دستمزدهای ناچیز مربیان ملی ایرانی

این موج انتقادها اگرچه با گذشت چندماه تا حدی فروکش کرده است، اما از گوشه و کنار همچنان پس‌لرزه‌های این انتقادها را شاهد هستیم. مربیان غیرفوتبالی که در تیم‌های ملی مشغول به کار هستند وقتی حقوق ماهانه یا سالانه خود را در مقابل قراردادهای فوتبالی قرار می‌دهند از ادامه کار ناامید می‌شوند، چراکه تلاش‌های زیادی به خرج می‌دهند و افتخارات بسیار کسب می‌کنند، اما توجهات اساسی تنها به فوتبال است و پول‌ها نیز روانه این رشته می‌شود. این در شرایطی است که در عرصه‌های بین‌المللی فوتبال ایران حرف آنچنانی برای گفتن نداشته و سال‌هاست که راه سراشیبی را در پیش گرفته است.

در سال‌های اخیر هر چه از فوتبال شنیده‌ایم ناکامی بوده و بس، اما جالب‌تر این که دستمزدها در این رشته به طور غیرقابل باوری در حال رشد است. این قضیه البته در برخی رشته‌ها مثل بسکتبال و والیبال هم صدق می‌کند، با این تفاوت که 2 رشته یاد شده در راه صعود و رسیدن به مرزهای بین‌المللی گام برمی‌دارند، با این همه میزان حقوق مربیان این رشته‌ها در عرصه‌های ملی با باشگاهی تفاوت فاحشی دارد.

شاید در تمام دنیا به نوعی اختلاف ارقام در دستمزدهای مربیان باشگاهی و ملی وجود دارد، اما این اختلاف از یک فرمول و منطق نشات می‌گیرد و تا حدی منطقی هم به نظر می‌آید، چراکه مربیان باشگاهی به طور مداوم در حال فعالیت هستند ولی مربیان ملی در مقاطعی از سال فعالیت‌های جدی دارند.اما نوع قراردادها به گونه‌ای است که خود مربیان ملی هم از میزان دستمزدی که دریافت می‌کنند کاملا راضی هستند. این در حالی است که در ورزش ایران به نظر می‌رسد هیچ گونه معیاری برای این کار وجود ندارد و مربیان ملی همواره از همتاهای باشگاهی خود دستمزدی به مراتب پایین‌تر دارند. شاید باورش کمی سخت باشد وقتی میزان حقوق مربیان باشگاهی را در برخی اوقات 10 برابر مربیان ملی هم می‌بینیم و اغراق نیست که اگر بگوییم دستمزد مربی‌ای مثل امیر قلعه‌نویی در تیم باشگاهی‌اش با محمد بنا که کشتی فرنگی ایران را به یکی از قطب‌های جهان تبدیل کرده و به باور تمام کارشناسان یکی از بهترین مربیان کنونی جهان به شمار می‌آید چیزی بیش از 50 برابر در سال است.

رضا مهماندوست سرمربی تیم ملی تکواندو که حالا عنوان بهترین مربی جهان را هم یدک می‌کشد در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: «من خودم هیچ قراردادی با فدراسیون و کمیته ملی المپیک ندارم و خودتان هم بهتر می‌دانید که اگر یک روز تیم نتیجه نگیرد اولین کسی که سیبل منتقدان می‌شود سرمربی است و بلافاصله هم قربانی می‌شود. در واقع این طوری بگویم اگر فردا روزی مرا از تیم ملی اخراج کنند هیچ سندی به عنوان قرارداد ندارم و خیلی راحت بیکار می‌شوم!» براساس تعاریفی که در چارت سازمانی ورزش ایران وجود دارد مسوولیت تیم‌های ملی با کمیته ملی المپیک است و این نهاد باید درخصوص دستمزدها و پاداش مربیان ملی اقدام کند. در واقع این فدراسیون‌ها هستند که به دلیل تخصصی که دارند با مربیان مورد نظر به توافق‌های لازم می‌رسند و با هماهنگی‌هایی که در کمیته ملی المپیک صورت می‌گیرد قراردادهای مربیان منعقد می‌شود. در این بین فوتبال مثل همیشه یک استثناست؛ آن هم به این بهانه که گستردگی بیشتری دارد!

