سلامت زنانه، سلامت مردانه

مردان بد شانس

آیا مرد بودن، تهدیدی برای سلامت محسوب می‌شود؟ این سوال شاید کمی عجیب باشد اما آمار نشان می‌دهد این‌طور است. معمولا امید به زندگی در کشورهای مختلف (از جمله ایران) در زنان بیش از مردان است. از طرف دیگر، مردان در طول زندگی خود با خطرات بیشتری نسبت به زنان مواجه می‌شوند. احتمال بیماری‌های قلبی، تصادفات و خودکشی‌ها در مردان بیشتر است. از طرفی مردان بیش از زنان در معرض عوامل خطرساز محیطی و شغلی هستند؛ همچنین عادات غلطی مانند مصرف سیگار، اعتیاد و استرس شغلی در آنها بیشتر است و در مقابل مردان در مقایسه با زنان مراجعات پزشکی کمتری دارند.

اگر به آمار مرگ و میر کشور خودمان نگاهی داشته باشیم، می‌بینیم حوادث ترافیکی بار اول بیماری‌ها در کشور را به خود اختصاص داده و قربانیان مرد آن 5 برابر زنان است، اعتیاد نیز در مردان 10 برابر زنان شایع است و تلفات ناشی از سقوط نیز در مردان 3 برابر زنان است.

حوادث عمدی و غیرعمدی بیشترین بار بیماری در کشور است. بعد از آن بیماری‌های روانی بیشترین بار بیماری را در کشور دارد و سومین بار بیماری در کشور نیز حوادث قلبی و عروقی است.

به‌طور کلی میزان بیماری‌های روانی در زنان بیش از مردان است اما به‌علت بیماری روانی اعتیاد که در مردان 10 برابر زنان است میزان بیماری‌های روانی و اختلالات رفتاری در مردان و زنان تقریبا برابر است و حدودا 53 درصد این بیماران مرد و 47درصد زن هستند.

براساس آمار سال 85 نظام ثبت سرطان کشور، سرطان در مردان کشور نزدیک به 34 هزار و در زنان حدود 26 هزار مورد بوده که نشان‌دهنده بروز بیشتر این بیماری در مردان است. در مجموع سرطان‌های پوست، معده، مثانه، پروستات و روده بزرگ 5 سرطان اول مردان و همچنین سرطان‌های سینه، پوست، روده بزرگ، معده و مری 5 سرطان اول زنان را تشکیل می‌دهند.

براساس آمار سال 86 ، از یک میلیون و 220 حادثه‌ای که در این سال ثبت شده، 2/72 درصد حوادث مربوط به مردان بوده که از این میان، 40درصد حوادث در کوچه و خیابان اتفاق افتاده که بیش از 79درصد آن مربوط به مردان است. همچنین 8/8درصد حوادث در بزرگراه‌ها اتفاق افتاده که 76درصد آن مربوط به مردان بوده است.

مطالعات سال 84 نیز نشان می‌دهد، حدود 28درصد مردان اضافه وزن داشتند که از این تعداد 4/7 درصد آنها چاق بوده‌اند. همچنین 21 درصد افراد کشور، روزانه دخانیات مصرف می‌کرده‌اند که آمار آن در زنان زیر 3 درصد است.

براساس مطالعات انجام شده در سال 85 ، میانگین شاخص توده بدنی نشان می‌دهد که مشکلات زنان در این زمینه بیشتر از مردان بوده است. به این ترتیب 7/51درصد زنان اضافه وزن داشتند، همچنین در جامعه آماری 15 تا 64 ساله‌های کشور، مصرف دخانیات در مردان 22 درصد و در زنان کمتر از یک درصد بوده است. مجموع مصرف دخانیات در هر دو جنس نیز حدود 12 درصد بوده است. مصرف میوه و سبزیجات در هر دو جنس زن و مرد، کمتر از 2 واحد است در حالی که مصرف روزانه 3 تا 5 واحد میوه و سبزیجات در هر دو جنس توصیه می‌شود.

زنان قوی‌ترند

‌تحقیقات جدید، پژوهشگران را متقاعد کرده سیستم ایمنی بدن زنان قوی‌تر از سیستم ایمنی مردان است. محققان معتقدند؛ تولید هورمون استروژن که در بدن زنان صورت می‌گیرد، می‌تواند تاثیرات مفیدی روی واکنش بدن نسبت به التهابات درونی و علیه عوامل بیماری زای باکتریایی داشته باشد.

حضور استروژن تاثیر سودمندی روی سیستم ایمنی درونی دارد که نماینده اولین خط دفاعی بدن علیه ارگانیسم‌های بیماری‌زاست.

