زلزله و روزهای ترس تهران!

تهران این هفته یکی از پر اضطرابترین و دشوارترین هفته های خودرا گذراند،زلزله ، مهمترین بحثی بود که این هفته در تهران مطرح می شد، همه جا از محافل علمی و دانشگاهی گرفته تا بحثهای درون تاکسی! به بحث زلزله

کد خبر: ۴۲۴۸۶

و اثرات آن بر تهران اختصاص داشت.
این ترس دربعدازظهر شنبه یعنی نخستین زمانی که از قول دکتر محمد رضا رحیمی تبارعضو هیات علمی دانشگاه شریف احتمال وقوع زلزله بزرگ تهران داده می شد به اوج خود رسید به طوری که بسیاری از مردم سعی کردند که در این ساعت در بیرون از محل کار یاخانه های خود باشند.
این ترس و اضطراب تا روز یکشنبه که دکتر رحیمی تبار در سایت خود اعلام کرد به دلیل آنکه ناهنجاری تشعشعات (Mid-IR) در چند روز گذشته قطع شده است و در حال حاضر خطر جدی منطقه را تهدید نمی کند، ادامه داشت.

شریفی ها زلزله را ترکاندند

شایعه وقوع زلزله نخستین بار از قول دانشجویان شریف منتشر شد و از آنجا که فقط چند روز پس از زلزله مازندران که پس لرزه های آن تهران را هم لرزانده بود و در فاصله چند ماه از زلزله دردناک بم پخش می شد به سرعت در میان مردم مضطرب تهران شایع شد.
خبر خیلی زود از طریق سایتها، وبلاگها و ارتباطات شفاهی گسترش یافت و انتشار آن در سایتهای خبری وخبرگزاریها و مطبوعات تا حد زیادی به آن رسمیت بخشید.
سرعت شیوع این شایعه به حدی بود که بعد از ظهر جمعه و روز شنبه به هر وبلاگ یا سایتی که سر می زدید به احتمال زیاد اخباری در مورد وقوع زلزله و حتی در برخی موارد ساعت وقوع آن دیده می شد، از جمله دو چهره مطرح یعنی «دکتر محمدرضا رحیمی تبار» و زونگ هوشو زلزله شناس چینی هر دو از وقوع زلزله ای شدید در فاصله دو هفته تا ده روز آینده در تهران خبر داده بودند.
این دو دانشمند اگر چه از لحاظ شیوه پیش بینی زلزله تفاوتهای بسیاری در روش داشتند اما در یک خصیصه مهم مشترک بودند و آن اینکه آنها فقط در عرض چند روز به چنان شهرتی در داخل ایران دست پیدا کرده بودند که کمترمتخصصی در ایران توانسته بود در این فاصله کوتاه تا این حد مورد توجه واقع شود.
بچه های شریف از قول دکتر رحیمی تبار استاد فیزیک دانشگاه شریف که تحقیقات گسترده ای در مورد زلزله انجام داده است نقل می کردند که دکتر گفته است ظرف ده روز تا دو هفته آینده زلزله نسبتا شدیدی در جنوب غربی تهران به وقوع خواهد پیوست.
آنها می گفتند که دکتر رحیمی تبار در تحقیقات اخیر خود به روشی برای پیش بینی زلزله قبل از وقوع آن دست یافته است که بر مبنای آن وی پیش بینی کرده است زلزله ای با قدرت نزدیک به 7 ریشتر در روزهای آینده در جنوب غربی تهران بوقوع می پیوندد.
دکتر رحیمی تبار در اولین مرحله از پیش بینی های خود از فعال شدن گسل سمنان و شهرری حداکثر تا اوایل هفته خبر داده بود.
زمانی که پیش بینی این محقق برای زلزله در سمنان ، روز شنبه بوقوع پیوست و زلزله ای به بزرگی 2/3 درجه ریشتر شهمیرزاد را در استان سمنان تکان داد ، دیگر همه باورشان شد که حتما زلزله بزرگ تهران بوقوع می پیوندد و بیش از همه بازهم این شایعه ، اثرات خود را در دانشگاه ها و خوابگاههای دانشجویی و خصوصا دانشگاه شریف برجای گذارد.

حیاط خوابگاه شریف کانون ترس

دانشجویان شریف که شایعه پیش بینی زلزله از آنجا آغاز شده بود،با وجود تکذیب خبر پیش بینی شایعه توسط خود دکتر رحیمی شب جمعه و شنبه را در حیاط خوابگاه خوابیدند، و شنبه 16 خرداد نیز از ترس وقوع زلزله در نخستین امتحان شرکت نکردند ، و حدود 300 نفر از آنان نیز خوابگاه را ترک کردند.
خبر شریفی ها به سرعت در میان دانشجویان خوابگاههای دیگر منتشر شد و دانشجویان خوابگاه طرشت و دانشجویان دختر خوابگاه کوی دانشگاه تهران نیز برای آنکه از خطر زلزله در امان بمانند شب ها را در حیاط خوابگاه به صبح رساندند.
در این میان با پیدا شدن سروکله یک زلزله شناس چینی به نام زونگ هوشو که گفته می شد زلزله مازندران را 16 روز قبل از وقوع آن و زلزله بم را 59 روز قبل از وقوع آنها پیش بینی کرده بود بر ابعاد شایعه وقوع زلزله افزوده شد.
بر طبق نظریه این دانشمند چینی ، در هنگام وقوع زلزله ابرهایی بوجود می آیند که ابرهای زلزله ای هستند، ماهیت و شکل این «ابرهای زلزله ای» با ابرهای جوی متفاوت است.
به گفته وی ابر زلزله ، به جای آنکه توده ای باشد، کشیده و ماری شکل است و درصورت بررسی این ابرها با استفاده از تصاویر ماهواره ای می شود زلزله را پیش بینی کرد.
این زلزله شناس چینی پیش بینی کرده بود که تا دو هفته دیگر و احتمالا ده روز دیگر یک زمین لرزه به بزرگی شش و نیم ریشتر؛ حوالی تهران بوقوع می پیوندد.
در این روزها ارتباط با دکتر رحیمی تبار فقط از طریق سایت او ممکن بود و هیچ یک از خبرنگاران مطبوعاتی نتوانستند با وی تماس بگیرند و فقط خبرگزاری ایسنا و ایلنا گفته هایی را از قول وی نقل کردند که البته مشخص نبود که مصاحبه ای صورت گرفته است یا اینکه مطالب بر پایه تحقیق دکتر که در سایت وی قرار داده شده بود تنظیم شده است.
تنها جایی که دکتر رحیمی تبار ظاهر شد یک کنفرانس دانشگاهی در دانشگاه شریف بود که وی احتمال وقوع زلزله را در 10 تا14 روز آتی تایید کرد.
وی در این جلسه اگر چه پیش بینی زمان و مکان قطعی وقوع زلزله را رد کرد، اما احتمال وقوع آن را بسیار زیاد دانست. او همچنین عنوان کرد که احتمال دارد یک زلزله با شدت بسیار زیاد یا تعدادی زلزله کم شدت رخ دهد و کانون آن در جنوب غربی تهران است.

