سلامتی خود را با روغن زیتون بیمه‌کنید

البته از آنجا که زیتون دارای واریته‌های مختلفی است، شرایط محل کشت آن در نقاط مختلف، متفاوت است و این عوامل در ترکیبات روغن دخالت دارند. مثلا اسیداولئیک که یکی از مهم‌ترین ترکیبات روغنی است، می‌تواند بین 86-65 درصد، اسیدلینولئیک از 15 ـ 5 درصد و اسید پالمتیک و استئاریک از 15 ـ 9 درصد در انواع مختلف این روغن متفاوت باشند.

یکی از اثرات مهم استفاده از روغن زیتون ضد امراض قلبی بودن آن است. ضمن آن که اسیداولئیک موجود در این روغن کاهش‌دهنده کلسترول خون است به طوری که آزمایش‌های مختلف، نشان می‌دهند LDL را کاهش و HDL را افزایش می‌دهد. به همین دلیل مقدار 5 قاشق غذاخوری روغن زیتون در روز برای افرادی که جراحی قلب داشته‌اند، بسیار مفید تشخیص داده شده است. روغن زیتون از این نظر با روغن ماهی مقایسه شده و حتی نتایج بهتری را نشان داده است.

از طرفی دیگر خاصیت ضد سرطان پستان و روده بزرگ روغن زیتون در حیوانات به اثبات رسیده است. خواص دیگر روغن زیتون شامل کاهش پرفشاری خون، ضدمیکروب بودن از جمله ضد باکتری‌های گرام منفی، ضد قارچ، ضد انتروتوکسین ب (که به وسیله استافیلوکوک اورئوس تولید می‌شود)، مسهل ضعیف، چرب‌کننده و نرم‌کننده هستند. روغن زیتون از روغن‌های مغذی و مورد مصرف گسترده در سالاد و پخت و پز در آشپزخانه بخصوص در نواحی مدیترانه است. البته روغن زیتون نه‌تنها در تغذیه بلکه در بسیاری از موارد متنوع دیگر از جمله روغن محلول‌های تزریقی، تهیه صابون، تهیه پلاستر، پماد، لینمان، تهیه فرآورده‌های ماساژ، فرآورده‌های درمان زخم و سوختگی، ضد آفتاب، محصولات نرم‌کننده و ملین، مصرف زیادی دارد. حتی روغن زیتون برای خروج واکس گوش (جرم)، به عنوان نرم‌کننده کاهش تورم و درد گوش بسیار مفید است.

استفاده از روغن زیتون به میزان 5 ـ 2 قاشق غذاخوری روزانه برای افراد بزرگسال و مقدار کمتری برای نوجوانان و کودکان بلامانع است. با این میزان مصرف می‌توان از یبوست یا دیگر مشکلات گوارشی جلوگیری کرد.

با استفاده از روغن زیتون سلامت خود را بیمه کنید، زیرا خواص مختلف آن از جمله ضد سم سرب و ضد چسبندگی پلاکت‌ها، این روغن را از ترکیبات مشابهش متمایز کرده است. اگر بخواهیم به خصوصیات دیگر روغن زیتون اشاره کنیم باید بگوییم که این معجون گیاهی محافظ قلب، ملین، نرم‌کننده، محافظ معده، کاهش‌دهنده کلسترول خون، کاهش‌دهنده قند خون و مسهل نیز هست. برای خرید و مصرف روغن زیتون دانستن برخی نکات ضروری است. از جمله این که ممکن است گاهی به عنوان تقلب به روغن زیتون، روغن‌های کنجد، روغن پنبه‌دانه یا روغن بادام زمینی اضافه ‌کنند که با تجزیه آن، توسط روش‌های گاز کروماتوگرافی یا تین لایرکروماتوگرافی قابل تشخیص است.

به طور کلی با توجه به این‌که شرایط آب و هوایی و جغرافیایی اصولا در ترکیبات گیاهان تاثیر می‌گذارد، بنابراین روغن زیتون نواحی مختلف یک کشور یا کشورهای مختلف تا حدی متفاوت است ولی این تفاوت زیاد نیست و اثرات روغن زیتون‌های مختلف، به شرطی که تقلبی در آن صورت نگرفته باشد، نزدیک به هم است. چون رنگ روغن زیتون بستگی به میزان مواد رنگی موجود در آن داشته و ارتباطی به اسید‌های چرب آن ندارد، بنابراین خواص دارویی روغن زیتون‌های زرد، زرد مایل به سبز یا سبز زیتونی با هم مشابه است. همچنین خواص روغن زیتون بودار و بدون بو یکسان است.

نکته جالب اینجاست که مصرف مداوم و هر روزه روغن زیتون در رژیم غذایی بلامانع است و این روغن جزو روغن‌های ارزشمند از نظر غذایی و دارویی محسوب می‌شود. فراموش نکنید که چون روغن زیتون دارای مقداری اسید چرب اشباع است در زمستان یا هوای سرد، این مواد به حالت ابری یا جامد در روغن زیتون پراکنده می‌شوند و در گرما از بین می‌روند و روغن دوباره به حالت مایع درمی‌آید. فراموش نکنید این مساله فقط مربوط به سرد شدن روغن است و دلیل بر تغییر یا خرابی آن نیست.

روغن زیتون ایرانی و انواع خارجی حداقل 80 درصد به هم شباهت دارند و اثرات دارویی آنها به هم شبیه است. البته روغن زیتون ایران جزو روغن‌های با کیفیت خوب است.

روغن زیتون را می‌توان در طبخ غذا استفاده کرد به شرطی که با حرارت زیاد یا مدت طولانی نباشد. روغن زیتون برای سرخ کردن غذاها مناسب نیست. افرادی که دارای سنگ مثانه یا سنگ صفرا هستند، نباید در استفاده روغن زیتون زیاده‌روی کنند. روغن زیتون را می‌توان به عنوان روغنی مناسب برای ماساژ استفاده کرد. همچنین برای جلوگیری از خطوط روی پوست، التیام سوختگی، زخم‌های محدود و نرم کردن محل‌های اگزما و پسوریازیس مفید است.

در بازار جهان انواع مختلف زیتون (از نظر شکل ظاهری و اندازه) وجود دارد که مربوط به واریته‌های مختلف درخت آن است. نکته جالب اینجاست که مواد و خواص این زیتون‌ها تقریبا شبیه به هم است.

دکتر محمدحسین صالحی سورمقی

 دکترای تخصصی فارماکنوگنوزی

استاد دانشکده داروسازی تهران