بهرام افشارزاده، دبیرکل کمیته ملی المپیک شاید بهترین فرد برای پاسخگویی در این رابطه باشد. وقتی موضوع را با این مقام کمیته ملی المپیک مطرح می‌کنیم می‌گوید در شرایط فعلی نمی‌توان تغییری در روند دستمزدهای مربیان ملی ایجاد کرد، اما این کمیته به دنبال راهکاری است تا شرایط را بهبود بخشد.

افشارزاده خاطرنشان می‌کند: «جایگاه باشگاه‌ها با تیم‌های ملی فرق می‌کند. مثلا در فوتبال که می‌گوییم حرفه‌ای هستیم کیفیت کارمان نیمه‌حرفه‌ای هم نیست، اما دستمزدها به صورت حرفه‌ای درآمده‌اند. حتی پاداشی که مربیان در باشگاه‌ها می‌گیرند هم با حقوق مربیان ملی ما قابل قیاس نیست و شاهد این هستیم که پول‌های نجومی به حساب مربیان باشگاهی به عنوان پاداش سرازیر می‌شوند. من برای شما یک مثال می‌زنم. الان محمد بنا که شاید بتوان گفت بهترین مربی کشتی فرنگی جهان است ماهیانه فقط یک و نیم میلیون تومان حقوق می‌گیرد، اما یک مربی فوتبال در لیگ امسال تقاضای یک میلیارد تومان کرده است، بنابراین آیا می‌توانیم آنها را با هم مقایسه کنیم؟»

بهرام افشارزاده همچنین می‌افزاید: «به نظرم ایجاد تغییرات اساسی در نحوه پرداخت‌ها به مربیان ملی اجتناب‌ناپذیر است. البته ما مربیان را به 2 گروه تقسیم می‌کنیم. یکسری از مربیان می‌توانند سهمیه المپیک کسب کنند و احتمال کسب مدال نیز توسط آنها وجود دارد، اما یکسری دیگر می‌توانند سهمیه بگیرند ولی شانسی برای کسب مدال نخواهند داشت.»

این که تقسیم‌بندی‌های کمیته ملی المپیک در خصوص مربیان بر اساس کدام معیار صورت می‌گیرد و این کمیته چه فرمولی را برای محاسبه دستمزد مربیانش در نظر می‌گیرد سوالی است که افشارزاده درخصوص آن این گونه پاسخ می‌دهد: «از ابتدا هم خمیره این کار خوب نبوده است و دست ما را در بسیاری از موارد بسته است، با این حال مربیان ما به خاطر نام مقدس ایران با جان و دل در تیم‌ها کار می‌کنند. البته معیارهایی که در این رابطه از قبل مشخص شده به تحصیلات، دانش فنی، مسوولیت‌پذیری و درجه مربیگری آنان مربوط می‌شود که در کمیته المپیک تحلیلگران ما در این رابطه ارزشیابی‌های لازم را انجام می‌دهند و بر اساس نمره‌ای که تعلق می‌گیرد وضعیت مربی را بین عالی، خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف مشخص می‌کنند. بر این اساس حداکثر نمره به مربیان برای ارزشیابی 60 و حداقل ‌آن نیز 12 خواهد بود.»

دبیرکل کمیته ملی المپیک در همین حال یادآور می‌شود که این کمیته به دنبال تغییر در معیارهای گذشته است و جلساتی را هم در این باره برگزار کرده که به زودی نتایج آن مشخص می‌شود.

برای خیلی‌ها باور این که مربیان تیم‌های ملی از دستمزدهایی برخوردار هستند که گاه به حقوق روزانه برخی مربیان باشگاهی یا بازیکنان نمی‌رسد شاید سخت یا نوعی شوخی تلقی شود، اما واقعیت این است که این مربیان به صرف اعتباری که تیم ملی به آنها بخشیده با این دستمزدهای اندک کنار می‌آیند. در این بین البته برخی مربیان هم شرایط متفاوتی با دیگران دارند و در زمره بهترین‌های جهان به شمار می‌آیند. این گروه از مربیان با توجه به علاقه فراوانی که به تیم کشورمان دارند صورت خود را با سیلی سرخ نگه داشته و به دنبال کسب افتخار هستند.

براساس آنچه بهرام افشارزاده دبیر کل کمیته ملی المپیک اعلام کرده دستمزد مربیان تیم‌های مختلف ملی در ایران بین 1000 تا 19 هزار دلار متغیراست. وی که علاقه زیادی به وارد شدن به جزئیات میزان دریافتی مربیان تیم‌های ملی ندارد عنوان می‌کند بیشترین پول را «خولیو ولاسکو» از کمیته ملی المپیک دریافت می‌کند. وقتی این سوال را از افشارزاده می‌پرسیم که آیا پرافتخارترین مربی والیبال جهان که پیشنهادهای بزرگی را رد کرده تا به ایران بیاید واقعا از بسیاری مربیان باشگاهی در ایران هم پول کمتری در هر ماه یا طول سال دریافت می‌کند، این طور پاسخ می‌دهد: «به هرحال فدراسیون‌ها می‌توانند توافق‌های دیگری هم داشته باشند و این رقمی است که در کمیته ملی المپیک اسنادش وجود دارد و ما حقوق مربیان را به همین میزان پرداخت می‌کنیم.» این‌که چه کسی باور می‌کند خولیو ولاسکو با آن پیشینه و اعتباری که در والیبال جهان دارد فقط 19 هزار دلار در ماه از طرف‌های ایرانی خود حقوق می‌گیرد نکته‌ای نیست که درخصوص آن بتوان به کندوکاو پرداخت، دست‌کم جامعه والیبال چنین ادعایی را باور ندارد. از طرفی محمدرضا داورزنی رئیس فدراسیون والیبال هم پیشتر در این رابطه گفته بود که مبلغ قرارداد ولاسکو محرمانه است که البته مقامات کشوری از آن باخبر هستند!

دبیرکل کمیته ملی المپیک همچنین درخصوص دستمزدی که برای محمد بنا سرمربی تیم ملی کشتی فرنگی تعیین کرده است، یادآور می‌شود که وی ماهانه یک و نیم میلیون تومان دریافت می‌کند. نکته جالب درباره بنا این که وی فصل گذشته پیشنهاد 80 میلیون تومانی یک تیم باشگاهی برای لیگ فرنگی که معمولا کمتر از 2 ماه به طول می‌انجامد را رد کرده بود و حاضر نیست همزمان در تیم‌های ملی و باشگاهی فعالیت کند. اوضاع برای مربیان تیم ملی کشتی آزاد هم چندان فرقی نمی‌کند، با این تفاوت که محمدی و کاوه در تیم‌های باشگاهی هم فعال هستند.

چندی پیش یزدانی‌خرم رئیس فدراسیون کشتی نیز با تاکید بر این که دستمزد مربیان تیم‌های ملی بسیار ناچیز است از مسوولان خواسته بود برای رفع این مشکل چاره‌ای بیندیشند. یزدانی خرم یادآور می‌شود که این فدراسیون به دلیل آن که دستمزدهای در نظر گرفته شده برای مربیان ملی بسیار کم است به آنها مجوز حضور در تیم‌های باشگاهی را داده است.

وقتی اوضاع در کشتی که ورزش اول ایران است این‌طور برای مربیان ملی پیش برود در بسیاری رشته‌های دیگر شاید وضع بدتر از این باشد. تقریبا خیلی از رشته‌هایی که از گستردگی کمتری برخوردار هستند حقوق ماهانه مربیان تیم‌های ملی بین 400 تا 600 هزار تومان در ماه است که این ارقام به تایید مسوولان کمیته ملی المپیک می‌رسد، اما آنها توصیه می‌کنند که به دلیل حفظ‌ شان مربیان نام و رشته آنها فاش نشود!

منوچهر مقصودی مدیر تیم‌های ملی بوکس ایران در این زمینه حرف‌های جالبی برای گفتن دارد: «مربیان بوکس خودشان را بکشند هم بین 400 تا 500 هزار تومان بیشتر دریافت نمی‌کنند. فدراسیون این بار که پیشنهاد افزایش دستمزد مربیان تیم‌های ملی را داده بود به سرمربی 700 هزار تومان در ماه حقوق پرداخت شد و اکبری و دیگر مربیان تیم ملی هم به ترتیب 500 و 450 هزار تومان حقوق ماهیانه دریافت کرده‌اند. کمیته ملی المپیک هم فقط در زمان برگزاری مسابقات و اردوهای المپیکی ماهی 400 تا 450 هزار تومان حقوق می‌دهد.»

وی با تاکید بر این که دستمزد مربیان تیم‌های ملی بوکس بسیار ناچیز است یادآور می‌شود مربی اوکراینی تیم ملی که در بازی‌های آسیای گوانگجو نیز تیم ملی را هدایت کرد و نتایج خوبی هم کسب نکرد هر ماه 3 هزار دلار دریافت می‌کرد و محل زندگی وی نیز توسط کمیته ملی المپیک تامین شده بود.

اوضاع در بسیاری رشته‌های دیگر هم بی‌شباهت به بوکس نیست. با این حال در دوومیدانی با استثناهایی نیز مواجه هستیم. مربیان درجه یک داخلی مثل عباس صمیمی دستمزدی معادل یک و نیم میلیون تومان در هر ماه دریافت می‌کنند و برخی مربیان دیگر هم تا سقف یک میلیون تومان حقوق برایشان در نظر گرفته شده است.

در این بین فوتبال مثل همیشه یک استثنا است؛ فوتبالی که در تمام سطوح نتیجه نمی‌گیرد همچنان در قراردادهای بازیکنان و مربیانش به دنبال یک رکورد تازه است و هر روز بر میزان دستمزد نجومی آنها افزوده می‌شود. این موضوع اگر چه در باشگاه‌ها به شکل غیرمتعارفی در جریان است و با وجود تعیین سقف قراردادها (350 میلیون تومان) هم بار دیگر شاهد رد و بدل شدن ارقامی حدود 3 برابر آن در بین باشگاه‌ها و مربیان و بازیکنان هستیم که فقط حسرت دیگر رشته‌ها را بیشتر از همیشه می‌کند.

در فوتبال عقد قرارداد با مربیان ملی هم تفاوت عمده‌ای با سایر رشته‌ها دارد، به گونه‌ای که قرارداد کارلوس کرش در محل سازمان تربیت بدنی منعقد شد و با وجود این که فدراسیونی‌ها علاقه‌ای برای عنوان کردن میزان دریافتی سرمربی پرتغالی تیم ملی ندارند، اما منابع زیادی عنوان کرده‌اند که وی تا جام جهانی 2014 برزیل بالغ بر 15 میلیارد تومان از ایران دریافت می‌کند.البته شاید این رقم هنگفت با توجه به اعتباری که سرمربی سابق رئال مادرید و تیم ملی پرتغال دارد نرمال تلقی شود، اما انتقادی که خیلی‌ها از جابه‌جایی این میزان پول در فوتبال ایران دارند به کیفیتی برمی‌گردد که عرضه می‌شود.

آخرین شاهکاری که از فوتبال سر زد به ناکامی تاریخی تیم امید با اشتباه مسوولان و مربیانش برمی‌گردد و در چنین اوضاعی گفته شده که مبلغ توافق شده با علیرضا منصوریان سرمربی تیم امید 75 میلیون تومان بوده که مورد تایید این مربی جوان قرار نگرفته بود و به همین خاطر پیش از سفر این تیم به اربیل عراق، این قرارداد به امضای طرفین نرسید. با این حال توافق‌ها بر سر مبلغ 100 میلیون تومان صورت گرفته است. این رقم البته جزو ارقام ناچیز در رشته فوتبال به حساب می‌آید که در قیاس با سایر رشته‌ها کاملا قابل توجه است. بخصوص که خروجی فوتبال در عرصه بین‌المللی هم کاملا منفی بوده است. فوتبال این اواخر البته در حال پیدا کردن رقبایی هم هست. بسکتبال و والیبال که در رشته‌های گروهی موفق‌ترین‌ها به حساب می‌آیند و به دنبال نزدیک شدن به سطح اول دنیا هستند در یکی دو سال گذشته با افزایش چشمگیر دستمزدها همراه بوه‌اند.

