خطر نابودی فسیل های کرمان

استان کرمان در کنار تمدن غنی و تاریخی خود دارای پیشینه غنی زمین شناسی و دیرینه شناسی نیز است، این استان در کنار پتانسیل های گسترده خود در بخش های مختلف اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی به بهشت معادن نیز شهرت دارد که نشان از سابقه غنی زمین شناسی استان کرمان دارد.

گسترده ترین معادن این استان معدن های زغالسنگ شمال کرمان محسوب می شوند که متشکل از دوران مختلف زمین شناسی حتی قبل از ژوراسیک است.

گفته می شود پیش از این و در دوران قبل از تاریخ کرمان متشکل دریایی بزرگ و جنگل های انبوه بوده است که در نتیجه گذشت زمان برخی این عرصه ها هم اکنون به فسیل های بی نظیر تبدیل شده اند.

وجود ده ها جای پای دایناسور در کرمان از جمله رد پای دایناسور عظیم الجثه در روستای «ده علیرضا» و همچنین روستای «دشت خاک» نشانگر این ادعاست.

در کنار این آثار منحصر به فرد طبیعی که کمتر مورد توجه مسئولان کرمان در بخش گردشگری قرار گرفته است و حتی در برخی موارد دچار تخریب نیز شده اند می توان به وجود هزاران فسیلی اشاره کرد که در این استان در گنجینه ای غنی گردآوری شده است.

نکته قابل تامل اینکه رد پای دایناسورها در منطقه «ده علیرضا» به دلیل عدم حفاظت و گردشگری غیرمسئولانه در حال تخریب است و به گفته مردم محلی دو انگشت این جای پای عظیم توسط افراد سودجو تخریب شده است.

اما در حالیکه مسئولان هیچ توجهی به این امکان گردشگری کرمان نمی کنند مردم روستای دشت خاک که یکی از غنی ترین مناطق کرمان در خصوص وجود فسیل محسوب می شوند ابتکار به خرج داده اند و با اختصاص حمام قدیمی این روستای تاریخی به موزه دیرینه شناسی این حمام را به موزه تبدیل کرده اند.

موزه دیرینه شناسی دشت خاک شاید تنها موزه روستایی کشور باشد که با همت مردم و پیگیری مدیر سابق موزه دیرینه شناسی کرمان که عمر خود را در این راه گذاشته است برپا شده و با وجود بی توجهی ها با اراده مردم همچنان در حال فعالیت است.در این موزه صدها قطعه فسیل گردآوری شده است که شگفت انگیزترین قطعه این موزه استخوان عظیم الجثه گردن یک دایناسور است.

همچنین در این موزه مکانی خالی در نظر گرفته شده است که محل نگهداری تخته سنگی است که جای پای چندین دایناسور است.

این تخته سنگ طی سال های اخیر در روستای دشت خاک در کف یک حوض خانگی کشف شد که صاحب خانه از این سنگ به عنوان سنگ کف حوض استفاده می کرد و در نهایت به صورت اتفاقی این سنگ توسط دهیار کشف شد و سازمان زمین شناسی کرمان آن را از «دشت خاک» به کرمان ارسال کرد و با وجود درخواست های مکرر ساکنان این روستا استرداد این سنگ به محل کشفش در پرده ابهام قرار دارد.

این سنگ متشکل جای پای یک خانواده دایناسور کوچک بود که همچنان جای خالی آن در موزه دشت خاک باقی است.

فسیل ها راه حلی برای فرار از خشکسالی

مردم روستای «دشت خاک» که این روزها از خشکسالی رنج می برند موزه دیرینه شناسی را راهکاری برای فرار از پیامدهای خشکسالی دیده اند.

کشف تخته سنگ جای پای دایناسورها برای آنان جرقه ای بود که شاید بتوانند از این موقعیت در جهت احیای مجدد روستا استفاده کنند و در نتیجه فراخوانی به مردم روستا برای اهدای فسیل هایشان به موزه داده شد و تنها در چند روز صدها فسیل منحصر بفرد از گیاهان و جانوران هم عصر با دایناسورها که در خانه های مردم نگهداری می شد به موزه دیرینه شناسی کرمان منتقل شد و موزه شکل گرفت اما تاکنون هیچ اقدام عملی برای حمایت از این حرکت از سوی مسئولان مربوط صورت نگرفته است و حتی تلاشی در راستای معرفی موزه انجام نشده است.

دشت خاکی ها در انتظار گردشگران

 اما موزه دیرینه شناسی روستای «دشت خاک» همچنان با همت مردم محلی پا برجاست و در فصل های مختلف گردشگری میزبان گردشگرانی است که آوازه این موزه را از دیگران شنیده اند.

از سوی دیگر موزه دیرینه شناسی کرمان که تنها موزه از نوع خود بود نیز پس از تعطیل شدن در سال گذشته در شهر کرمان به تاریخ پیوست.

محسن تجربه کار، مدیر سابق این موزه و گردآورنده فسیل های این موزه، افزود: هیچ یک از مسئولان کرمان پس از تعطیلی موزه سراغی از وضعیت موزه و اشیاء موجود در آن نگرفتند.

وی افزود: بیش از صد هزار فسیل منحصر به فرد در کرمان در معرض تخریب قرار دارند و در شرایط نامناسبی نگهداری می شوند بارها در این خصوص هشدار داده ام اما هر بار کمتر به این مسئله توجه شده است.

«تجربه کار» گفت: چند سال قبل میراث فرهنگی بودجه ای اندکی برای قفسه بندی محل نگهداری این اشیاء در نظر گرفت اما هم اکنون به دلیل کمبود جا این فسیل ها روی هم انبار شده اند.

این محقق دیرینه شناسی کرمان افزود: قبل از این و زمانی که موزه پا برجا بود به دلیل کمبود مکان برخی از این آثار در موزه هرندی و برخی نیز در انبار خانه ام نگهداری می شود که در آن زمان نیز وضعیت نگهداری مناسب نبود.

وضعیت فسیل ها نگران کننده است

«تجربه کار» افزود: پس از تعطیل شدن موزه حدود 50 هزار قطعه فسیل که تا آن زمان در موزه نگهداری می شد نیز به این مجموعه اضافه شد و وضعیت نگران کننده تر شد.

وی گفت: هم اکنون تمام این فسیل ها که هر یک گنجینه ای محسوب می شوند در یک انبار کوچک داخل گونی و قوطی های حلبی نگهداری می شوند و این سوال مطرح می شود چرا کسی به این گنجینه توجه نمی کند. این مجموعه فسیل ها در هر استان دیگری به جز کرمان بود تاکنون صدها پوستر و هزاران بروشور برای معرفی آنها منتشر کرده بودند و بهترین مکان را برای جذب گردشگر به آن اختصاص می دادند اما هم اکنون این فسیل ها در قوطی حلبی نگهداری می شود.

این محقق افزود: وجود تخم های منحصر به فرد جانوران هم عصر با دایناسورها که به صورت شگفت انگیزی سالم مانده اند و درون آنها با حفظ رنگ بندی به سنگ تبدیل شده است می توان سرنخ های منحصر بفردی را به دانشمندان دیرینه شناسی بدهد.

وی با استقبال از مطالعه علمی بر روی این فسیل ها گفت: تاکنون نیز بارها در این خصوص همکاری کرده ام در ماه های اخیر نیز گروهی از متخصصان کرمانی و عده ای دانشگاهیان شهرهای دیگر با تشکیل انجمنی درحال بررسی وضعیت فسیل ها هستند.

«تجربه کار» اضافه کرد: قبل از این نیز گروهی از دانشمندان فرانسوی و نیوزلندی و استرالیایی در این خصوص تحقیق کرده اند و حتی تعدادی از انجمن های علمی و دانشمندان فرانسوی با همکاری سفارت این کشور از موزه دیرینه شناسی کرمان زمانی که هنوز بسته نشده بود بازدید کردند.

وی با استقبال از گروه های علمی و تحقیقاتی برای مطالعه بر روی این فسیل ها گفت: گمان می رود در کرمان اراده ای برای پایان دادن به سرنوشت نا مناسب این فسیل ها وجود ندارد.

این محقق دیرینه شناسی کرمان در خصوص مناطق فسیل خیز نیز گفت: این مناطق نیز در مکان هایی قرار دارند که طرح های عمرانی در آنها در حال اجرا است و با ادامه این بی توجهی نمی دانم در آینده چه وضعیتی در آنجا حاکم می شود.(مهر)