به همین دلیل نتایج تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که بدن زنان واکنش قوی‌تری نسبت به مردان در برابر التهاب و عفونت از خود بروز می‌دهد.

تنبلی مردانه

آمارها نشان می‌دهد مردان کمتر عادت دارند برای معاینه سالانه یا حتی مداوای بیماری خود به پزشک مراجعه کنند و کمتر از زنان از خدمات پزشکی استفاده می‌کنند.

یافته‌های مطالعات نشان می‌دهد مردانی که دیدگاه سنتی نسبت به جنس خود دارند و بر این باورند که مردها باید موجودات قوی باشند و برای زنان نقش حامی را ایفا کنند، بیماری خود را ابراز نمی‌کنند و به همین دلیل به پزشک نیز مراجعه نمی‌کنند. البته این تنها علت مراجعه کمتر مردان به پزشک نیست؛ عده‌ای از مردان به دلیل مشغله کاری و ارجحیت کار بر سلامت به پزشک نمی‌روند، برخی هم اصولا ‌حوصله پزشک و انتظار کشیدن در مطب را ندارند.

برخی هم معتقدند؛ وقتی مردان بیمار می شوند، برای درمان دچار نوعی ترس و نگرانی می شوند و گاهی از مراجعه به پزشک خجالت می‌کشند و احساس می‌کنند کمتر به کمک دیگران نیاز دارند.

این قضیه آنقدر پیش می‌رود که حتی در مطالعه‌ای آمده است از هر 4 مرد مبتلا به بزرگی پروستات، یکی از آنها به مدت 6 ماه از مراجعه به پزشک خودداری می‌کند. جالب اینجاست که تقریبا 50درصد آنها بیشتر از یک‌بار در سال به پزشک مراجعه نمی‌کنند.

حتی اگر بیماری روی زندگی آنها تاثیر هم بگذارد، معمولا باز هم به پزشک مراجعه نمی‌کنند؛ حتی اگر مجبور شوند به مسافرت‌ نروند و رفت و آمد خود را محدود کنند. یکی از دلایل این‌کار نه تنبلی مردانه بلکه احساس خجالت از بیماری خود است.

طولانی اما بی‌کیفیت

با آن که آمار، حاکی از طول عمر بیشتر زنان نسبت به مردان است ولی کیفیت زندگی آنان به‌گونه‌ای جدی و با مشکل همراه است؛ که زنان به نسبت بیش از مردان دچار عوارض حاد، شرایط مزمن و معلولیت‌های طولانی مدت و کوتاه مدت می‌شوند، چنانچه این مسائل و مشکلاتی اعم از سوءتغذیه، کار طاقت‌فرسا، زایمان‌های مکرر و دیگر مسائل فرهنگی و اجتماعی موثر بر سلامت آنها نادیده انگاشته شود، سلامت خانواده آنان در کنار سلامت خودشان آسیب خواهد دید.

آمارها نشان می‌دهد؛ 30درصد از زنان 15 تا 49ساله دچار کم خونی هستند یا کمبود ید در زنان ایرانی 2 برابر مردان است. این نتایج گواه بر این است که تامین سلامت زنان نسبت به مردان بسیار مشکل‌تر است، عواملی نظیر تبعیض، فرصت‌های نابرابر اقتصادی، شغلی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، عدم دسترسی به آموزش مناسب و کافی، بویژه نداشتن سواد بهداشتی، مهم‌ترین موانع تحقق سلامت زنان کشور را تشکیل می‌دهند.

گرایش به غذاهای آماده و انتخاب جایگزین فرنگی برای غذاهای سنتی ایرانی از جمله عواملی‌اند که سلامت جسمانی زنان را تهدید می‌کند. البته در کنار مساله تغذیه باید تحرک و بهره‌وری کم از آفتاب را هم در نظر گرفت که به مشکلات زنان دامن می‌زند، فقر حرکتی در دختران به رشد آنان آسیب می‌رساند، طبق آمار اعلام شده، سرانه فضای ورزشی دختران در مدارس 17 سانتی‌متر است؛ در حالی که فضای استاندارد برای این کار، 250 سانتی متر است.

عجیب نیست اگر بدانید قابلیت جسمانی زنان 18 تا 26 سال ایرانی مساوی با قابلیت جسمانی زنان 50 ساله فرانسوی برآورد شده است. فقر حرکتی در زنان که بر اثر بالا رفتن سن، چاقی، یائسگی و کم تحرکی ایجاد می‌شود، پوکی استخوان به بار می‌آورد.

علی اخوان بهبهانی