مستندی چالشی پیرامون معضلات حوزه اقتصاد

در برنامه‌های گفت‌وگومحور مجری نقش تعیین‌کننده‌ای دارد، چرا که بار شناختی جامعه از او باعث پذیرش برنامه می‌شود. دکتر علی‌اکبر عبدالرشیدی نزدیک به 46 سال است که در عرصه رسانه فعال است. او در ارتباط با انتخاب اجرای برنامه‌های اقتصادی می‌گوید: نزدیک به 20 سال است که فعالیت رسانه‌ای من معطوف به برنامه‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی است. دوره اول کارم بیشتر در امور سیاسی و بین‌الملل بود و به عنوان خبرنگار سیاسی در عرصه‌های بین‌المللی سازمان ملل و اتحادیه اروپا، جنبش عدم تعهد و اپک کار می‌کردم. پس از پایان ماموریت به سمت برنامه‌های فرهنگی، علمی و اقتصادی در تهران رفتم و با برنامه پرتو در شبکه 4 سیما همکاری کردم. در حوزه رسانه و در ارتباط با برنامه‌های اقتصادی نیز چند مجموعه داشتم، از جمله برنامه بدون حاشیه و کلید در شبکه یک سیما.

وی در ارتباط با اولویت‌های خود برای انتخاب اجرای یک برنامه می‌گوید: در طول سال پیشنهادهای فراوانی برای اجرای برنامه‌های گوناگون به من می‌شود، اما گاهی ترجیح می‌دهم اجرای بعضی برنامه‌ها را به دیگر همکارانم بسپارم، چون هم معتقد هستم بهتر است آنها اجرا کنند و تجربه‌ای بیندوزند و هم این‌که تنوعی در برنامه ایجاد می‌شود. اما برای خود معیارهایی دارم که وقتی یک برنامه آنها را داشته باشد اجرای آن را به عهده می‌گیرم. برنامه‌هایی را که هدفشان کشف اطلاعات و حقیقت و در بعضی مواقع روشن کردن اذهان عمومی و از سمت دیگر، کمکی برای مسوولان اجرایی کشور باشد، می‌پسندم و اجرای آن را به‌عهده می‌گیرم. اما بعضی برنامه‌ها توصیفی است، یعنی این‌که توضیح می‌دهد یارانه چیست یا تولید ناخالص به چه معناست یا بهینه‌سازی مصرف انرژی چیست. در این گونه برنامه‌ها مسوول یا کارشناسی می‌آید و توضیح می‌دهد و مجری نقش اساسی در به نتیجه رسیدن بحث ندارد، چون برنامه توصیفی و اطلاع‌رسانی محض است. اما در بعضی برنامه‌ها عملکردها بررسی و نقطه ضعف‌ها پیدا می‌شود و به نوعی برنامه تاثیرگذار است. در عرف به این نوع برنامه‌های گفت‌وگومحور چالشی گفته می‌شود. این نوع برنامه‌ها مجری‌ای می‌طلبد که بتواند با شناخت از طرف مقابل، چالشی ترتیب دهد که در نتیجه آن اطلاعاتی برملا یا نکاتی را که در جامعه تاکنون گفته یا به آن پرداخته نشده است، بیان تا هم به روشن شدن افکار عمومی و هم به مسوولان اجرایی کمک ‌کند. در حقیقت هدف اصلی رسانه، ایجاد پلی بین مردم یک جامعه و مسوولان است. به همین دلیل این برنامه نیز چنین خصوصیتی داشت و اجرای آن را پذیرفتم. عبدالرشیدی در ادامه می‌گوید: یکی از ویژگی‌های برنامه چالشی بودن آن است. در این برنامه معضلات را پیدا می‌کنیم تا بعد از کشف آنها بتوانیم افکار عمومی ر ا متوجه کنیم که در کجا باید کاری صورت بگیرد و در چه مواردی باید سرمایه‌گذاری انجام شود. او در ارتباط با نقطه قوت برنامه می‌گوید: نقطه‌قوت دیگر برنامه، زمان مناسب پخش آن است، چرا که به اعتقاد من تلویزیون ما سریال محور شده است و این سریال‌ها به دنبال هم و در کانال‌های مختلف پخش می‌شوند و مردم در پیگیری آنها برنامه‌های تحلیلی و چالشی مانند این برنامه را کمتر می‌بینند. به همین دلیل ساعت‌هایی باید برای تنفس مردم وجود داشته باشد تا این برنامه‌ها را دنبال کنند. زمان پخش این برنامه ابتدای شب است و مردم خسته نیستند و می‌توانند این برنامه را دنبال کنند. یکی دیگر از ابتکارات برنامه، مطرح شدن هفتگی موضوعات است. در هر برنامه ابعاد و جنبه‌های مختلف موضوع بررسی می‌شود و نتیجه‌گیری می‌کنیم. او در ارتباط با گروه هدف این برنامه می‌گوید: نگاه ما یک نگاه عام است و بعضی موضوعات که خاص هستند در این برنامه گنجانده نمی‌شوند مانند اقتصاد اروپا، منطقه یورو و...

ضمن این‌که در خلال برنامه سعی می‌کنیم مردم را در جریان ابعاد مختلف موضوع قرار دهیم که ابهامات، شایعات و توهمات احیانا به وجود آمده رفع شود. همچنین این برنامه می‌تواند نقش خوبی در اطلاع‌رسانی داشته باشد. عبدالرشیدی می‌افزاید: وظیفه رسانه این است که اطلاعات را شفاف و ریزشده و درست ارائه کند که حتی مسوولان هم بتوانند از آن استفاده کنند. به نظر من که بیش از 4/5 دهه است در رسانه فعال هستم. معتقدم هنوز در جامعه از قدرت و توانایی‌های رسانه بخوبی استفاده نمی‌کنیم. یکی از قابلیت‌های رسانه این است که بتواند با جریان‌سازی در جامعه، قدرت جریان اطلاعات سریع داشته باشد که در نتیجه آن، هم مسائل ناگفته مطرح شود و هم کمک‌کننده باشد. شاید رسانه نقشی در بقا و استمرار یا انتخاب یک مسوول نداشته باشد؛ اما با دادن اطلاعات به او می‌تواند کاری کند که آن مسوول بتواند وظیفه خود را بخوبی در جامعه ایفا کند. پیش‌فرض یک برنامه کشف حقیقت و پیداکردن معضلات و مشکلات جامعه است که با دادن پیشنهادها و راهکارهای سازنده بتوان آن مشکلات را برطرف کرد. خوشبختانه در برنامه ما هیچ خط‌قرمزی وجود ندارد. او در ارتباط با میزان تاثیر این برنامه‌ها می‌گوید: من به عنوان عضوی از برنامه نمی‌توانم در ارتباط با میزان تاثیرگذاری این برنامه حرفی بزنم، اما سعی می‌کنیم همه مولفه‌هایی را که برای بالا رفتن کیفیت یک برنامه مورد نیاز است در این برنامه داشته باشیم. به عنوان مجری این برنامه هرچه در توان داشته باشم به کار می‌گیرم تا به بالارفتن قابلیت‌های برنامه کمک کنم و بتوانم برنامه را باورپذیرتر اجرا کنم، از جمله این‌که مسائل را شفاف و دقیق مطرح می‌کنم. بقیه عوامل هم هر کدام به نوبه خود تلاش می‌کنند.

عبدالرشیدی در ادامه می‌گوید: گزارشاتی را که در برنامه ارائه می‌دهم همواره مبتنی بر حقایق و مستنداتی بوده است که به درستی تعیین شده‌اند و این خود باعث اعتماد بیننده به برنامه می‌شود. او معتقد است اول شناخت جامعه از مجری مهم است تا مخاطب بتواند با آن برنامه ارتباط خوبی برقرار کند و این ارتباط با شناخت مجری قوی‌تر می‌شود. دیگر این‌که مجری باید درباره موضوع مطرح شده اطلاعات کافی و درست داشته باشد. من همیشه سعی می‌کنم قبل از برنامه به کمک محققان و همین طور مطالعات شخصی اطلاعات موثق و درست را پیدا کنم تا بتوانم اطلاعات درستی به مخاطب خود ارائه کنم. نکته دیگر این است که در یک برنامه باید از گفتن مسائل تکراری خودداری شود و بیشتر به موضوعات مبتلا به در جامعه پرداخته شود مثلا وقتی جامعه با کمبود تخم‌مرغ مواجه می‌شود و در یک برنامه بسرعت به آن پرداخته می‌شود این خود باعث باورپذیری بیشتر برنامه میان مخاطبان می‌شود. او می‌گوید: موضوعات عینی و معمولی بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار می‌گیرند. بایدها بیشتر جنبه آموزشی دارند، اما در این برنامه زیاد به این مقوله نزدیک نمی‌شویم و سعی می‌کنیم آسیب‌شناسی داشته باشیم. همه ما باید به نوعی پایش انجام دهیم. یکی از مکاتب ژورنالیست، ژورنالیست پژوهشی است که در آن تحقیق انجام می‌شود، اما مکتب دیگر ژورنالیست پایشی است به این معنا که ما نباید منتظر بنشینیم که یک هواپیما سقوط کند و بعد گزارش آن را به مردم بدهیم یا بگذاریم در جامعه کمبود تخم‌مرغ ایجاد شود و به مردم بگوییم این مساله وجود دارد، بلکه یکی از رسالت‌های رسانه این است که قبل از وقوع هشدارهای لازم را به مسوولان بدهد که آنها بتوانند با پایش و نظارت دقیق مانع به‌وجودآمدن آن شود.