با رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر

همه امکانات در خدمت سلامت زائران است

اشاره: به جابه‌جا کردن شهری 100 هزار نفری از یک کشور به کشوری دیگر می‌ماند ضمن آن که قرار است کارشناسانی انواع مسائل بهداشتی را به این جمعیت ـ که رده سنی‌شان از خردسال تا بالای 100 سال است ـ در مدتی کوتاه آموزش بدهند و پیش از سفر تکه‌های پازل وضعیت سلامت مسافران را با انجام انواع معاینات پزشکی کنار هم بچینند و بعد راهی‌شان کنند تا مثل قطره‌هایی کوچک در اقیانوس جمعیت سپیدپوش به مراسم برگزاری با شکوه‌ترین آئین مذهبی جهان بپیوندند.
کد خبر: ۴۲۶۲۱۹

اما مسوولیت کارشناسان اینجا تمام نمی‌شود. باید وضعیت سلامت مسافران شان را در دیار غربت بررسی کنند که مبادا رنج بیماری، توفیق عبادت را از آنها بگیرد، مبادا جانشان به خطر بیفتد، مبادا سوغات‌شان برای هم‌میهنان بیماری واگیردار باشد و.... مسافران آنها باید سلامت برگردند، درست همان طور که سلامت رفته‌اند.

اینها وظایف مرکز پزشکی حج و زیارت سازمان هلال احمر است که دکتر سیدعلی ریاض، رئیس آن در گفت‌وگو با ما درباره زیر و بمش توضیح می‌دهد و می‌گوید امکان ندارد بشود همه این مسوولیت‌ها را به عربستان سپرد.

 نماینده رئیس‌جمهور در شورای عالی جمعیت هلال احمر معتقد است نه تنها ایجاد پرونده پزشکی و اندازه‌گیری سطح سلامت زائران پیش از حج، تضمینی برای سفر بی‌خطر آنهاست بلکه اگر زائران عمره و عتبات هم تحت برخی معاینات پزشکی قرار بگیرند سفری امن‌تر خواهند داشت و به همین دلیل مرکز پزشکی حج و زیارت سازمان هلال احمر این طرح را به سازمان حج و زیارت پیشنهاد کرده است و شواهد نشان می‌دهد این سازمان با کلیات آن موافق است.

برخی مردم می‌پرسند چرا سازمان حج و زیارت باید هر سال حدود 1000 نفر کادر پزشکی را همراه زائران به حج اعزام کند در حالی که گروه‌های پزشکی برای رسیدگی به وضعیت زائران در عربستان مستقر هستند و نیازی به اعزام پزشک نیست و سازمان حج می‌تواند این سهمیه را هم به زائران اختصاص دهد. نظرتان درباره این دیدگاه چیست؟

من فکر نمی‌کنم این پرسش مردم باشد.

این نظر برخی کارشناسان حوزه حج است که مستقل از سازمان حج و زیارت فعالیت می‌کنند، اما به هر حال این کارشناسان هم جزئی از توده مردم محسوب می‌شوند.

به طور متوسط به ازای هر 100 نفر زائر ایرانی یک نفر پزشک وجود دارد. درست است که ما از سرویس‌های بهداشتی و درمانی کشور عربستان بهره می‌بریم، اما احراز مستطیع بودن زائران ( توانایی جسمی زائران برای سفر حج) به عنوان یکی از بخش‌های بسیار مهم فرآیند اعزام، پیش از سفر آنها به عربستان انجام می‌شود.

از طرفی دیگر لازم است که ما پیش از اعزام، زائران را آموزش دهیم و وضعیت جسمی و درمانی آنها را نیز در موسم حج بسنجیم و پرونده پزشکی‌شان را در عربستان تعقیب کنیم.

متولیان بهداشت و درمان در عربستان، خدمات درمانی را به صورت عمومی ارائه می‌کنند و برای هر یک از زائران، پرونده پزشکی جداگانه‌ای تشکیل نمی‌دهند، در حالی که ما برای هر زائر یک پرونده ایجاد می‌کنیم و در طول اقامتش در عربستان آن را به شکل ویژه و از طریق بارکدی که مخصوص هر زائر است، پیگیری می‌کنیم.

