زیره به کرمان می‌رود؟!

در گذشته‌ای نه‌چندان دور، زیره‌هایی از دل خاک کرمان بیرون می‌آمد که عطر و ظرافت و رنگ و مرغوبیتشان همتا نداشت. در کنار کیفیت عالی این محصول، وفور آن و برداشت‌های چندین هزار تنی از مناطق رویش این گیاه ضرب‌المثلی را ورد زبان‌ها انداخت که عملا نشان می‌داد زیره به کرمان بردن کاری بیهوده است.اما از آن بازار پررونق زیره کرمان حالا دیگر چیزی باقی نمانده است.

زیره کرمان که بیشتر از کوهستان‌های خبر، جوپار و بردسیر برداشت می‌شد، هم‌اکنون به دلیل خشکسالی با کمبود شدید مواجه شده است.از آنجا که زیره کرمان به صورت خودرو و در بیابان‌ها و کوهستان‌های اطراف کرمان می‌روید با ادامه خشکسالی‌ها این محصول معروف از بین رفت و افاغنه هم که درصد زیادی از جمعیت کرمان را تشکیل داده‌اند از این فرصت بهره گرفته و زیره‌ای را که دست‌کاشت خودشان است، وارد بازار کرده‌اند.

یکی از فعالان تجارت زیره کرمان که زمان رونق بازار زیره، این محصول را از عشایر می‌خرید و می‌فروخت، دراین‌باره به مهر می‌گوید: سال‌های سال است که تخم زیره برچیده شده و میزان محصول آن بشدت کاهش یافته است.

محسن پیرمرادی می‌افزاید: با وقوع خشکسالی‌های پی‌درپی، میزان زیره برداشت شده در سال بسیار کم شده است.وی تصریح می‌کند: در مناطقی که زیره می‌روید در حال حاضر حدود 10 تا 15 کیلو محصول برداشت می‌شود که این مقدار کم وارد بازار نشده و بیشتر توسط افراد محلی مصرف می‌شود یا میزان کمی از آن به فروش می‌رسد.

پیرمرادی یکی از دلایل دیگر کاهش محصول زیره کرمان را چرای بی‌رویه دام‌ها توسط عشایر و ساکنان محلی مناطق رویش این محصول عنوان کرده و می‌گوید: گوسفندان در بسیاری از مناطق بوته این گیاه را به طور کامل خورده و بذر آن را برچیده اند.

وی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر عمده زیره موجود در بازار محصول افغانستان بوده که دست کاشت است. به گفته وی، زیره‌ای که افغانی‌ها می‌کارند چون کیفیت و رنگ و عطر محصول کرمان را ندارد آن را می‌جوشانند و رنگ می‌کنند تا به صورت طبیعی جلوه دهد.

این فعال بازار، از کیفیت زیره کرمان سخن به میان آورده و بیان می‌دارد: محصول کرمان به دلیل هوای مناطق رویش این گیاه و آبیاری آن به وسیله آب باران، عطر و لطافت خاص خود را داشت. به همین خاطر معروف بود، اما زیره افغانستان چون دست‌کاشت بوده و با کود و آب کشاورزی آبیاری می‌شود نه‌تنها عطر و لطافت زیره کرمان را ندارد؛ بلکه در بسیاری از موارد طعم تلخ هم دارد. بخش زیادی از این محصول هم به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.پیرمرادی می‌افزاید: تا قبل از این بسیاری از کسبه کرمان حتی نمی‌دانستند این زیره در افغانستان کشت می‌شود، چون افغان‌ها زیره خود را به مشهد برده و از آنجا تجار مشهدی آن را به کرمان می‌آوردند، اما بعد از آن، به طور مستقیم از افاغنه خریداری می‌شود.

پیرمرادی با بیان این که زیره هیچ متولی‌ای در کرمان ندارد، می‌گوید: با بروز خشکسالی‌ها و کاهش این محصول، همان کاری که افغانی‌ها انجام دادند می‌شد در کرمان هم انجام داد، اما تاکنون هیچ کار علمی و کارشناسی درباره این محصول صورت نگرفته و از سوی هیچ نهاد و مرکزی حمایت نمی‌شود. در حالی که اگر امکانات فراهم می‌شد بسیاری از کشاورزان در مناطق رویش این گیاه هکتارها زمین دارند.

محمد برزگر ، کارشناس کشاورزی نیز با بیان این‌که هم‌اکنون میزان کشت زیره در کرمان به دلیل خشکسالی کاهش یافته است ، می گوید: کل کار برداشت این محصول تاکنون توسط عشایر کرمان انجام می‌شده است و با توجه به کاهش محصول، دیگر برداشت برای عشایر هم مقرون به صرفه نیست.

محمود افاضلی که یکی از فعالان گیاهان دارویی در کرمان است، می‌گوید: طی سال‌های اخیر گفته شد زیره چینی وارد بازار شده است، اما اصولا چیزی به نام زیره چین وجود ندارد و در واقع همین زیره افغانستان است که تجار چینی آن را خریداری و با برند چین آن را وارد بازارهای جهان ازجمله ایران می کنند.

وی می‌افزاید: هم‌اکنون زیره کرمان هم مانند سایر این گیاهان متولی خاصی ندارد، در حالی که این گیاه جزئی از هویت استان کرمان است و می‌توان با کشت آن درآمد سرشاری را عاید کشاورزان کرد که نمونه این مورد که تجربه شده کشت زعفران در مزارع است که هر دوی این گیاهان کم‌آب هستند و در این شرایط خشکسالی نیز بخوبی رشد می‌کنند.

وی با بیان این که هم‌اکنون میزان برداشت زیره اصل کرمان کاهش یافته و در واقع کمیاب است، می‌گوید: زیره‌ای که هم‌اکنون در بازار وجود دارد بیشتر زیره استان‌های دیگر یا وارداتی از کشورهایی نظیر افغانستان است.

وی بار دیگر خواستار حمایت بخش دولتی از کشاورزان و ترویج کشت این گیاه شده و تاکید می‌کند: در صورت بی‌توجهی به کشت این محصول، در آینده شاهد واردات بیشتر زیره از مکان‌های دیگر به کرمان خواهیم بود.