با گذشت قرن‌ها، هنوز چگونگی رشد و تکامل بدن از یک تخمک کوچک بارور شده به یک نوزاد و بعد کودک و سپس نوجوان و جوان، مورد بحث و موجب شگفتی است. پس از بزرگسالی روند مسن‌تر شدن و پیر شدن ادامه می‌یابد.
کد خبر: ۴۳۳۵۷۳

تغییراتی که از نوجوانی تا 20 سالگی در بدن ما اتفاق می‌افتد، خوب و مثبت تلقی می‌شود. در 30 سالگی می‌‌توانیم از منافع بزرگسالی بهره‌مند شده، به تکامل فکری برسیم و بدن و مغزمان نیز در شرایط خوبی قرار دارد؛ اما با گذشت زمان شاید در دهه چهارم یا ششم زندگی، تغییرات ایجاد شده در بدن ما، اثرات منفی نشان می‌دهند که برای ما خوشایند نیستند. ممکن است از نظر جسمانی مانند قبل سالم نباشیم، دچار پف و فرورفتگی زیرچشم، دردهای جسمانی و نیز کمی فراموشی شویم. اکثر ما می‌خواهیم به مدت طولانی زندگی کنیم، اما تعداد کمی از ما می‌خواهیم واقعا پیر شویم، چرا که هیچ‌یک از ما نمی‌خواهیم سال‌های آخر زندگی‌مان را با دردهای جسمانی یا رنج کشیدن از نقصان ذهنی سپری کنیم. در حال حاضر دانشمندان تلاش می‌کنند به دریافت این حقیقت برسند که ما چرا و چگونه پیر می‌شویم تا شاید برای توقف پیری یا جوان ماندن به مدت طولانی‌تر راهی پیدا کنند. یک تئوری پیری را روندی طبیعی و برنامه‌ریزی شده برای بدن می‌داند و تئوری دوم، پیری را نتیجه آسیب‌هایی می‌داند که به مرور زمان ایجاد می‌شوند. آنچه مسلم است، این که پیر شدن حاصل یک عامل منفرد نیست، بلکه یک فرآیند پیچیده در نتیجه عوامل مختلف ژنتیکی، شیمیایی، فیزیولوژیکی و رفتاری است. تئوری‌های برنامه‌ریزی شده عنوان می‌کنند که بدن ما از یک زمانبندی مشخص بیولوژیکی پیروی می‌کند و پیری از طریق ژن‌های خاصی به وجود می‌آید. زمان آغاز و پایان دارند. همچنین تغییر در هورمون‌ها و کاهش سیستم ایمنی بدن و حساس‌تر شدن افراد به بیماری‌ها جزو تئوری‌های برنامه‌ریزی شده هستند. از سوی دیگر، عوامل مانند رادیکال‌های آزاد و آسیب سوماتیک DNA (جهش‌های ژنتیکی)‌ که باعث صدمه به سلول‌ها و مختل شدن عملکرد آنها می‌شوند و نیز تجمع پروتئین‌های به هم پیوسته که در نتیجه افزایش قند خون، مولکول‌های پروتئین کاملا به یکدیگر می‌چسبند و باعث کند شدن فرآیندهای بدن می‌شوند، از جمله نظریه آسیب‌ها هستند که آسیب به سیستم‌های بدن را علت ایجاد پیری می‌دانند. در این میان، برخی واکنش‌های بیوشیمیایی نیز ممکن است به بدن آسیب برسانند.

عواملی زیادی در ایجاد پیری موثرند؛ یکی از علل ایجاد آن، این‌است که بسیاری از سلول‌های انسانی در زمان محدودی تقسیم و سپس متوقف می‌شوند و هرچه سلول‌ها بهتر تغذیه شوند، سریع‌تر تقسیم می‌شوند. علت دیگر، کاهش تلومرها در اثر تقسیم سلولی است. تلومرها انواع خاصی از مواد شیمیایی هستند که حفاظت از کروموزوم‌‌ها را در سلول‌های بدنمان به عهده دارند و تخریب آنها می‌تواند باعث آسیب به سلول‌ها شود. از طرفی، بالا رفتن سطح قند خون به بیش از 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر در افرادی که دیابت یا مشکلات مقاومت به انسولین را دارند، باعث آسیب به پروتئین‌ها می‌شود که اختلال در سیستم‌های بدن و سرعت بخشیدن به روند پیری را در پی دارد، ضمن این که با بالا رفتن قند خون، دمای بدن و نتیجتا آنتروپی (اتلاف انرژی)‌ افزایش یافته، مصرف انرژی بیشتر می‌شود و بدن حرارت بیشتری را از دست می‌دهد و نتیجه از دست رفتن فزاینده انرژی، کم شدن انعطاف‌پذیری بدن و ایجاد تمام وقایع طبیعی مربوط به پیری است، چراکه از دست رفتن هر ذره از انرژی، موجب عدم تعادل در جذب الکترون‌ها و پروتون‌ها در هسته اتم‌ها و نهایتا تغییر مولکول‌ها می‌شود و هر تغییری در ساختار یا شکل مولکول‌ها، بدن را به سمت پیر شدن سوق می‌دهد. به عنوان مثال، اگر ما ابتدا افزایش و سپس کاهش وزن داشته باشیم، روند پیر شدنمان را تسریع بخشیده‌ایم. سایر عوامل ایجاد پیری، قرار گرفتن در معرض استرس‌ها، سموم محیطی در هوا، آب و غذا و مصرف سریع‌تر اکسیژن (در تنفس)‌ است. همچنین مطالعات نشان داده‌اند، ژنتیک تا 35 درصد می‌تواند باعث تغییرات پیری در بین افراد شود. عوامل ژنتیکی در این رابطه، یکی ژن‌های با عمر طولانی یعنی ژن‌هایی هستند که به طولانی‌تر شدن زندگی شخص کمک می‌کنند، دیگری تلومرها (محافظ کروموزوم‌ها)‌ و نیز سلول‌های پایه هستند که می‌توانند به هر یک از سلول‌های بدن تبدیل شوند و آسیب‌های ایجاد شده به وسیله پیری را بهبود ببخشند. محققان نیز در این ارتباط توانسته‌اند در موش‌ها، ژن‌ها را طوری اصلاح کنند که عمر آنها را به 2 برابر برساند.

