارنظر دیگری درخصوص علت پوشش سفید زنان ورزنه چنین آمده است: «از آنجا که ورزنه در گذشته دیار روحانیون زردشتیان بوده است، این رسم بنا به اظهار نظر برخی نویسندگان از رسومات آنان است، چراکه روحانیون زردشتی لباسی از پنبه می‌پوشیدند و نوار مقدسی در تشریفات مذهبی به گردن می‌آویختند که از جنس پنبه بوده است.»

ـ در ورزنه می‌توان انوع گونه گونی از معماری خانه‌ها و بناها را مشاهده کرد. بناهای قلعه‌ای و گنبدی. بناهای قلعه‌ای با برج‌ها و دیوارهای حفاظتی که یادگار دوران‌های قدیم بوده و امروزه گسترش و توسعه روستا، پا را از مساکن فراتر گذارده که نمونه‌هایی از این قلعه‌ها در ورزنه، فارفان، قورتان و شریف آباد و... به چشم می‌خورد. ـ شهر سبا یا سرا در واقع نامی است که ساکنان شهر ورزنه و روستاهای اطراف آن، منطقه مسکونی قدیم مدفون ده در زیر تپه‌های شنی حاشیه غربی تالاب گاوخونی را به آن نام می‌شناسند و عقیده دارند که با توجه به آثاربر‌جای‌ مانده از آن شهر که گاه با جابه‌جایی ماسه‌ها به وسیله باد، پدیدار می‌شود، ‌ زیر شن‌های روان شهری به نام سبا مدفون است، به این امر در بیشتر نوشته‌های قدیمی که در آن، نامی از ورزنه یا گاوخونی برده‌اند نیز اشاره شده است. هم‌اکنون نیز گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی به شناسایی نزدیک به ۴۰ تپه باستانی در منطقه معروف به شهر سبا منجر شده است.