می‌خواهیم اثرات زلزله احتمالی را مهار کنیم

چه طرح‌هایی در حوزه آب و فاضلاب در استان تهران قرار است طی برنامه پنجم اجرا شود؟

با توجه به این‌که 14 میلیون نفر از مردم استان تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب قرار دارند تا قبل از این که استان البرز جدا شود حدود 4 میلیون و 800 هزار مشترک داشتیم، اما با تفکیک استان البرز 600 هزار مشترک کم شد و اکنون 4 میلیون و 200 هزار مشترک آب در استان داریم، بدیهی است که ارائه خدمات به این جمعیت نیاز به برنامه‌ریزی و پیگیری خاص دارد.

اگر پروژه را به 2 بخش آب و فاضلاب تقسیم کنیم اولویت‌های ما اجرای پروژه‌های فاضلاب است. اگر بتوانیم فاضلاب را اجرا کنیم، می‌توانیم بحث‌های زیست‌محیطی را به سرانجام برسانیم. یکی از شاخصه‌های توسعه هر کشور بحث زیست‌محیطی است،‌اما در استان‌هایی مثل استان تهران که جمعیت زیادی دارد اجرای فاضلاب در کنار مباحث زیست‌محیطی باعث می‌شود که آب مناسبی را از تصفیه پساب‌ها به بخش کشاورزی منتقل کنیم.

به عنوان مثال در تصفیه‌خانه جنوب هرچه بیشتر پساب تولید کنیم هم زیردست از نظر کشاورزی از آب برخوردار می‌شود و هم پساب را جایگزین آب شرب می‌کنند.

چون جمعیت زیادی در استان سکونت دارد و وسعت استان بسیار کم است، تهران 20 تا 25 درصد جمعیت کشور را با تراکم صنعتی 44 درصد داراست. این نشان از وسعت کار ما در اجرای طرح‌های آب و فاضلاب دارد و ایمن‌سازی چاه‌های زیرزمینی یک اصل در این حوزه برای ما محسوب می‌شود.

دغدغه اصلی ما اجرای فاضلاب استان است. در شهر تهران با توجه به اهمیت ویژه‌اش به خاطر بحث آب و فاضلاب پروژه‌های زیادی تعریف شده. یکی از این پروژه‌ها پروژه انتقال آب از سد ماملوست. این پروژه از نظر زمان در خط انتقال جلوتر است. در حال حاضر خط انتقال از سد ماملو تا سه‌راه افسریه حدود 40 کیلومتر اجرا شده است.

ساخت تصفیه‌خانه هم در این مسیر در دستورکار است که تا 20 ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد. اگر این تصفیه‌خانه ساخته شود، انتقال آب از ماملو برای جنوب تهران کار بسیار مهمی است و ما می‌توانیم کیفیت آب جنوب تهران را از این طریق تضمین کنیم.

سهمیه ما از آب ماملو 120 میلیون مترمکعب است که 90 میلیون مترمکعب آن مربوط به شهر تهران و 30 میلیون مترمکعب مربوط به پاکدشت و شهرهای زیردست آن است که از تصفیه‌خانه جدا می‌شد.

یکی دیگر از پروژه‌های در دست اجرا طرح حضرت قمربنی‌هاشم یا همان پروژه رینگ تهران است. در سالیان گذشته آبرسانی تهران از خطوط مختلف انجام می‌شده، اما پروژه رینگ تهران 140 کیلومتر طول دارد و هدف آن تعادل‌بخشی کمی و کیفی آب تهران است.

با وجود سامانه‌های مختلف آبی در غرب تهران سد طالقان و کرج، در شرق لار و لتیان و ماملو و وجود چاه‌های زیاد در جنوب تهران این منابع به صورت خط انتقال به یکدیگر ارتباط ندارند. اجرای پروژه رینگ تهران قصد برقراری این ارتباط را بین این سامانه دارد.

یکی از ویژگی‌های این طرح این است که اگر خدای ناکرده در تهران زلزله بیاید ما توانمندی انتقال آب را از یک سامانه به سامانه دیگر را داشته باشیم، یعنی اگر در شرق تهران مشکل داشته باشد بتوانیم آب را از شرق تهران به غرب انتقال دهیم یا اگر در یک منطقه خشکسالی وجود داشته باشد، مثلا اگر در سد لتیان یا لار کمبود بارش ایجاد شد بتوانیم آب را منتقل کنیم.

در رابطه با کیفیت، چاه‌هایی را به روش «سیمانتاسیون» قسمت کردیم. در این روش حدود 150 متر از لایه‌های زمین را با سیمان پوشش می‌دهیم که روشی منحصر بفرد و تخصصی است.

این روش در 2 مورد به صورت پایلوت اجرا شده و نتیجه خوبی به دست آمده است. همچنین بنا داریم امسال 60 حلقه چاه در تهران حفر کنیم و با این روش در زمینه بهبود وضعیت و کیفیت آب چاه‌ها اقدام خواهیم کرد.

باید در شهر تهران 9000 کیلومتر شبکه فاضلاب اجرا شود که حدود 5500 کیلومتر برای اجرا طراحی و از این میزان 3500 کیلومتر آن را تاکنون اجرا کرده‌ایم.

در این رابطه نیاز شهر تهران احداث 20 واحد تصفیه‌خانه و 76 کیلومتر تونل است. همیشه این نگرانی مطرح بوده که فاضلاب تهران از سال 1327 شروع شده و بعد از چند دهه تازه به این مرحله رسیده است و اگر با این روند ادامه دهیم، کار تا 50 سال آینده ادامه پیدا می‌کند. اما ما این موضوع را قبول نداریم. همه جا اطلاع‌رسانی و مکاتبه کردیم. در بازدید نمایندگان محترم و مسوولان کشور هم گفته‌ایم.

