نگاه ترکیه به آفریقا

مجموعه‌ای از پرونده‌ها که بسیاری از آنها به سرانجام نرسیده و در حد اقدامات اولیه باقی مانده است. از جمله تحرکات ترکیه را در گام‌های این کشور برای حضور در آفریقا می‌توان مثال زد. ترک‌ها در سالهای اخیر روابط گسترده‌ای را با آفریقا داشته‌اند چنانکه در جدیدترین آنها، نشست مشترک ترکیه و آفریقا با
محوریت توسعه و بهبود مناسبات در استانبل  برگزار شد.

هرچند که ترکیه در سالهای گذشته تلاش‌های بسیاری برای حضور در آفریقا داشته و اکنون نیز با دگرگونی‌های صورت گرفته در ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشورهای مذکور به ویژه در لیبی، مصر و تونس تلاش مضاعفی را برای این مهم در پیش گرفته اما برخی از اقدامات ترکیه این امر را با ابهاماتی همراه ساخته است.

 اولا به رغم آنکه آفریقایی‌ها اعتماد بسیاری به ترکیه داشته و با این عنوان نیز روابط گسترده‌ای را با آن آغاز کردند اما همگرایی‌های اخیر ترکیه با ناتو در قبال لیبی تا حدود زیادی بر این امر تاثیر منفی داشته است.

اکنون ملتهای آفریقایی به ویژه مردم لیبی، به دلیل مشارکت در کشتار مردم لیبی ابهاماتی را در خلوص رفتاری ترکیه مشاهده کرده و با تردید به آن می‌نگرند. امری که موجب شده تا حتی لیبیایی‌ها نیز چندان روی خوشی به ترکیه نشان ندهند هرچند که در ظاهر این کشور از ارکان بازیگری در لیبی را تشکیل می‌دهد.

 ثانیاً اقدامات ترکیه در ترویج لائیک و سکولاریسم در کشورهای تازه انقلاب کرده همچون مصر، ‌تونس و لیبی نیز موجب شده تا نگاه مردمی به ترکیه از دریچه یک کشور اسلامی با ابهامات همراه گردد. اردوغان در سفر به مصر، تونس و لیبی صراحتاً خواستار اجرای ساختار لائیک و سکولار به جای اسلام گرایی در این کشورها شد که خشم مردمی را به همراه داشت.

با توجه به آنکه بیش از 50 درصد مردم آفریقا را مسلمانان تشکیل می‌دهند رویکردشان نیز به ترکیه بعضا به دلیل ماهیت اسلامی آن بوده که اکنون با ابهام همراه شده و می‌تواند بر آن تاثیر منفی داشته باشد. رویکرد ترکیه با اجرای طرح‌های غرب علیه سوریه به عنوان یک کشور اسلامی نیز این نگاه منفی را تشدید کرده است.

 ثالثاً نکته مهم دیگر آنکه اکنون اکثر کشورهای غربی و آ‌مریکا نگاه ویژه‌ای به آفریقا دارند چنانکه از دلایل جنگ لیبی همین گرایش‌ها بوده است. با توجه به سوابق استعماری غرب در آفریقا ترکیه اکنون برای رقابت با چالشهایی مواجه است که موفقیت آن را متزلزل می‌سازد.

به هر تقدیر می‌توان گفت که هرچند ترکیه توانسته جایگاهی خاص در آفریقا کسب کند، اما رویکردهای این کشور به برخی سیاستهای سئوال برانگیز و نیز حضور گسترده غرب در آفریقا می‌رود تا ابهامات بسیاری را در این جایگاه ایجاد نماید.

قاسم غفوری-جام جم آنلاین