عملکرد ما در این حوزه به حدی مثبت بوده که کشور عربستان در سال‌های گذشته مکرر اذعان کرده است که ایران از نظر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی، چیره دستی گروه پزشکی و پرستاری و دقت و سرعت آنها در پیگیری وضعیت سلامت زائران، رتبه اول را در میان کشورهای اسلامی دارد.

این نکته را هم در نظر داشته باشید که وقتی پزشک پا به پای کاروان با یک کیف طبابتی شناور همراه زائران است، آنها احساس رضایت و امنیت بیشتری می‌کنند. بنابراین من تحلیل شما را از منظر مقایسه عددی قابل قبول نمی‌دانم.

گفتید بیماران بارکدی دریافت می‌کنند که راهنمای پرونده پزشکی آنهاست. چرا همین اطلاعات را در اختیار وزارت بهداشت عربستان نمی‌گذارید تا آنها پیگیر وضعیت سلامت زائران باشند؟

عربستان چنین امکاناتی ندارد. شاید این فرمایش شما به عنوان یک پیشنهاد ایده‌آلیستی بد نباشد اما من آن را چندان موفق نمی‌بینم. ما حتی پزشک یک کاروان را از شهر آن کاروان انتخاب می‌کنیم تا به واسطه همزبانی، پزشک به شیوه مناسب‌تری به کار بیمار رسیدگی کند.

شما در پاسخ به پرسش من درباره دلیل اعزام پزشکان به عربستان، درخصوص فعالیت‌های مرکز پزشکی حج برای احراز استطاعت زائران و آموزش آنها توضیح دادید، اما این کار در ایران صورت می‌گیرد و ربطی به اعزام پزشک ندارد.

در عربستان، فرد باید بیمار شود تا به بیمارستان مراجعه کند اما در ایران ما او را پیش از بیمار شدن رصد می‌کنیم و چون سطح سلامت او را در کشور سنجیده‌ایم اگر اتفاقی برایش بیفتد براساس مطالعاتی که پیشتر از وضعیت جسمی‌اش داریم به کارش دقیق‌تر و بهتر رسیدگی می‌کنیم؛ بنابراین کار ما پیشگیری، پیگیری و درمان است اما کار مراکز پزشکی عربستان فقط درمان در سطحی معین است.

کشورهای دیگر هم به همین ترتیب به سلامت زائران‌شان رسیدگی می‌کنند؟

من همانند نظم و سطح رسیدگی ایران به زائرانش را در کشور‌های دیگر ندیده‌ام. برخی کشورها به صورت بیمارستانی و درمانگاهی در عربستان کار می‌کنند، اما اغلب‌شان فقط در صورتی که زائرشان بیمار شود او را به مرکز درمانی منتقل می‌کنند، در حالی که ما به پیشگیری با استفاده از پیگیری پرونده پزشکی بیمار و تشخیص بیماری‌هایی که او استعداد ابتلا به آنها را دارد، معتقدیم.

ما هم سال‌ها پیش به شیوه درمانگاهی به کار بیماران رسیدگی می‌کردیم، اما این شیوه اشکالاتی داشت. اولا در درمانگاه بارکدها را نمی‌شد ثبت و ضبط کرد و ثانیا پزشک با بیمار همراه نشده بود تا سوابق پزشکی اولیه‌اش را بداند.

در عمره احراز استطاعت وجود ندارد اما‌ در همین سفر، گاه ما متوجه می‌شویم زائر ‌از شرایط جسمی نامناسبی برخوردار است.‌ به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم پیش از عمره و حتی پیش از سفر عتبات، معاینات اولیه پزشکی برای زائران در‌نظر گرفته شود

توجه داشته باشید که پدیده حج مثل یک سفر زیارتی معمولی نیست. در سفرهای زیارتی دیگر شما با تجمع چند میلیون زائر مواجه نیستید، اما در حج هر سهل‌انگاری در کنترل وضعیت بهداشتی زائران ممکن است به یک فاجعه منجر شود یعنی در انبوه جمعیت زائران، کوچک‌ترین آلودگی، کم‌اهمیت‌ترین بیماری ویروسی، حتی مسمومیت غذایی نسبتا عادی و... در مقیاسی بسیار بزرگ خودش را نشان می‌دهد.

