می‌خواهم عوض شوم!

اما دلیل عدم توانایی ما در ترک این گونه عادات چیست؟ یک مثال ساده، همین سیگار است خیلی‌ها اذعان دارند که ترک سیگار آسان است. بسیاری از افراد بارها سیگار را ترک کرده‌اند. اما نکته مهم، سیگار نکشیدن به مدت طولانی است که ماجرا را سخت می‌کند. سیگاری‌هایی که سیگار را ترک کرده‌اند در 3 ماه اول بعد از ترک در معرض خطر بازگشت به سیگار هستند، اما چرا؟ شاید به این دلیل که آنها برنامه موثری برای حفظ شرایط جدید خود و یک زندگی بدون سیگار ندارند.

این فقط سیگاری‌ها نیستند که برای حفظ تغییر خود با مشکل مواجهند. کاهش وزن و حفظ آن هم از جمله مواردی است که بسیاری در مسیر موفقیت در کسب آن دچار مشکل هستند. تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از افراد با رژیم غذایی بسرعت وزن کم می‌کنند، اما 6 ماه بعد از شروع این رژیم غذایی، اکثر آنها به وزنی حتی بیشتر از وزن قبلی خود می‌رسند. تغییرات، تنها به ترک این گونه عادات برنمی‌گردد، ترک عادات بداخلاقی هم از آن موارد چالش‌زاست.

بسیاری از افراد، تغییرات بزرگی را در نحوه زندگی خود ایجاد می‌کنند تا عادات بد خود را از بین ببرند. یکی از این عادات بد، ولخرجی بدون برنامه‌ریزی و آمادگی است، آن هم بدون هیچ گونه فکری در خصوص عواقب آن.

بسیاری از تلاش‌های خودآگاه برای از بین بردن عادات بد، با شکست مواجه می‌شوند. پرخوری، سیگار کشیدن و رفتارهایی از این دست، رفتارهای مخربی هستند که ممکن است ترک آنها در نگاه اول آسان به نظر برسد. اما کسی که تمایل به کاهش 20 کیلوگرم وزن دارد و این کار را بارها تجربه کرده یا کسی که هر سال چند بار سیگار را ترک می‌کند، می‌داند که این تغییرات می‌توانند بسیار سخت باشند.

برای این که تغییر عادات با موفقیت انجام شود، بهتر است 6 مرحله زیر را به کار ببرید. این فرآیند، در واقع فرآیند تغییرات مؤثر است.

1ـ تفکر قبلی و تجزیه و تحلیل عادات: شامل تعریف یک عادت شخصی به عنوان یک مشکل و عادت بد که نیاز به ترک آن احساس می‌شود.

2ـ تامل: پذیرا بودن برای ارزیابی میزان فشار یک رفتار و عواقب عادت بد

3ـ آمادگی: تصمیم برای تغییر رفتار و برنامه داشتن برای عمل

4ـ عمل: اجرایی کردن برنامه‌ها برای تغییر رفتار

5 ـ حفظ و نگهداری: حفظ دستاوردهایی که بسختی حاصل شده‌اند.

6 ـ استمرار: ادامه رفتارهای جدیدی که اکنون به عادت محکمی بدل شده‌اند.

تغییر موفقیت‌آمیز شیوه زندگی وقتی اتفاق می‌افتد که شخص دقیقا تشخیص دهد در چه مرحله‌ای قرار دارد و سپس از فرآیند مناسب آن مرحله استفاده کند. یکی از عوامل شکست افراد در زمینه تغییر شیوه زندگی، تنها به دلیل اصرار اطرافیان است.

6 گام توضیح داده شده در بالا برای یک تغییر موفقیت‌آمیز لازم است. مستقیما در دل یک تغییر پریدن معمولا با شکست مواجه می‌شود، زیرا شخص هنوز انگیزه کافی برای عمل را در خود نپرورانده است.

درمرحله اول باید به جمع‌آوری و ارزیابی واقعیات پرداخت. مزایای عادات جدید و مضرات عادات قبلی باید گردآوری شوند.

