نقش‌های‌ماندگار

«نئو» در «ماتریکس*»

اولین جمله‌ای که درباره‌اش می‌شنویم این است: «مورفیوس فکر می‌کنه اون خودشه.» که بعدا می‌فهمیم واقعیت مساله از این هم فراتر است و همان طور که مورفیوس به نئو می‌گفت: «فکر نکن که هستی، بدون که هستی.» ما هم بهتر است بگوییم: «مورفیوس فکر نمی‌کنه، می‌دونه که اون خودشه.» پیشگو در این‌باره به نئو می‌گوید: «مورفیوس به تو ایمان داره نئو. هیچ‌کس نه تو و نه حتی من نمی‌تونه نظرش رو برگردونه. اون به حدی ایمان داره که حاضره زندگیش رو فدا کنه برای نجات تو.»

اما نئو کیست؟ کارآگاه اسمیت شناخت محدود و ماشینی خود را از نئو خطاب به او این‌طور تشریح می‌کند: «از قرار معلوم شما صاحب 2 زندگی هستید. در یکی شما «تامس اندرسن» برنامه‌نویس یک شرکت معتبر نرم‌افزاری هستید، شماره تامین اجتماعی دارید، مالیات می‌پردازید و خب، در حمل زباله به خانم صاحبخانه کمک می‌کنید. زندگی دومتون در فضای کامپیوتره و اونجا شما هکری هستید به نام «نئو» و در عمل به هر خلاف کامپیوتری که قانون منع کرده دست می‌زنید. یکی از این 2 زندگی، آینده‌اش روشنه ولی اون یکی نه.»

ولی آیا ویژگی‌های شخصیتی نئو فقط همین‌هایی است که اسمیت می‌گوید؟ هرگز. نئو همان طور که از جابه‌جایی حروف نامش(N ،E وO) که همان حروف واژه ( ONEیک) است برمی‌آید شخصیت یگانه و واحدی است که دوم ندارد. نیز چنانچه از شباهت نام »NEO« با واژه «NEW» پیداست، او شخصیت تازه آمده و بی‌سابقه‌ای است که پیشتر هرگز نظیر او وجود نداشته است. نئو یک برگزیده است، ناجی آینده بشریت که این را البته اسمیت و همکاران او که همه شبیه هم و برخلاف انسان‌ها عاری از تفاوت‌های فردی هستند، نمی‌توانند درک کنند. همین یگانگی نئو است که مورفیوس را این‌طور مؤمن به او ساخته است: «تو برگزیده‌ای نئو. شاید تو در این سال‌های اخیر دنبال من گشته باشی، ولی من تمام عمرم رو دنبال تو بودم.» مورفیوس کسی است که اسمیت او را خطرناک‌ترین فرد در همه دنیا می‌داند و این یعنی او مفیدترین فرد برای تمامی بشریت است. این مهم‌ترین شخصیت موجود، حاضر است جانش را برای نئو فدا کند. همین کافی است تا به عمق اهمیت و عظمت شخصیت نئو پی ببریم.

نئو یک قهرمان است. نه مثل مرد عنکبوتی و بتمن که لباس قهرمانی بپوشد. نه حتی مثل سوپرمن که بالذات قهرمان به دنیا آمده و عادی و از جنس بشر نباشد. او تامس اندرسونی است که نئو می‌شود یا به عبارت بهتر نئوی وجود خودش را پیدا می‌کند. نئو انسانی است مثل همه ما با این تفاوت که قادر است برگزیده بودنش را باور کند و به شناخت برسد.

* محصول 1999 آمریکا، کارگردان: اندی و لری واچوفسکی، بازیگران: کیانو ریوز، لارنس فیشبورن