مساله این است که عربستان برای ارائه خدمات پزشکی از زائران هزینه دریافت می‌کند و از طرفی ایران هم برای ارائه خدمات پزشکی خودش، هزینه‌ای جداگانه از آنها می‌گیرد. یعنی زائران به چند مرجع متفاوت برای تضمین سلامت‌شان پول می‌پردازند. به نظر شما هم‌کاسه کردن این خدمات، هزینه زائران را کاهش نمی‌دهد؟

ارائه خدمات پزشکی به زائران از دیدگاه ما براساس میزان سلامت آنها سطح‌بندی دارد. در سطح اول، پزشک در کاروان مستقیم با زائر در ارتباط است. اگر پزشک احساس کند زائرش بیماری خاص دارد او را به بیمارستان ایرانی واقع در عربستان می‌فرستد و این سطح دوم خدمات محسوب می‌شود.

در سطح سوم اگر بیمار مشکلات حاد سلامت داشته باشد مثلا تصادفی باشد یا نیاز مبرم به جراحی داشته باشد، به بیمارستان‌های سعودی ارجاع داده می‌شود و در سطح چهارم اگر بیمارستان‌های سعودی برای بیمار مناسب نباشند، او را به ایران باز می‌گردانیم تا در کشور خودمان دوران نقاهتش را بگذراند.

پس می‌بینید که هر دوی این هزینه‌ها برای سطوح مختلف ارائه خدمات به زائران هستند و اضافه محسوب نمی‌شوند.

ما امیدواریم زائران به هیچ‌کدام از این سطوح خدماتی نیاز پیدا نکنند، اما این احتمال را هم می‌دهیم که شاید زائری به آنها نیاز پیدا کند، پس باید شرایط را برای استفاده آسان و سریع زائران از هر یک از این سطوح فراهم کنیم.

از طرفی دیگر عربستان یک سرانه کلی برای ارائه انواع خدمات به زائران پیش‌بینی کرده است که رسیدگی به نیازهای بهداشتی و درمانی زائران هم بخشی از آن است و هزینه‌ای که می‌گیرد بابت همه اینهاست، اما به نظر ما خدمات بهداشتی و درمانی که این کشور ارائه می‌کند، کامل نیست و از آن مهم‌تر این است که زائر نمی‌تواند از نظر زبانی شرح‌حال خود را به سیستم درمانی عربستان تفهیم کند.

آموزش و احراز استطاعت زائران، واکسیناسیون و سنجش سطح سلامت آنها پیش از سفر به عربستان در دامنه خدمات بهداشتی و درمانی این کشور نمی‌گنجد. منظورم این است که عربستان فقط یک سری خدمات بهداشتی شهروندی ارائه می‌کند و به همین دلیل اگر بیماری زائری واقعا جدی و خطرناک باشد ما او را برای ادامه درمان به میهن اعزام می‌کنیم.

من شنیده‌ام که مرکز پزشکی حج ایران در سال گذشته از این خدمات هم راضی نبوده است. این موضوع حقیقت دارد؟

بله، ما سال گذشته در بخش منی و عرفات نارضایتی‌هایی داشتیم بخصوص در منی، حداقل فعالیتی که این کشور می‌توانست برای تامین بهداشت چند میلیون نفر زائر مهیا کند جمع‌آوری زباله‌های شهری و پاکیزگی این منطقه بود، اما همین مسوولیت را هم در حد قابل قبولی انجام نداده بود.

امسال هم پیشاپیش کاستی‌های سال گذشته را مکتوب کرده‌ایم و برای آنها فرستاده‌ایم و امیدواریم امسال با آنها برخورد نکنیم. البته این را هم باید اضافه کنم که ما در کل، از سطح تعامل و همکاری‌های این کشور با ایران برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به زائران‌مان راضی هستیم اما این دلیل نمی‌شود برخی نقایص بخصوص در حوزه بهداشت عمومی را اعلام نکنیم. برای مثال سال گذشته ظروف دستشویی اشکال داشت. در مشعر به زیرانداز نیاز داشتیم که نبود. در همان منطقه بسیاری از دستشویی‌ها هنوز راه‌اندازی نشده بودند و برخی از آنها که راه‌اندازی شده بودند شیلنگ مناسب نداشتند و....

عربستان امسال تصمیم گرفته است حج را طولانی‌تر کند. این تصمیم بر سطح کیفی خدماتی بهداشتی و پزشکی که شما به زائران ارائه می‌کنید تاثیر نمی‌گذارد؟

برحسب اطلاعاتی که من دارم ایران به شکلی جدی مشغول رایزنی با عربستان برای تغییر این تصمیم است، اما حتی اگر حج طولانی شود هم ما به حجاج اطمینان می‌دهیم که هیچ تغییری در سطح کیفی و کمی خدمات بهداشتی و درمانی نخواهیم داشت و به هیچ وجه جای نگرانی نیست.