چگونگی پیر شدن بافت‌های مختلف

قلب: با افزایش سن و نیز ضخیم‌تر شدن رگ‌ها، ضخامت ماهیچه‌های قلب افزایش می‌یابد که باعث می‌شود ماکزیمم میزان پمپاژ آن پایین بیاید.

سیستم ایمنی: از 20 سالگی، تیموس (که تولید سلول‌های ایمنی مشخصی را در بدن به عهده دارد)‌، شروع به جمع شدن می‌کند، نتیجتا با مسن‌تر شدن، تعداد سلول‌های حیاتی در سیستم ایمنی کاهش می‌یابند و کم‌کارتر می‌شوند. سیستم ایمنی نه‌تنها از بدنمان در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها، حفاظت می‌کند بلکه به شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی و سموم نیز کمک می‌کند که با بالا رفتن سن، این امکان کاهش می‌یابد.

ریه: حداکثر ظرفیت ریه‌ها ممکن است بین سنین 20 تا 70 سالگی تا 40 درصد کاهش یابد.

مغز: به نظر می‌رسد با پیر شدن مغز، برخی ارتباطات بین نرون‌ها کاهش می‌یابد یا کمتر می‌شود که علل آن هنوز شناخته نشده است.

کلیه: کارایی کلیه‌ها در پاکسازی مواد زائد از بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد.

مثانه: با مسن‌تر شدن، ظرفیت کلی مثانه کاهش می‌یابد و بافت‌های آن ممکن است به علت بی‌اختیاری ادرار، دچار آتروفی شوند.

عضلات: کشیدگی و سفتی عضلات تا 70 سالگی حدود 22 درصد کاهش می‌یابد، اگرچه ورزش می‌تواند روند این کاهش را کند کند.

استخوان‌ها: از 35 سالگی، دانسیته استخوان‌ها شروع به کم شدن می‌کند. پیاده‌روی، دویدن و ورزش‌های مقاومتی می‌تواند این فرآیند را کاهش دهد.

چشم‌ها: با شروع 40 سالگی، ممکن است دیدن اشیای نزدیک کمی مشکل شود.

گوش‌ها: توانایی شنیدن فرکانس‌های بالا در افراد مسن کاهش می‌یابد.

چربی بدن نیز تا میانسالی افزایش می‌یابد و سپس وزن به طور معمول شروع به کاهش می‌کند. گفتنی است تغییر در سیستم‌های بدن، حساسیت ما را نسبت به بیماری‌های مختلف تغییر می‌دهد. در حال حاضر، محققان مشغول شناسایی فرآیندهایی هستند که به مرور زمان باعث تغییر در سیستم‌های بدن می‌شوند. دانستن این فرآیندها مهم است، زیرا بسیاری از نشانه‌های پیری ابتدا در سیستم‌های بدن آشکار می‌شوند.

چگونه فرآیند پیر شدن را به تعویق بیندازیم؟

اگرچه پیری اجتناب‌ناپذیر است، اما سرعت پیشروی آن در طول زمان ثابت نیست و سرعت زوال بدن می‌تواند تحت تاثیر برخی فاکتورهای رفتاری کندتر شود.

شما می‌توانید با اجتناب از انواع آلوده‌کننده‌ها، سموم سیستمیک و سموم صنعتی مانند فلوراید، دی‌اکسین‌ها، نگهدارنده‌ها، الکل، سیگار و اشعه UV حاصل از نور خورشید و نیز با مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان مانند ویتامین C و E و سایر ترکیبات حاوی پلی‌فنل‌ها و آنتوسیانین‌ها و رژیم‌های غذایی بر پایه میوه‌ها و سبزیجات ـ که دارای کمترین کالری و سرشار از مواد مغذی هستند ـ دریافت آب پاکیزه کافی و استراحت کافی و ورزش فرآیند پیری را به تعویق اندازید. متخصصان عقیده دارند ترکیبات یافت شده در حبوبات و غلات سبوس‌دار در جوان ماندن تاثیر بسزایی دارند و مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان می‌توانند آسیب‌های ایجاد شده از طریق رادیکال‌های آزاد را به حداقل برسانند، همچنین نشان داده شده است رژیم‌های غذایی کم‌کالری (30درصد کمتر از کالری مورد نیاز روزانه)‌ در موش‌ها تا 40 درصد، طول عمر را افزایش داده است. پایین نگه داشتن سطح کلسترول خون نیز روند سخت شدن رگ‌ها را کند می‌کند و باعث محافظت از قلب می‌شود. با ورزش مداوم نیز می‌توانید از دست رفتن استخوان‌ها و عضلات را محدود کنید. همچنین نشان داده شده است، مثبت‌اندیشی در افراد، طول عمر آنها را تا 5‌/‌7 سال افزایش می‌دهد.

دومین بخش فرمولی ضد پیری، تکمیل کردن هورمون‌های بدن با استفاده از موادی است که بالاترین درجه سلامت را نشان داده‌اند. داروهای ضد پیری در چند دانشکده پزشکی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، هرچند هنوز تحقیقات بیشتری لازم است تا ترکیبات موثرتری یافت شود.

فروغ فلاح‌زاده

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها