بدون شکایت، نامتان را عوض کنید

در حال حاضر تغییر نام کوچک تنها با ارائه دادخواست و با حکم قضایی، در صورت مغایر بودن با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی، زننده و مستهجن بودن اسم، نامتناسب بودن با جنس و در مجموع مواردی خاص و نادر امکان‌پذیر است.

سعید بهزاد، شهره فاطمه، سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار، شوکت الملک، حاجیه سلطان، وانوشکا، ژاکاردو، شاهدوست، قلی، غلام، گرگ و زلف از جمله اسامی است که در سایت سازمان ثبت احوال به صراحت به آنها اشاره و گفته شده می‌توان این اسامی را تغییر داد، اما با این وجود باز افراد صاحب این اسامی نیازمند حکم قضایی برای تغییر اسمشان هستند.

از طرفی اسامی ایرانی و اسلامی قابل تغییر نیست. اما حقیقتی وجود دارد که نشان می‌دهد افرادی هستند که با داشتن اسامی معقول باز هم با اسمشان احساس راحتی نمی‌کنند، اما امکان تغییر اسم برای آنها تقریبا غیرممکن است.

اما در حال حاضر سازمان ثبت احوال از لایحه‌ای خبر می‌دهد که مقرر شده در هیأت دولت تصویب شود تا هر فرد پس از 18 سالگی یکبار نامش را عوض کند.محسن اسماعیلی، مدیرکل اسناد هویتی سازمان ثبت احوال کشور در این خصوص به «جام‌جم» می‌گوید: بسیاری افراد در حال حاضر از نامشان راضی نیستند و نام روی اعتماد به نفس و بحث‌های روانی و روحی افراد تاثیر دارد و مطالعه تطبیقی که به این منظور انجام شده نشان می‌دهد در بسیاری از کشورهای جهان همچون ترکیه افراد می‌توانند پس از 18 سالگی برای یکبار نام شان را عوض کنند.او با اشاره به این‌که سالانه حدود 6 تا 7 هزار نفر دادخواست تغییر نام می‌دهند، ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد تغییر نام امری در صلاحیت سازمان ثبت احوال است، بر این اساس در لایحه جدید سعی می‌کنیم تا با قضایی‌زدایی از این عمل، کار تغییر نام برای شهروندان آسان شود.

مدیرکل اسناد هویتی سازمان ثبت احوال کشور به کسانی که دو اسمی هستند، اشاره و اظهار می‌کند: معمولا کسانی که دو اسمه هستند، ترجیح می‌دهند با یک اسم شناخته شوند و امیدواریم در این لایحه برای این دسته از افراد امکان انتخاب یکی از اسامی، ممکن و تسهیل شود.اسماعیلی اعلام جزئیات بیشتر این لایحه را منوط به پایان کار کارشناسی در این خصوص می‌داند، اما احتمال می‌دهد در این لایحه امکان تغییر هر نامی برای افراد 18 سال به بالا امکان‌پذیر شود.

هر چند از نظر حقوقی برخی کارشناسان این حوزه مخالف با سهولت در تغییر نام افراد هستند، اما از منظر روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، کارشناسانی هستند که از چنین لایحه‌ای استقبال می‌کنند.فرهاد یزدان‌پناه، وکیل دادگستری در این خصوص معتقد است: تغییر نام کوچک افراد نباید آزاد و وابسته به میل و اراده آنان باشد؛ چرا که ممکن است از این موضوع سوء‌استفاده‌هایی شود و بهتر است این کار با حکم قضایی و قضاوت دادگاه انجام گیرد.این اظهار نظر در حالی عنوان می‌شود که شهروندی تهرانی به «جام‌جم» می‌گوید: برای تغییر اسمم از «اصغر» به «علی» مجبور شدم وکیل گرفته و با پرداخت بیش از یک میلیون تومان به آن وکیل و طی چند ماه توانستم به نتیجه برسم؛ در حالی که هر دوی این اسامی جزو اسامی اسلامی محسوب می‌شوند و من اسم علی را بیشتر ترجیح می‌دادم.اما کارشناسان جامعه‌شناسی و روان‌شناسان معتقدند داشتن اسمی که برای شخص مورد قبول باشد، در اعتماد به نفس فرد تاثیرگذار است؛ ضمن این‌که تغییر نام در سنین بالای 18 سالگی می‌تواند به عنوان یک حق طبیعی محسوب شود و نباید با اما و اگرهایی همراه باشد.

از آنجا که لوایح ارائه شده از سوی دولت باید به تصویب نمایندگان مردم برسد تا به شکل قانونی لازم الاجرا شود، نظرات نمایندگان مجلس در رای آوردن چنین لایحه‌ای تاثیرگذار است.موسی‌الرضا ثروتی، نماینده مردم بجنورد با این لایحه موافق و معتقد است این‌که امکانی فراهم باشد تا بدون روند قضایی فعلی افراد بتوانند اسمشان را بعد از 18 سالگی عوض کنند، کار خوبی به نظر می‌رسد.حسین نژادفلاح، نماینده مردم ساوجبلاغ نیز با بحث تغییر نام موافق است. به گفته او هر کسی ممکن است نامی داشته باشد که از نظر فرهنگی، سلیقه شخصی یا با افکار و اندیشه‌های فرد یکسان نباشد، بر همین اساس می‌توان برای این فرد این حق را قائل شد که اسمش را بر اساس خواسته خودش تغییر دهد.او ادامه می‌دهد: اسم افراد باید به گونه‌ای باشد که آنها نسبت به اسمشان احساس تعلق و از این اسم احساس خوبی داشته باشند.با این وجود، نژاد‌فلاح معتقد است این‌که افراد با هر اسمی که دارند امکان تغییر آن اسم برایشان فراهم باشد باید زیرساخت‌های فرهنگی مناسب را داشته باشد.این نماینده مجلس در خصوص این‌که امکان تغییر نام‌های ایرانی و اسلامی نیز فراهم باشد، اظهار نظر نمی‌کند، اما می‌گوید: به هر حال امکان دادن حق انتخاب مطلق هم ممکن است فراهم نشود.

مستوره برادران نصیری ‌‌/‌‌ گروه جامعه