مسافران متفاوت مترو

فرقی نمی‌کند سوار خط یک مترو باشید یا خط 2 و یا 3، واگن‌های مخصوص بانوان مدت‌هاست به محل کسب و کار زنانی تبدیل شده که طرز لباس پوشیدن، گفتار و رفتارشان تفاوتی با فروشندگان فروشگاه‌های شمال شهر ندارد. این زنان را نمی‌توان با دستفروش‌های خیابانی مقایسه کرد، آنها با ادبیاتی غنی، سواد و شأن اجتماعی خود را به رخ خریداران می‌کشند. لیلای 24 ساله یکی از همین فروشنده‌هاست که برای اثبات کیفیت لوازم آرایشی خود و فروش آن به مشتریان، تمام آنها را بر صورت خود آزمایش کرده و می‌گوید: «لیسانس دارم، به هر شرکتی مراجعه کردم، یا امنیت نبود یا کارش در تخصصم نبود یا حتی درآمدش کافی نبود، فکر می‌کنم چاره‌ای جز این کار ندارم.»

مدتی ماموران مترو تلاش کردند یک یک این فروشندگان را از واگن بیرون بکشند و با ضبط اجناس‌شان، به پاکسازی محیط مترو بپردازند، اما این برخوردها نه‌تنها از تعداد این فروشندگان کم نکرد، بلکه در چندماه اخیر واگن‌های مخصوص بانوان را به جمعه‌بازار پررونق مبدل ساخته است.

چندی قبل رئیس مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در تابستان را 3/11درصد و این نرخ را در تهران 4/12 درصد اعلام کرد، اما نمود این آمار به ظاهر خوشبینانه در متروی تهران چهره دیگری از فقر و بیکاری را عیان می‌کند. سودابه باردار است و کیسه‌های مشکی پر از گل سر را از پله‌های مترو بالا و پایین می‌کشد، زن میانسالی که پوکی استخوان و آرتروز گردن دارد هر روز از این واگن به آن واگن می‌رود. دیگری هم که حوصله گفتن نامش را ندارد، دانشجوست و به‌قولی تحصیل، پول می‌خواهد و....

آسیب‌شناسی افزایش دستفروشان در یک جامعه در اولین گام، بیان‌کننده رشد آمار بیکاری است. همین که خارج از ایستگاه‌های مترو هر شب بازارهای شبانه‌ای دور از چشم مسوولان و ماموران و مرکز آمار ایران تشکیل می‌شود و افزایش تصاعدی آنها، ماموران شهرداری را وامی‌دارد که آنان را به حال خود وانهند، نشان‌دهنده فقر و بیکاری است. بسیاری از دستفروشان حوزه مترو ‌ بویژه بانوان که معمولا سرمایه کافی برای خرید جنس از بازار را ندارند مجبورند به خرید گرویی و قسطی روی بیاورند. از سوی دیگر رشد شمار این افراد نشان‌ می‌دهد که زنان هنوز از امنیت کسب و کار در بازار برخوردار نیستند و ترجیح می‌دهند برای حفظ امنیت در واگن‌ها و محیط‌های کاملا زنانه امرار معاش کنند. طی ماه‌های گذشته با وجود به ظاهر رسمی شدن کسب و کار این زنان به عنوان فروشندگان سیار، بجز برخورد هیچ اقدامی از سوی نهادهای حمایتی مانند شهرداری صورت نگرفته، زنان غالبا مکانی امن برای فروش کالاهای خود نمی‌یابند و چنانچه شهرداری تهران امکانی را در بازارها و بازارچه‌ها به این زنان اختصاص دهد، به طور قطع هم به ایجاد فرصت شغلی جدید کمک می‌کند و هم به نوعی به ساماندهی دستفروشی می‌پردازد.

به هر حال افزایش زنان فروشنده دوره‌گرد که حتی به طور پنهانی و مخفیانه در کوچه و خیابان جلوی زنان را می‌گیرند و با ظاهر و ادبیاتی کاملا متفاوت از متکدیان، شما را در معذوریت خرید قرار می‌دهند، نشان از رشد آسیبی دارد که از دید مسوولان مغفول مانده و آن «بیکاری» است.

کتایون مصری