ترافیک تکذیب ها

با شیوع شایعه زلزله در تهران در حالیکه افزایش فروش کتابچه های مربوط به زلزله نشان از آن می داد که مردم عمیقا وقوع زلزله را باور کرده اند ، مسوولان مراکز تحقیقاتی دولتی و غیر دولتی خبر پیش بینی زلزله را تکذیب کردند.
دکتر رضا منصوری معاون پژوهشی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و رئیس انجمن فیزیک ایران از نخستین تکذیب کنندگان خبر پیش بینی زلزله بود.
دکتر منصوری با تاکید بر اینکه طرح بررسی امکان پیش بینی زمین لرزه در دانشگاه صنعتی شریف در مرحله آزمایش محاسباتی است و گروه تحقیقاتی دکتر رحیمی تبار هیچ گونه پیش بینی درباره وقوع زمین لرزه در تهران و سایر شهرهای کشور نداشته اندگفت : دکتر محمدرضا رحیمی تبار، دانشیار دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف و سرپرست این گروه تحقیقاتی که از حدود دو سال پیش بحث امکان پیش بینی زلزله را مطرح کرده ، هیچگونه ادعایی درباره پیش بینی زلزله نداشته و شایعات مطرح شده درباره پیش بینی زمین لرزه ای قریب الوقوع توسط این گروه و تخلیه خوابگاه ها و تعویق امتحانات دانشگاه صنعتی شریف کاملا بی اساس است.
وی خاطرنشان کرد: گروه پیش بینی زلزله دانشگاه صنعتی شریف معتقد است به روش جدیدی برای پیش بینی کوتاه مدت زمین لرزه ، 2 دقیقه قبل از وقوع آن ، دست یافته که کاملا منحصر به فرد است ؛ با این حال ، روش ابداعی هنوز در حد یک طرح تحقیقاتی است که با همکاری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله مراحل آزمایشی خود را سپری می کند.
دکتر منصوری همچنین ادعاهای زلزله شناس چینی در مورد پیش بینی زلزله ای قریب الوقوع در تهران را تکذیب کرد و گفت ، ادعاهای وی از نظر علمی هیچگونه جایگاهی ندارد و محافل زلزله شناسی پیش بینی های وی را جدی نمی گیرند.
وی گفت این فرد ادعا کرده است که برخی زلزله ها را پیش از وقوع پیش بینی کرده بوده ولی پیش بینی های او همانند این است که کسی وقوع 100 زلزله را پیش بینی کند و تصادفا 2 پیش بینی او به وقوع بپیوندد و آنگاه بدون اینکه توجیهی درباره غلط بودن 98 پیش بینی خود داشته باشد، مدعی پیش بینی زمین لرزه باشد.
در همین زمان شهرام نصیری ، مسئول گروه بلایای طبیعی پایگاه داده های علوم زمین نیز با رد شایعه وقوع زلزله گفت ، سندی مبنی برانطباق شرایط تحقیقات آزمایشگاهی اخیر باویژگیهای فلات ایران وجود ندارد.
مسئول گروه بلایای طبیعی پایگاه ملی داده های علوم زمینی کشور اعلام کرد: نظریه های آزمایشگاهی مطرح شده اخیر درباره پیش بینی وقوع زمین لرزه ، به دلیل عدم تطبیق با شرایط طبیعی ، از لحاظ علمی قابلیت توسعه به ایران و شهر تهران را ندارد.
مهندس شهرام نصیری با رد شایعات مربوط به زلزله گفت : اگرچه یک سری علائم هشدار دهنده برای وقوع زلزله وجود دارند، ولی با گذشت بیش از یک سده از تحقیقات توسط محققان زلزله شناس هنوز روش قابل اطمینانی برای پیش بینی زلزله ارائه نشده است.
نصیری با اشاره به تحقیقات جمعی از استادان دانشگاه صنعتی شریف گفت: این پژوهشگران با تحت فشار قرار دادن گرانیت در یک محیط آزمایشگاهی به این نتیجه رسیدند که این فرایند به تشکیل ابر یونی منجر می شود و این ابر مدرک مناسبی برای پیش بینی زلزله است ،در حالیکه مشاهدات زمینی آنها ناقص و از نظر علمی غیرقابل توسعه و استناد است ، چرا که شرایط آزمایشگاهی با مسائل پیچیده فلات ایران متفاوت است.
پس چگونه می توان آن را بطور موردی برای یک منطقه فوق العاده حساس همچون تهران بسط داد؛ ترافیک تکذیبها حتی تا آنجا گسترش یافت که دبیر شورایعالی امنیت ملی نیز وارد عمل شده و این پیش بینی ها را تکذیب کرد.

آرامش پس از طوفان

تهرانی ها در روزهای آخر هفته گذشته و اول این هفته روزهای سختی را گذراندند اما خوشبختانه زلزله ای بوقوع نپیوست و دکتر رحیمی تبار در سایت خود اعلام کرد به دلیل آنکه ناهنجاری تشعشعات (Mid-IR) در چند روز گذشته قطع شده است ، در حال حاضر خطر جدی منطقه را تهدید نمی کند.
دانشمند چینی نیز به فاصله اندکی از رفع خطر زلزله در شرایط فعلی خبر داد و گفت که فعلا خطر از بغل گوش ایرانیها رد شده است تا کی دوباره شایعه وقوع زلزله در میان مردم پخش شود؛!