جشنواره فیلم فجر در تلویزیون

هرچند که مطبوعات در این ایام حضور گسترده و نقش برجسته‌تری ایفا می‌کنند، با این حال نمی‌توان از کارکردهای رسانه‌ای تلویزیون و برد تبلیغاتی آن برای بزرگ‌ترین اتفاق فرهنگی کشور که بعد از نمایشگاه کتاب بیشترین مراجعه‌کننده و مخاطب را دارد به راحتی گذشت. بازتاب جشنواره فیلم فجر را دست‌کم در 3 بخش می‌توان ردیابی کرد. پیش از همه در اخبار و در بخش‌های مختلف خبری، اخبار متن و حاشیه‌های این آیین سینمایی را بازتاب می‌دهند و مثلا در قالب مجله ویژه خبری یا در بخش گفت‌وگوی خبری به شکل جزئی‌تری به آن می‌پردازند. البته در این بخش بیشتر به اخبار و اطلاعات کلی درباره جشنواره مثل اسامی فیلم‌های حاضر در بخش مسابقه یا اتفاقات مهم سینمایی که ممکن است هر روز در جشنواره رخ دهد، می‌پردازند؛ مثلا این‌که فلان کارگردان تصمیم گرفته فیلمش را از بخش مسابقه خارج کند یا فلان فیلمساز نسبت به نحوه پخش یادآوری درباره اثرش اعتراض کرده و اخباری از این دست. دومین تمهیدی که تلویزیون هر ساله برای ایام جشنواره تدارک می‌بیند تهیه و تولید ویژه‌برنامه‌های جشنواره فیلم است که به شکل اختصاصی و جزئی‌تری به اخبار جشنواره می‌پردازد و به صرف بازتاب رخدادهای روزانه جشنواره بسنده نمی‌کند. درواقع این برنامه‌ها یک بولتن تلویزیونی از جشنواره فجر هستند که بخش‌های مختلفی دارد، از جمله مصاحبه و گفت‌وگو با عوامل یک فیلم، نمایش گوشه‌هایی از فیلم، نقد و تحلیل آنها و تهیه گزارش‌های مختلف تصویری و گفت‌وگومحورانه از هر روز جشنواره مثل پوشش خبری نشست‌های مطبوعاتی و نقد و بررسی فیلم‌ها یا گفت‌وگو با منتقدان سینمایی و بررسی و آسیب‌شناسی مدیریت اجرایی جشنواره. سومین راهی که شاید امسال با وجود برنامه هفت، امکانپذیر شده است تحلیل و بررسی تخصصی‌تر رخدادهای جشنواره است. البته برنامه «هفت» 2 هفته پیش از شروع جشنواره فیلم فجر بیست و نهم ویژه‌برنامه‌های خود را در مورد جشنواره آغاز کرده و با برگزاری نشست‌های تخصصی به جریان‌شناسی و آسیب‌شناسی جشنواره در ادوار گذشته پرداخته و کارآمدی و کارکردهای این اتفاق هنری را مورد بحث و بررسی قرار داده است. با این حال به نظر می‌رسد که تلویزیون قابلیت‌ها و پتانسیل بیشتری برای پوشش خبری و پرداختن به جشنواره فجر داشته باشد تا از رسانه‌های مکتوب در این زمینه عقب نماند. ایام جشنواره فجر بهترین مجال و فرصتی است که تلویزیون می‌تواند در خدمت رشد و توسعه صنعت سینمایی کشور قرار بگیرد و کمترین کار که می‌تواند انجام دهد این است تا با تهیه و ساخت برنامه‌های تخصصی و ترکیبی جذاب از اتفاقات جشنواره و حواشی آن در کالبد شوق و علاقه به سینما بدمد و تنور جشنواره را گرم‌تر کند. در شرایطی که سینمای ایران با مشکلات اقتصادی و بحران مخاطب مواجه است، تلویزیون می‌تواند به کمک سینما آمده و با رونق بخشیدن به بازار جشنواره از طریق تبلیغات و برنامه‌سازی در حد و توان خود که قدرت کمی هم نیست به آشتی مردم با سینما دامن بزند. شاید این مثالی که می‌خواهم بزنم در ظاهر بی‌اهمیت و کم‌تاثیر به نظر برسد، اما تهیه همین گزارش‌های خبری و تلویزیونی از صف‌های طولانی سینماها در ایام جشنواره و اشتیاق مردم برای تماشای فیلم‌های جشنواره در سالن‌های سینما می‌تواند شوق سینما رفتن را بار دیگر زنده کند یا دست‌کم تکانی به آن بدهد. بدیهی است سینمای پویا بدون همکاری و همدلی تلویزیون امکانپذیر نیست، آن هم در زمانه‌ای که حداقل دستگاه تلویزیون در ابعاد و اشکال مختلف بتدریج جای پرده‌های سینما را گرفته است و با تولید و رواج تلویزیون‌هایی که به سینمای خانگی مشهور است، این سینماست که به خانه مردم رفته است.

تولید فیلم‌های خوب و حضور آنها در جشنواره به جای خود نیکو و ضروری است، اما یکی از مهم‌ترین کارکردهایی که جشنواره فیلم فجر دارد و تلویزیون هم می‌تواند به آن دامن بزند فرهنگ و گرایش به سینما رفتن است. سینما رفتن با فیلم دیدن فرق می‌کند و تلویزیون با ساخت برنامه‌ها و حتی کلیپ‌های تبلیغاتی می‌تواند انگیزه مخاطبان خود را برای فیلم دیدن بر پرده سینما و حضور در سالن‌های سینمایی افزایش دهد. تلویزیون می‌تواند با اطلاع‌رسانی در این مورد به تشویق مردم در رفتن به این سالن‌های سینما مبادرت ورزد. یا حتی مثل جشن رمضان، جشن‌های ویژه جشنواره فیلم فجر را برگزار کند و پل ارتباطی بین مخاطبان و اهالی رسانه شود. هیچ اشکالی ندارد که در اینجا تلویزیون از تمهیدات پروپاگاندایی برای تبلیغ و ترویج مردم به سینما رفتن استفاده کند و از این طریق و با تکیه بر قدرت و کارکرد رسانه‌ای خود این فرهنگ را در سطح جامعه و حوزه عمومی نهادینه کند.