در مرحله دوم که تأمل نام گرفته، در مورد واقعیات گردآوری شده در ارتباط با یک رفتار، برای شخص سوال پیش می‌آید. تحلیل دقیق این موارد بسیار مهم است. مثلا این که خطرات پزشکی ناشی از اضافه وزن چیست؟ یا چه اطلاعاتی درباره سیگار وجود دارد؟

شخص باید وادار به تفکر در این مورد شود که با ادامه عادات بد گذشته، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

بهتر است این کارها از سوی کسی انجام شود که نسبت به فرد، شناخت کامل داشته باشد و نسبت به او علاقه‌مند باشد. این دو گام برای مراحل بعدی فرآیند، حیاتی است.

یکی از راه‌های سنتی ترک یک عادت، روشی است که طی آن شخص مجبور به شروع سالی جدید با عادات غذایی سالم‌تر، ولخرجی کمتر، ورزش و فعالیت بدنی بیشتر یا عاداتی از این دست می‌شود. اما حفظ این عادات سخت بوده و در کل این روش ناموثر است و نتایج نشان داده که 45 درصد از افرادی که این روش را به کار می‌گیرند در ماه اول، 60 درصد پس از 6 ماه و 8 درصد پس از 2 سال با شکست مواجه می‌شوند.

پیشنهاد موثر برای از بین بردن عادات بد، جایگزین کردن آنها با عادات جدید و در واقع جایگزین کردن یک روش زندگی سالم‌تر است. شخصی که می‌خواهد همچنان عادت ترک سیگار را در خود حفظ کند یا کاهش ولخرجی را سرلوحه خود قرار دهد یا خواهان کاهش وزن پایدار است، باید ابتدا تهدیدهای متداولی را که ممکن است شیوه جدید زندگی او را تحت‌الشعاع قرار دهد، شناخته و برنامه‌ای برای مقابله با آنها بریزد.

یکی از این تهدیدها، فشارهای اجتماعی موجود از سوی دوستان و آشنایان است که گاهی می‌تواند باعث خراب شدن اوضاع شود.

فشارهای اجتماعی ناشی از عدم پذیرش عادت جدید از سوی دیگران می‌تواند اثر قدرتمندی داشته باشد. اجتناب از شرایط محیطی معمول که موجب ایجاد رفتارهای نامناسب می‌شود، می‌تواند مفید باشد، مثل دوری فردی که در حال ترک سیگار است از محیط‌هایی که در آن سیگار کشیده می‌شود. البته این مورد در گام‌های ابتدایی موثر است اما کنترل محیطی برای حفظ بلندمدت یک تغییر، سخت است.

اما چگونه تغییرات در نحوه زندگی را حفظ کنیم؟ برای حفظ موثر روش جدید زندگی باید از فرآیند زیر استفاده کنیم تا عادات جدید را تقویت نماییم.

فهرستی از اثرات مضر یک رفتار قدیمی که اکنون در حال ترک آن هستید، تهیه و همواره آن را با خود داشته باشید.

یک فهرست از جنبه‌های مثبت روش جدید زندگی خود تهیه کنید.

سختی‌ها و موانعی که در ترک عادات بد قدیمی با‌ آن مواجه هستید را در نظر داشته و به آنها بها بدهید.

از دوستان و خویشاوندان برای ادامه حمایت و تقویت رفتارهای جدیدتان کمک بگیرید.

درخصوص شیوه جدید زندگی‌تان، مثبت و ساعی باقی بمانید.

بکوشید نیاز به یک تلاش مستمر برای عادت کردن به رفتارهای جدید را همواره در خود زنده نگه دارید.

همواره درباره برگشتن به عادات قبلی هوشیار باشید؛ چراکه این مورد در هر تغییری هرچند موفق، امکان بروز دارد.

ایجاد تغییر در شیوه زندگی بسیار سخت است؛ اما وقتی به این تغییر نیاز داشته باشید، هر تغییری در زندگی ممکن است.

با به‌کارگیری این موارد می‌توان به تحمل این تغییرات و حفظ آنها کمک کرد. شما هم می‌توانید عادات ناپسند خود را به عاداتی خوب و پسندیده تبدیل کنید. فقط باید در این راه پیگیر و صبور باشید.