شمار قابل توجهی از زائران امسال سالمند هستند. طولانی شدن اقامت آنها در عربستان سلامت‌شان را به خطر نمی‌اندازد؟

این یک حدس است! ما سال گذشته از آمار بالای زوار سالمند به وحشت افتاده بودیم. در آن زمان حدود 38 هزار نفر از زائران ما بالای 60 سال، 3 هزار نفر بالای 80 سال و 50 نفر بالای 100 سال بودند اما شاهد بودید که به لطف خدا، حج با موفقیت انجام شد و مشکلی پیش نیامد. ما به اهداف‌مان رسیدیم و تعداد مرگ و میر هم در حداقل بود. امسال هم وضع به همین شکل است و ما بشدت آماده هستیم.

یکی از خبرگزاری‌ها به نقل از شما اعلام کرده است در عمره امسال ایران 41 نفر فوتی داشته‌ایم. این آمار حقیقت دارد؟

خیر، حقیقت ندارد. من درخصوص عمره وارد آمار فوتی‌ها نمی‌شوم چون این موضوع ربطی به من ندارد، اما در خصوص حج آمار می‌دهم، چرا که در ایام تمتع وضعیت سلامت زائران دقیقا زیر نظر ماست و طبیعتا از تعداد فوتی‌ها هم خبر داریم.

خدمات درمانی شما در عمره چگونه است؟

ما در مدینه و مکه هنگام عمره 18‌مرکز درمانی داریم و پزشکان داخلی، زنان، عمومی، اطفال و پزشکان عرب‌زبان و پرسنل پرستاری ‌ برای رسیدگی به سلامت زائران در آنها حضور دارند.

در حج این خدمات در چه سطحی هستند؟

در هر کاروان یک پزشک داریم و 2 بیمارستان هم با خودمان به عربستان می‌بریم تا وضعیت سلامت زائر را زیر نظر بگیریم. ما حتی در میقات برای زائر آمبولانس گذاشته‌ایم.

شما گفتید وارد آمار فوتی‌های عمره نمی‌شوید اما براساس آماری که من دارم حدود 44 نفر از 800 هزار نفر عمره‌گزار امسال فوت کرده‌اند. فکر نمی‌کنید اگر معاینات پزشکی پیش از سفر و رصد سلامت زائران در عمره هم وجود داشته باشد آمار فوتی‌های عمره‌گزار کاهش پیدا کند؟

در عمره احراز استطاعت وجود ندارد اما در همین سفر، گاه ما متوجه می‌شویم زائر از شرایط جسمی نامناسبی برخوردار است و حتی بیماری حاد دارد. من نظر شما را تایید می‌کنم که بهتر است پیش از عمره و حتی پیش از سفر عتبات، معاینات اولیه پزشکی برای زائران انجام شود.

ما این پیشنهاد را با بعثه رهبر معظم انقلاب و رئیس سازمان حج و زیارت مطرح کرده‌ایم و خوشبختانه آنها با کلیات این طرح موافقت کرده‌اند و ما در تدارک چگونگی این معاینات هستیم.

شایع‌ترین بیماری زائران در حج و عمره چیست؟

مشکلات سیستم تنفسی فوقانی بیشترین فراوانی را میان بیماری‌های زائران دارد. پس از آن بیماری‌های اسکلتی و عضلانی زیاد است که دلیلش راه رفتن زیاد زائران در طول اعمال حج و البته بازارگردی است. گرمازدگی هم یکی از مشکلات زائران به حساب می‌آید.

