عرق ریختن در سایه تردید

در حال حاضر، هیچ نهاد رسمی نمی تواند با قاطعیت از آمار دقیق کارگران ساختمان سخن بگوید.

 اگر تعداد دارندگان کارت مهارت ساختمان را معیار تعداد کارگران فعال در این حوزه بدانیم، هم اکنون بالغ بر 800 هزار نفر در کشور دارای کارت مهارت ساختمان هستند.

اما مطابق آمار انجمن شرکت های ساختمانی، قریب به سه میلیون کارگر ساختمانی در صنعت ساخت و ساز کشور مشغول به کار هستند که البته آمار این تعداد نیروی کار موقت با توجه به تغییر فصل، مدام در حال کاهش یا افزایش است.

جدای از این که آمار واحدی در خصوص تعداد کارگران ساختمانی در کشور وجود ندارد، بسیاری از این زحمتکشان نیز از نعمت بیمه های تامین اجتماعی محروم هستند.

بیمه کارگران ساختمانی، همواره یکی از پاشنه آشیل های صنعت ساخت و ساز کشور بوده که بحث و چالش بر سر نحوه اجرای این نوع بیمه، سابقه ای چندین ساله دارد.

اولین قانون جدی برای پوشش بیمه ای کارگران ساختمان در سال 1386 به تصویب رسید که در جریان آن، کارفرما موظف بود که چهار درصد از حقوق کارگر را به عنوان حق بیمه نیروی کارش پرداخت کند.

 اما در واپسین روزهای های سال 1387،‌ این قانون دستخوش تغییر شد و حق بیمه  کارگران ساختمان افزایش یافت.

بر اساس قانون جدید بیمه کارگران ساختمان ، دستمزد کارگر به عنوان ملاک واریز حق بیمه تعیین شد و در نتیجه کارفرما پس از این اصلاحیه قانونی موظف بود که تا 30 برابر بیشتر از میزان تعیین شده قبلی، حق بیمه کارگرش را بپردازد.

این اصلاحیه با اعتراض گسترده کارفرمایان کارگاه های ساختمانی روبرو شد و حق بیمه ی بالای کارگران ساختمان موجب شد که روند ساخت و سازهای غیر قانونی با بهره گیری از کارگران غیر مجاز شدت بگیرد.

به دنبال بروز این وضعیت نابسامان، شورای عالی استان ها در مرداد ماه سال 1389 تصویب کرد که حق بیمه کارگران به همان چهار درصد سابق برگردد تا هم از حجم ساخت و سازهای غیر مجاز کاسته شود و هم این که کارفرمایان با رغبت بیشتری، کارگران بیکار شده را بیمه کنند.

کوتاه سخن آن که این دسته از قوانین و اصلاحیه های متعدد آن، در حالی مدام به تصویب و تصحیح می رسد که اکثر کارگران ساختمانی همچنان تحت پوشش هیچ نوع بیمه ای نیستند و حتی بسیاری از آنان از وجود این قوانین و وظایف کارفرمایان بی اطلاع هستند.

علیرضا محجوب، دبیر کل خانه کارگر در گفتگو با خبرنگار «جام جم آنلاین» معتقد است که بسیاری از افرادی که تحت عنوان کارگر ساختمان بیمه شده اند، اصلا کارگر ساختمان نیستند!

"با وجودی که 800 هزار کارت مهارت ساختمان صادر شده است، اما فکر می کنم که تنها حدود 400 هزار نفر از آن ها کارگر واقعی ساختمان هستند. بسیاری از افراد برای بهره بردن از مزایای این بیمه، خود را کارگر ساختمان معرفی می کنند و حتی برخی افراد که حرفه دیگری دارند، به دنبال تغییر نوع بیمه خود و سوء استفاده از بیمه کارگران ساختمان هستند."

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در ادامه از اصلاح دقیق تر قانون بیمه کارگران ساختمان خبر داد و گفت: مطمئن هستم که ان شاء الله حداکثر تا دو سال آینده، مشکل بیمه این دسته از کارگران سختکوش حل خواهد شد. بنده و سایر همکارانم در کمیسیون اجتماعی و کمیسیون بهداشت در حال رسیدگی به پیشنهاد تازه ای هستیم که کاستی های قوانین قبلی را اصلاح می کند.

"برای بازکردن گره کور بیمه کارگران ساختمان، اخیرا پیشنهادی سه جانبه تنظیم کرده ایم که در جریان تصویب این طرح از حضور نماینده کارفرمایان، نماینده کارگران و نماینده شورای هماهنگی استان ها بهره می بریم. این طرح به هیئت رئیسه مجلس نیز ارسال شده است و به زودی نیز در صحن علنی مجلس مطرح می شود."

محجوب درخصوص مزایای این طرح خاطر نشان کرد: کانون های صنفی ساختمان، محلی برای استقرار و نظام مندی بیشتر کارگران خواهد شد و شهرداری مناطق نیز موظف می شوند که کارگران ساختمان را به طور منظم تری ساماندهی کنند.

"خروجی این طرح جدید موجب خواهد شد که تمام کارگران ساختمان تا دو سال آینده ، در چتر پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گیرند.  در این طرح، هفت درصد از حق بیمه را کارگر ساختمان پرداخت می کند و سه درصد را هم دولت تقبل کرده است."

وی با بیان این که سازمان تامین اجتماعی موظف است که به طور مستمر، همه کارگران ساختمانی در کشور را تحت پوشش بیمه قرار دهد، عنوان کرد: تامین اجتماعی مدعی است که تاکنون 200 هزار کارگرساختمان را بیمه کرده است و تا پایان اسفند ماه امسال نیز، 200 هزار کارگر دیگر را بیمه خواهد کرد.

"البته هنوز این ادعای تامین اجتماعی را به طور دقیق بررسی نکرده ایم و در پایان سال معلوم می شود که واقعا چه تعداد کارگر ساختمان بیمه شده اند اما معتقدم اگر مسوولان، موضوع بیمه کارگران ساختمان را درست انجام می دادند باید تا این لحظه همه کارگران ساختمان در کشور بیمه می شدند."

مرتضی حاجت دار،‌ کارگر ساختمان در یکی از کارگاه های منطقه دو تهران تاکید می کند که بیمه کارگران ساختمانی  دردی را از آنان دوا نمی کند.

"بعضی وقت ها شش ماه بیکارم و شش ماه دیگر سرکار می روم. گاهی اوقات ماه ها طول می کشد که با هزار جان کندن، یک کار ساختمانی پیدا کنم و حالا اگر بعد از پیدا کردن کار، به صاحب کار بگویم که مرا بیمه کند، فورا مرا از محل کار اخراج می کند و فرد دیگری را به جای من جایگزین می کند."

مرتضی، درد اصلی اش را نداشتن کار دائم دانسته و می گوید: ای کاش همیشه کار داشته بشم، اصلا بیمه نمی خواهم. برای دوران پیری که خدا بزرگ است اما الان باید بتوانم شکم زن و بچه ام را سیر کنم تا دستشان را سوی دیگران دراز نکنند.

"در طی این هفت، هشت سالی که در ساختمان ها کارگری کرده ام، کسی مرا بیمه نکرده است. مشکلات زندگی ام خیلی زیاد است و جدای از خرج زندگی مان، اصلا پول اضافه ای نمی ماند که بخواهم خودم حق بیمه را پرداخت کنم."

گرچه شنیده ها حاکی است که در جریان  اجرای طرح جدید و به منظور تشویق کارفرما، حق بیمه کارگر ساختمان از چهار درصد حقوق کارگر به یک درصد از دستمزد وی می رسد، اما باید منتظر ماند و دید که آیا با این وجود، باز هم کارفرمایان تمایلی برای جذب کارگران بیمه شده دارند؛ یا این که کماکان روند استفاده از کارگران خارجی غیر مجاز ادامه می یابد.

امین جلالوند – خبرنگار جام جم آنلاین