استقبال مامان از مسافر کوچولو

نگرانی‌های سیما رحمتی بیش از اینها بود. او می‌گوید: وقتی کودکم را باردار شدم وضع مالی مناسبی نداشتیم. من شاغل بودم و مادرم همیشه می‌گفت نگران نباش هر آن کس که دندان دهد نان دهد. اما من به این فکر می‌کردم که آیا می‌توانم دوباره سر کار بروم یا پس از مرخصی کارم را از دست خواهم داد. آیا با حقوق دوران شیردهی و مرخصی بعد از زایمان از پس خرج زندگی برمی‌‌آییم یا نه و هزار و یک اما و اگر دیگر.

نغمه مادر 20 ساله‌ای است که می‌گوید:‌ وقتی به بارداری خود فکر می‌کنم گریه‌ام می‌گیرد. خیلی وقت‌ها از این‌ که بزودی یک بچه شل و ول را باید به بغل بگیرم گریه‌ام می‌گیرد. همیشه فکر می‌کنم خیلی زود بود و هنوز آمادگی نداشتم. نمی‌دانم باید چطور با این مساله کنار بیایم، انگار همه چیز با این بچه تمام می‌شود. من وقتی کوچک بودم مادرم را از دست داده‌ام و واقعا نمی‌دانم بدون مادرم باید چطور از پس نگهداری از این کودک بربیایم. این روزها کارم شده است سرچ کردن در اینترنت تا بدانم باید چه چیزهایی بخورم تا کمبود نداشته باشم. دکترم همیشه می‌گوید زیادی نگرانی و بهتر است همه چیز را به من بسپاری، اما نمی‌توانم.

دکتر جوزی حبیبی معتقد است: زنان در آغاز بارداری با 2 مساله عمده «نگران‌کننده» و «هیجان‌انگیز» روبرو می‌شوند که اگر به وسیله پزشک یا متخصص تغذیه و عوامل بهداشتی تشریح، تفهیم و راهنمایی نشوند، واقعا می‌تواند مساله‌ساز باشد و بر حالت جسمی و روانی آنان اثر منفی بگذارد.

مادر در آغاز بارداری، در بدن خود یک رشته تغییرات فیزیولوژیکی مشاهده می‌کند. به علت بزرگ شدن سینه‌ها، رشد جفت و جنین، مایع آمنیوتیک و... بر وزن او اضافه می‌شود و تغییراتی در حالت خاص زنانگی و کاهش میل و اشتها به غذا به وجود می‌آید. در نتیجه نگران به هم خوردن تناسب اندام، لطافت پوست و زیبایی و بحران سلامتی خود در آینده می‌شود.

وی در یکی از تالیفات خود در مورد نیازهای تغذیه‌ای مادران باردار می‌گوید: ‌مادر باید بداند از یک مهمان بسیار ریز که در ابتدا با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود، پذیرایی می‌کند. در مدت حدود 9 ماه مسوول است کلیه مواد مغذی برای رشد و تکامل این مهمان ریز را از ذخیره بدنی یا از غذای دریافتی خود تامین نماید، به طوری که پس از حدود 9 ماه نوزادی حدودا به وزن 3 تا 5/3 کیلو سالم به دنیا بیاورد و پس از تولد نوزاد و نیز ماه‌ها با دادن شیر خود به رشد و تکامل و سلامت او کمک نماید تا از وجود یک کودک سالم لذت ببرد.

دکتر حبیبی ادامه می‌دهد:‌ رشد و تکامل طبیعی و سلامت جنین و نوزاد با نحوه صحیح تغذیه مادر در دوران قبل و حین بارداری و نیز پس از تولد، با تغذیه صحیح بعدی کودک ارتباط مستقیم دارد. به عبارت دیگر چنانچه مادر با سوءتغذیه وارد دوران بارداری شود و از یک رژیم غذایی مناسب و کافی که هم ذخیره بدن مادر و هم تغذیه جفت و جنین در حال رشد را تامین می‌کند، استفاده نکند، اثر نامطلوب در فرآیند رشد یاخته‌ای و تشکیل و تمایز اعضای اولیه جنین و رشد جفت باقی می‌گذارد که ممکن است پیامد آن حتی در تغذیه بعدی هم جبران‌پذیر نباشد.

اگر مواد غذایی کافی از مادر به جفت نرسد، رشد طبیعی آن مختل شده و تبادل مواد غذایی و اکسیژن از مادر به جنین دستخوش اختلال می‌شود. در نتیجه روی رشد وزن جنین اثر نامطلوب می‌گذارد و در موارد شدیدتر ممکن است به سقط یا زایمان زودرس نیز منتهی ‌گردد.

وی یکی از مراحل بحرانی حساس و سرنوشت‌ساز دوران بارداری را زمانی می‌داند که فرآیند رشد یاخته‌ای به منظور شکل‌گیری اعضای بدن جنین آغاز می‌شود.

بیشتر تکامل مغز در دوران جنینی و 5 تا 6 ماه پس از تولد صورت می‌گیرد. هر عامل محیطی در این محدوده زمانی باعث توقف و یا اختلال مراحل رشد شود، سبب اختلال دائم در عضو جنین می‌شود. چنانچه در این مراحل حساس مادر نیز گرفتار سوءتغذیه باشد، ممکن است تکامل مغز جنین با مشکل بزرگی رو‌به‌رو شود، به طوری که حتی با تغذیه صحیح بعدی هم اصلاح‌پذیر نباشد، بنابراین جبران با اصلاح وقفه رشد تنها زمانی امکان‌پذیر است که اختلال در مرحله افزایش اندازه یاخته‌ای (هیپرتروفیک) پیش آمده باشد ولی هر نوع مداخله‌ و یا اشکالی در دوران افزایش تعداد یاخته‌ها (هیپرپلازیا) پدید آید، جبران‌پذیر نخواهد بود.

به گفته دکتر حبیبی رشد و نمو جنین و نوزاد سالم با رژیم غذایی مادر در طول زندگی، بویژه در دوران بارداری ارتباط مستقیم پیدا می‌کند. در این رابطه یافته‌ها و تحقیقات بالینی و آزمایشگاهی متخصصان و محققان علوم تغذیه و سایر منابع معتبر موید این حقیقت است که سوءتغذیه و کمبود مواد مغذی لازم در رژیم غذایی یک مادر در دوران بارداری و تغذیه نامناسب و ناکافی بعدی کودکان سبب وقفه رشد جسمی و ذهنی، اختلال مغزی، بینایی، عصبی، بیماری‌های قلب و عروق، دیابت نوع دوم، برخی از سرطان‌ها و سایر بیماری‌های واگیردار و برخی از معلولیت‌ها در سنین آینده کودکان می‌شود و آنها را در برابر بیماری‌های عفونی مکرر مستعد می‌سازد.

تحقیقات وی نشان می‌دهد برای داشتن کودک سالم و تندرست و رفع نگرانی مادر از سلامت جسمی، روانی و حفظ تناسب اندام و زیبایی توام با یک دوران مطلوب و موفقیت‌آمیز بارداری و شیردهی، استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و حاوی پروتئین، کربوهیدرات، انواع ویتامین‌ها مانند ویتامینC ،D گروهB کمپلکس،12 B و انواع مواد معدنی همچون کلسیم، فسفر، منیزیم، روی، مس، آهن، سلنیوم و اسیدهای چرب غیراشباع یا پیوند چندگانه (امگا 3) یا کمک‌غذای ویژه‌ای که حاوی کلیه مواد مغذی لازم آن هم با مقادیر معین و سفارش شده باشد، کافی است.

ماندانا ملاعلی