شایعاتی میان مردم هست که می‌گویند دلیل مشکلات تنفسی بیشتر زائران در برگشت از عربستان استفاده این کشور از شوینده‌های مضر و خطرناک برای پاکسازی برخی محل‌های پرتردد زائران است. این موضوع صحت دارد؟

نه، این درست نیست. انسان در سفر از نظر آب و هوا، سطح فعالیت‌ها، خوراک و... در وضعیتی قرار می‌گیرد که مستعد ابتلا به بیماری می‌شود. دلیل فراوانی بیماری‌های سیستم تنفسی فوقانی این است که زائران برخی توصیه‌های بهداشتی را جدی نمی‌گیرند. برای مثال زائر در محیط گرم بیرون مناسکش را انجام می‌دهد و بعد به هتل برمی‌گردد و مقابل کولر گازی استراحت می‌کند. البته مواد و آلاینده‌ هم بی‌تاثیر نیستند و می‌توانند برخی آسیب‌های تنفسی را ایجاد کنند.‌ در ضمن‌ تاکید می‌کنم ‌ زائران باید توصیه‌های بهداشتی را که در زمان شیوع آنفلوآنزای خوکی شایع بود، همچنان رعایت کنند. برای نمونه دست ندهند، روبوسی نکنند و در محیط‌های مشکوک به بیماری از ماسک استفاده کنند.

شما در نشست خبری اخیرتان اعلام کردید امسال 36 هزار و 500 نفر آسیب‌پذیر از نظر سلامت در میان زائران داریم. وقتی فردی آسیب‌پذیر است چرا به او اجازه سفر می‌دهید؟

در بحث حج، ما با دو مقوله کاملا متفاوت مواجه هستیم. اولی توانایی جسمی متقاضی حج برای به جا آوردن حج است که ما آن را از طریق معاینات پزشکی و با توجه به فهرستی مشخص می‌سنجیم و دومی سطح سلامت فرد برای این سفر است. گاه احتمال دارد فردی علی‌رغم بیماری، توانایی انجام مناسک حج را داشته باشد پس او مستطیع می‌شود، هرچند از نظر سلامت آسیب‌پذیر است و ما باید او را زیر نظر داشته باشیم. این 36 هزار نفر‌ چنین وضعیتی دارند.

هنوز هم با وجود تهدید‌های سازمان حج و زیارت، شرکت‌هایی در امر خرید و فروش غیرقانونی فیش حج در کشور فعالیت می‌کنند. من مدتی درباره این شرکت‌ها تحقیق کردم. برخی از آنها ادعا می‌کردند از طریق نفوذ در کمیسیون پزشکی حج و احراز غیرمستطیع بودن صاحبان فیش‌ها، آنها را خرید و فروش می‌کنند. شما این مساله را تایید می‌کنید؟

نه بشدت این موضوع را تکذیب می‌کنم و اگر پزشکی مرتکب چنین تخلفی شود او را از مجموعه خارج می‌کنیم.

پس به نظر شما آنها چطور می‌توانند فیش‌ها را خرید و فروش کنند؟

من وارد این مساله نشده‌ام. شما که خبرنگار هستید کشف کنید.

من شنیده‌ام یکی از راه‌ها، اثبات غیرمستطیع بودن دارندگان فیش است.

نه من این موضوع را اکیدا رد می‌کنم. حتما راه‌های دیگری برای انجام این تخلف وجود دارد. در ضمن بیشتر زائران ماجرایی برعکس دارند. آنها با وجود بیماری اصرار می‌کنند ما استطاعت‌شان را تایید کنیم تا به هر ترتیبی شده به حج بروند، اما ما قبول نمی‌کنیم چون جان‌شان به خطر می‌افتد.

اگر اجازه بدهید کمی هم درباره زائران عراق صحبت کنیم. این کشور، کشوری جنگ‌زده است که از امکانات بهداشتی مطلوب برخوردار نیست. چرا ما هر روز بین 2 تا 4 هزار نفر زائر به آنجا می‌فرستیم؟

منظورتان این است که چرا اعزام زائران را ادامه می‌دهیم؟! ما به طور متوسط هر سال حدود یک میلیون نفر زائر به عراق می‌فرستیم و تاکنون هیچ نوع بیماری خطرناک خاصی در زائرانی که از این کشور برمی‌گردند نداشته‌ایم.

همچنین مدتی که زائران در این کشور می‌مانند کوتاه است. آنها در شهرهای مختلفی تردد می‌کنند و ما همه امکانات بهداشتی و درمانی را در آن مناطق برایشان فراهم کرده‌ایم.

آیا شما به عنوان یک پزشک تایید می‌کنید با وجود وضعیت بهداشتی نامناسب این کشور، رفتن زائران به آنجا خطری ندارد؟

زائران از کانال سازمان حج و زیارت به عراق اعزام می‌شوند. اگر زائر به حال خود رها شود، اگر از حیطه نظارتی ما خارج شود خطر دارد، اما وقتی ما همه مسائل مربوط به او را کنترل کنیم و دقیقا زیر نظر خودمان باشد، جای نگرانی نیست.