جمشید حمیدی کارشناس والیبال با اشاره به روند رو به رشد دستمزدها در این رشته در ایران می‌گوید: «البته هنوز هم مربیان داخلی در تیم‌های ملی قراردادهای هنگفت ندارند اما از این تیم پلی برای آینده می‌سازند و به همین خاطراست نسبت به پولی که در تیم ملی می‌گیرند چندان معترض نیستند. به عنوان مثال اگر حسین معدنی یا بهروز عطایی در تیم ملی نبودند آیا داماش و کاله به آنها پیشنهاد می‌دادند؟»

وی در بخش دیگری از حرف‌هایش به «جام‌جم» می‌گوید: «درخصوص خولیو ولاسکو هم گفته می‌شود که در سال 550 هزار دلار از ایران دریافت می‌کند که این رقم نه تکذیب شده و نه تایید. ولاسکو در زمره بهترین مربیان جهان است و شاید دستمزد مربیان بزرگ دنیا مثل برناردو رزنده، آناستازی، بالوزانو، کاستلانی و... هم به اندازه وی نباشد، اما بر اساس تحقیقی که انجام دادم این مربیان ترجیح می‌دهند در تیم‌های مطرح دنیا مربیگری کنند، اما ولاسکو ایران را انتخاب کرده است و به طور دقیق نیز رقم دریافتی این مربی را اعلام نمی‌کنند.»

رضا مشحون مدیر تیم‌های ملی در گفت‌وگو با ما به صراحت عنوان می‌کند که بازیکنان و مربیان این رشته پول‌های خوبی را دریافت می‌کنند. وی می‌گوید: «در این چند سال ما مربیانی داشتیم که حدود 2 میلیارد تومان دستمزد در چند فصل دریافت کرده‌اند ولی متاسفانه بازدهی خوبی هم ندارند. این مربیان اصلا علاقه‌ای به کار در تیم‌های پایه ندارند و مقام‌گرا هستند. البته در سطح ملی رقم قراردادها خیلی پایین‌تر از باشگاهی است. مربی خارجی ما در هر سال نهایتا 100 میلیون تومان گرفته است.» وی یادآور می‌شود: «رایکو ترومن سرمربی پیشین تیم ملی ماهانه 8 هزار دلار از ایران حقوق دریافت می‌کرد که در سال دوم به 10 هزار دلار افزایش یافت. وی اکنون در فیلیپین با توجه به اسپانسرهایی که دارند در هر ماه حدود 20 هزار دلار دریافت می‌کند. همین حالا هم وسلین ماتیچ سرمربی تیم ملی در هر ماه دستمزد 12 هزار دلاری دارد که با در نظر گرفتن میزان پاداش‌هایش در سال حدود
150 هزار دلار دریافت خواهد کرد.»

بی‌شک افشای رقم قرارداد رضا مهماندوست سرمربی تیم ملی تکواندو ایران و مقایسه آن با مربیان درجه چندم فوتبالی تاسف بسیاری را به دنبال خواهد داشت. این مربی که تیم ملی را به تمامی عناوین قهرمانی در سطح آسیا و جهان رسانده و چندی پیش نیز برای نخستین‌بار در تاریخ، قهرمانی جهان را از چنگ کره‌ای‌ها آن هم در خاک این کشور بیرون کشید با دستمزدی مشغول به کار است که شاید حقوق روزانه برخی مربیان لیگ برتری فوتبال هم نباشد. این در حالی است که رضا مهماندوست عنوان بهترین مربی کنونی جهان را هم یدک می‌کشد. مهماندوست در پاسخ به این پرسش که دقیقا رقم قراردادش با کمیته ملی المپیک چقدر است، می‌گوید: «من این طور می‌گویم که در سال بین 20 تا 25 میلیون تومان مجموع حقوق و پاداشم به عنوان سرمربی تیم ملی است، در حالی که نه بیمه دارم و نه بازنشستگی. هر لحظه هم که نتیجه نگیرم بر کنار می‌شوم.»

وی ادامه می‌دهد: «این مشکلات از گذشته وجود داشته و امیدوارم با انتخاب وزیر ورزش کم شود.