اعتقاد بنده به عنوان مدیرعامل این سیستم این است که فاضلاب تهران را می‌شود ظرف 5 سال آینده ساماندهی کرد. در 5 ،6 ماه گذشته اتفاقات خوبی افتاد و ما ادعا می‌کنیم تا پایان شهریور سال 90، 50 درصد از مردم تهران تحت پوشش فاضلاب قرار می‌گیرند. این عدد، عدد بسیار بالایی است، شاید از نظر کیلومتری 50 درصد نباشد، اما جاهایی که دوستان ما در گذشته طراحی، برنامه‌ریزی و اجرا کردند مناطق پرجمعیتی بوده که از نظر جمعیتی 50 درصد مردم تهران را پوشش می‌دهد.

هم‌اکنون حدود 25 کیلومتر ازجنوب تهران تا سبلان را به صورت کامل اجرا کرده‌ایم و ان‌شاءالله بزودی به بهره‌برداری می‌رسد.

تونل ما در شرق 14 مترمکعب در ثانیه انتقال فاضلاب دارد. خط غرب 4 مترمکعب در ثانیه را انتقال می‌دهد. این خط 40 کیلومتر است. تصفیه‌خانه جنوب تهران هم برای 8 قالب 525 هزار نفره برنامه‌ریزی شده است.

4 بخش کار تمام شده و 2 بخش دیگر تا پایان شهریور تمام می‌شود. لذا ما خیلی از برنامه جلو هستیم و در شهریور90، 6 قالب 525 هزار نفری را به بهره‌برداری می‌رسانیم و خط غرب و شرق هم که در حال اتمام است.

در استان تهران، جایی را داریم که تصفیه‌خانه‌اش تمام شده است، اما کل شبکه را به این صورت نداریم. چون 54 شهر در استان داریم در برنامه‌ریزی‌مان بیشتر مراکز شهرستان‌ها را تحت پوشش قرار دادیم. شرکت آب و فاضلاب استان تهران این آمادگی را دارد که فاضلاب استان تهران را در تمام شهرها و نواحی ظرف 5،4 سال انجام دهد به شرطی که اعتبارات وجود داشته باشد.

نتیجه این می‌شود که برای تابستان بتوانیم حداقل 4 میلیون نفر را تحت پوشش قرار دهیم. این بحث فاضلاب است. در کنار آن در استان هم در تمام شهرها به دنبال اجرای فاضلاب هستیم.

برای این که فاضلاب تهران را تعیین تکلیف کنیم حداقل 4 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم. با توجه به اعتباراتی که دولت سالانه می‌دهد (حدود 50 میلیارد که برای سال آینده 70 میلیارد پیش‌بینی کرد)‌ دیدیم نتیجه نمی‌گیریم لذا فاضلاب را از این حالت خارج کردیم و سراغ منابع مختلف رفتیم. بحث فاینانس داخلی و خارجی و گرفتن وام از بانک توسعه را دنبال کردیم.

برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است. یکی از راه‌ها تامین اعتبار طرح پیش‌فروش فاضلاب است که در حال حاضر به صورت پایلوت در 2 منطقه پاسداران و دماوند در شرق تهران اجرا شده به خاطر این که به مردم کمک کنیم پروژه‌هایشان در دستور کار قرار بگیرد، چون اعتبار نداشتیم و پروژه‌ها 4 ، 5 سال طول می‌کشید، طرح پیش‌فروش انجام دادیم. گفتیم حق انشعاب فاضلابی که شما می‌خواهید بدهید، به جای این که بعد از تمام شدن به صورت نقدی یا اقساط کوتاه‌مدت باشد، به صورت 30 ماهه به ما بدهید. ما هزینه نصب انشعاب را رایگان می‌کنیم که این باعث ایجاد انگیزه شد. به آنها گفتیم ظرف 2 سال بعد از تنظیم قرارداد فاضلاب را تحویل می‌دهیم یعنی طرح را اجرا شده وصل می‌کنیم. اگر انجام نشد خسارت آن را پرداخت می‌کنیم. با این پیش‌فروش توانستیم 120 کیلومتر از مسیر اصلی خیابان دماوند را شروع و در منطقه پاسداران خطوط اصلی که زمان زیادی نمی‌خواست را اجرا کنیم.

194 هزار واحد مسکونی در مسکن مهر برای ما در نظر گرفته شده. این عدد نسبت به کل کشور عدد قابل توجهی است. منطقه هم منطقه‌ای است که مشکل آب و مشکلات خاص خودش را دارد. در شهر پرند 70 هزار واحد، در هشتگرد 80 هزار واحد، در پردیس 10 هزار واحد و 40 هزار واحد هم در مابقی شهرهاست که مربوط به مسکن و شهرسازی است. 25 هزار واحد هم مربوط به بنیاد مسکن است که جمع اینها 194 هزار واحد می‌شود.

پروژه‌های فاضلاب مسکن مهر البته پروژه‌های سختی است. بخصوص در جایی مثل پرند که جمعیت زیاد است و مشکل آب دارد. تمام برنامه‌ریزی‌هایش در شورای عالی مسکن انجام شده با این حال شرکت آب و فاضلاب از شرکت‌های دیگر عقب‌تر نیست بلکه در بعضی جاها جلوتر است.

کار بزرگی است اگر کار در روال عادی خود طی شود شاید4،3 سال طول بکشد، اما ما طبق برنامه به مسکن مهر تعهد کردیم.

زیبا اسماعیلی ‌/‌ گروه اقتصاد