کسانی که هم به عراق رفته‌اند و هم به عربستان، می‌گویند گروه پزشکی ایرانی در این دو منطقه با هم قابل مقایسه نیستند. یعنی پزشکان حج چیره‌دست‌تر و
با‌انگیزه‌تر هستند و امکانات بیشتری هم در اختیار دارند. شما این ادعا را قبول دارید؟

ما در عراق 11 درمانگاه با پزشکان عمومی داریم اما در حج 2 بیمارستان با حدود 90 متخصص داریم.

درباره تصمیم ایران برای احداث بیمارستان در عراق توضیح می‌دهید؟

ایران عضو جمعیت هلال احمر است. این جمعیت یک خیریه جهانی است که به کشورهای نیازمند کمک‌های بشردوستانه می‌کند.

ایران امسال در راستای همین اهداف بشردوستانه با عراق تفاهم‌نامه‌ای نوشت که شامل آموزش‌های مربوط به امداد و نجات، فروش دارو و غیره با قیمت مناسب به عراق و... است. یکی دیگر از این اهداف هم ساخت بیمارستان برای مردم عراق است.

آیا این بیمارستان برای خدمت‌رسانی به زائران ایرانی است؟

این بیمارستان برای کمک به مردم عراق است، اما طبیعتا زائران ایرانی‌ها هم در آینده می‌توانند از آن استفاده کنند.

میزان مشارکت عراق در ساخت این بیمارستان چقدر است؟

فعلا مشغول بررسی هستیم که هر کدام از ما چه وظایفی داشته باشیم. برای مثال عراق گفته است زمین از آنهاست.

آقای دکتر! بیمارستان قرار است در این کشور ساخته شود خب واضح است که زمین باید از آنها باشد. عراقی‌ها بجز زمین چه امکانات دیگری در اختیار ما می‌گذارند؟

زمین هم باید خریده شود.

من می‌خواهم بدانم برای خدمت‌رسانی به مردم عراق هر کدام از دو کشور قرار است چه کنند؟

قالبی که ما پیشنهاد داده‌ایم به گونه‌ای است که ما به آن کشور کمک کنیم و بار اصلی را خودمان بر دوش بگیریم. در راستای این قضیه، ساخت، تجهیز و اداره و مدیریت بیمارستان نیز به عهده ماست.

عوایدش نصیب کدام کشور می‌شود؟

ما نگاه عوایدی نداریم. ما می‌خواهیم به ملت عراق و به هر بیمار‌ در این کشور کمک کنیم. فعلا مشغول تدارک هستیم که نیازهای اصلی درمانی در این کشور کدام است تا نیروی‌مان را بر فراهم کردن خدمات درمانی در آن حوزه‌ها متمرکز کنیم.

حالا که به انتهای گفت‌وگوی‌مان رسیده‌ایم می‌خواهم پرسشی خصوصی را با شما مطرح کنم. در کدام عملیات جنگی‌ شیمیایی شدید؟

(مکثی نسبتا طولانی) کربلای شش!

حتما به عنوان یک پزشک می‌دانید که بیشتر جانبازان شیمیایی با گذشت زمان شرایط وخیم‌تری از نظر سلامت پیدا می‌کنند و بعضی‌ها پس از تحمل سال‌ها بیماری به همرزم‌های شهیدشان می‌پیوندند. پس چرا شما و خیلی از همدوره‌ای‌هایتان این روزها در بازسازی کشوری سهیم شده‌اید که علت اصلی این مشکلات است؟

من خیلی وقت‌ها این سوال را از خودم پرسیده‌ام. ما به هوای عشق به امام حسین و خاندان‌شان و زائران‌شان خدمت می‌کنیم. زائرانی که حاضرند گرما، سختی و نبود امکانات را تحمل کنند فقط به این خاطر که امام و اهل بیتش را زیارت کنند. ‌ همچنین معتقدم مردم این کشور، دوره طاغوت را پشت‌سر گذاشته‌اند و بخصوص محرومیت و مظلومیت در مناطق شیعه‌نشین آن بوضوح دیده می‌شود، بنابراین وظیفه همه ماست که برای بازسازی عراق تا آنجا که می‌توانیم به ملتش کمک کنیم.

مریم یوشی‌زاده
گروه جامعه

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها