چراغ تئاتر کودک و نوجوان تا سال بعد خاموش شد

تئاتر بی‌سرپرست

«تئاتر کودک و نوجوان ایران یتیم است» این جمله را منصور خلج می‌گوید که در جشنواره امسال با نمایش «شازده کوچولو» حضور داشت و در بخش نمایشنامه‌نویسی هم داوری کرد.

او می‌افزاید: اولین کار برای رونق تئاتر کودک و نوجوان این است که متولی آن مشخص شود. در حال حاضر آموزش و پرورش که کاملا خود را کنار کشیده، کانون پرورش فکری بسیار کم‌کار است و مرکز هنرهای نمایشی کارهای مهم‌تر و تنگناهای سخت‌تری را پیش روی خود دارد و از تئاتر کودک و نوجوان غافل شده است.

حسن دولت‌آبادی، نمایشنامه‌نویس و مدرس دانشگاه هم در این باره توضیح می‌دهد: وقتی نهاد یا مرکزی نیست که از تئاتر کودک و نوجوان حمایت کند، هنرمندان فعال آن نیز ترجیح می‌دهند به سراغ نمایش‌های بزرگسال بروند یا اصولا عطای کار در این حوزه را به لقایش ببخشند.

در همین رابطه دبیر جشنواره شانزدهم تئاتر کودک و نوجوان هم که گویا دل پردردی دارد، لب به اعتراض می‌گشاید و تاکید می‌کند: در چنین وضعیتی، خود هنرمندان باید آستین‌ها را بالا زده و بدون اتکا به مراکز و نهادهای دولتی، دست به کار ارتقای این شاخه نمایشی شوند. تئاتر کودک آنقدر ظرفیت دارد که بدون اتکا به دولت هم بتوانیم آن را سرپا نگه داریم.

هله هوله‌های هنری

اگرچه تئاتر کودک به دلیل مخاطبان فراوانش می‌تواند از نظر اقتصادی به خود متکی باشد، اما نباید از نظر دور داشت که باز هم نباید آن را بدون متولی به حال خودش رها کرد.

منصور خلج دراین‌باره توضیح می‌دهد: متاسفانه بخشی از تئاتر کودک و نوجوان امروز ما بشدت تجاری شده و با به دست گرفتن متون سطحی و با اجراهای ضعیف تنها به مدد حمایت شرکت‌های تولیدکننده پفک و چیپس روی صحنه می‌روند.

این مدرس و کارگردان تئاتر ادامه می‌دهد: هدف نهایی چنین کارهایی، تبلیغ هله و هوله‌هایتولید شده از طرف شرکت‌های حامی است و هنر تئاتر در آن چندان جایی ندارد.

داوود کیانیان هم که از پیشکسوتان عرصه تئاتر کودک و نوجوان است، در این راستا می‌گوید: متاسفانه بعضی‌ها کار در تئاتر کودک و نوجوان را بسیار ساده می‌گیرند و فکر می‌کنند در این حوزه چندان نیازی به دانش، تجربه و خلاقیت وجود ندارد و هر کاری شدنی است. این نویسنده و کارگردان هشدار می‌دهد: برخلاف این نظر و رویه، تئاتر کودک و نوجوان حوزه‌ای بسیار حساس است که ساده انگاشتن آن می‌تواند ضررهای فرهنگی و اجتماعی فراوان و عمیقی را به جامعه وارد کند.

نمایشنامه‌های شبانی

اگر ضعف نمایشنامه‌نویسی، یکی از مشکلات تئاتر کشور است، این کاستی در حوزه نمایش کودک و نوجوان بیشتر به چشم می‌آید. کیانیان با تاکید بر ضعف پشتوانه‌های نظری در عرصه نوشتن برای کودک و نوجوان می‌افزاید: متاسفانه در حوزه نمایشنامه‌نویسی کودک و نوجوان کمتر به مساله آموزش بها داده شده و کار دانشگاهی و پژوهشی چندانی انجام نشده است.

وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، تعداد آثار کمی هم که نوشته می‌شوند، کمتر فرصت چاپ پیدا می‌کنند و کمتر ناشری به سمت انتشار نمایشنامه‌های کودک و نوجوان می‌رود.

منصور خلج اما از زاویه‌ای دیگر به ماجرا نگاه می‌کند و با اشاره به این که ما هنوز در نمایشنامه‌های شبانی چون بز زنگوله پا سیر می‌کنیم، می‌گوید: در نمایشنامه‌نویسی کودک و نوجوان ما نگاه و تحول نویی رخ نداده است. ما برای بیرون رفتن از این دایره تنگ باید با پشتوانه کار پژوهشی و دانشگاهی، به سراغ فرهنگ عامه، مناسک و آیین‌های سرزمین خودمان برویم و آثاری مخاطب‌پسند و در عین حال فرهنگی را تولید کنیم.

برترین‌های جشنواره شانزدهم

در مراسم اختتامیه شانزدهمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان اصفهان، جوایز برترین‌های بخش‌های مسابقه ایران و بین‌الملل اهدا شد. در بخش نمایشنامه‌نویسی، 3 متن «الدوز و کلاغ‌ها» از کیومرث قنبری آذر، «جالباسی» کار مشترک حامد زحمت‌کش و مجید بوربور و «گل بی‌حوصله» نوشته حسن بیانلو به عنوان برگزیده‌ها معرفی شد. در مسابقه ایران، امیر مشهدی عباس جایزه بهترین طراحی صحنه را دریافت کرد و علی اشرف خراسانی به عنوان برگزیده بخش موسیقی معرفی شد. در عرصه بازیگری، جوایز به کیانا شهرانیا، مهرداد باقری و مونا بیگی تعلق گرفت و امید نیاز جوایز بهترین متن و کارگردانی را دریافت کرد. در مسابقه بین‌الملل جشنواره اصفهان، جایزه بزرگ از آن نمایش «باغچه پلاستیکی» از ایتالیا شد و جایزه ویژه هیات داوران را نمایش «قصه‌هایی با آت و آشغال» از کشور برزیل دریافت کرد. جوایز طراحی صحنه، بازیگری و کارگردانی بخش بین‌الملل را هم به ترتیب رجبعلی فلاح، آیدا صادقی، رسول نقوی و شهرام کرمی از آن خود کردند.