شهرها و جاذبه ها

هنر لا‌ک تراشی

مازندران - سهیل جانی‌پور: لاک‌تراشی در مناطق روستایی و جنگلی مورد توجه پیشه‌وران است. استادکاران بااستفاده از ریشه و تنه درختان بدون بهره‌گیری از ابزار کار امروزی، ظروف چوبی‌مانند جوله، کلز، لاک دانه پاش، قند چوله، تنباکو چوله، قاشق، ملاقه و کترا، تولید می‌کردند. هنر لاک‌تراشی یک کار ابتکاری است و جنگل‌نشینان با شناختی که از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی‌از ریشه و چوب درختان خاصی با استفاده از ابزار کار بسیار ابتدایی استفاده می‌کنند.درختانی که از چوب آنها برای این کار بهره می‌گیرند افرا، راش، ملج، توسکا، ممرز، شمشاد، نم‌دار و انجیلی است.

کد خبر: ۲۹۳۳۸۹

ظروفی که از ریشه درختان تهیه می‌شود سبک‌تر و در مقابل سرما و گرما مقاوم‌تر است‌،‌ترک بر نمی‌دارد و در اثر ضربه بسادگی نمی‌شکند. لاک‌تراشان معتقدند ظروفی که از ریشه درختان تهیه می‌شود، اگر خوب نگهداری شود عمر مفید آنها حداقل بالای صد سال خواهد بود.لاک‌تراشی هنری است پرزحمت که تماما توسط دستان نیرومند لاک‌تراشان و با استفاده از ابزارهایی ساده و ابتدایی اما با مهارت زیاد انجام می‌پذیرد. در نتیجه تولیدات لاک‌تراشان عموما در حد نیاز خود و خانواده‌شان بوده و گاهی نیز به سفارش دامداران دیگر یا به عنوان هدیه برای اقوام و دوستان یا جهیزیه دختران فامیل پیشکش می‌شود و تنها بعضی از لاک‌تراشان حاضر می‌شوند به منظور تولید و فروش، تمام وقتشان را به این کار اختصاص دهند، زیرا انرژی و زمانی که هنرمند لاک‌تراش صرف ساختن یک محصول می‌کند با حداکثر قیمت قابل فروش آن محصول در بازار هم تناسب چندانی ندارد.

سابقه تاریخی رشته هنری لاک‌تراشی

به دلیل وجود جنگل‌های انبوه در ضلع جنوبی ‌شهرستان آمل به نظر می‌رسد که اولین دست‌ساخته‌های انسان برای رفع نیازهای زندگی از جنس چوب بوده، حتی قبل از این‌که تکنیک پخت سفال را تجربه کرده باشد چه بسا امروزه با وجود ابزار و وسایل متنوع ساخته شده از موادی مانند: پلاستیک، فلز و...... هنوز هم هنر لاک‌تراشی در زندگی این مردم حضور خود را تا حد زیادی حفظ کرده اما به دلیل این‌که چوب به‌طور طبیعی عمر زیادی نداشته و به مرور زمان و در اثر عوامل طبیعی تخریب و تجزیه می‌شود، پس طبیعی است که نمونه تاریخی شاخص و خاصی موجود نباشد.در نتیجه مهم‌ترین منابع بررسی پیشینه این هنر وضعیت موجود آن است.

ابزار کار

برای شروع کار لاک‌تراشی چوب انتخاب شده نیاز به آماده‌سازی خاصی نداشته و پس از جداسازی از تنه یا ریشه درخت آماده کار خواهد بود اما بهتر است که چند روزی در سایه بماند تا مقداری از رطوبت اولیه را از دست بدهد و اگر چوبی‌که برای کار انتخاب شد خشک شده باشد قبل از شروع کار باید مدتی در داخل آب خیسانده شود.

ابزاری که در کار لاک‌تراشی مورد استفاده قرار می‌گیرند به چند گروه تقسیم می‌شوند: ابزار مربوط به برش،ابزار مربوط به‌تراش، ابزار مربوط به خراش، ابزار کوبشی، ابزار مربوط به سوراخ کردن و ابزار جانبی. اما متاسفانه این هنر کهن کم‌کم رو به فراموشی می‌رود در حال حاضر تنها دو یا سه هنرمند لاک‌تراش در استان مازندران زندگی می‌کنند که آنها نیز به دلیل کهولت سن دیگر قادر به هنرنمایی نیستند.