نظر حافظ راجع به جام‌جم

آقای حافظ در میان تمامی‌ رسانه‌ها و روزنامه‌های کثیرالانتشار ایران، ارادتی خاص به شبکه جهانی «جام‌جم» و روزنامه «جام‌جم» داشته، تا به حدی که نتوانسته است جلوی این عرض ارادت وافر خود را بگیرد و هرچه احساس و اخلاص در این ارتباط داشته، همه‌اش را ریخته است بیرون. در این مجال، به ذکر نمونه‌هایی چند اکتفا می‌کنیم:

بیت1:

سال‌ها دل طلب جام‌جم از ما می‌کرد
می‌نشست و همه را سیر تماشا می‌کرد

تفسیر بیت: سال‌های مدیدی بود که ملت همیشه در صحنه ایران از ما تقاضای جام‌جم می‌کردند، اما به دلیل نبود امکانات و کاغذ و زینک و فیلم و رنگ و دستگاه چاپ و امثال ذالک، این کار در عمل ممکن نبود تا این که بعدها ممکن شد و همین شد که الان ملاحظه می‌کنید و مردم عزیز ما وقتی آن را تهیه می‌کنند، تمام صفحاتش را بدقت ملاحظه می‌نمایند و حتی آن را می‌خوانند.

(در پاره‌ای از نسخ، مصرع دوم به این شکل هم ضبط شده است: «آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد»؛ که چون رد پای بیگانگان در آن مشاهده می‌شود، از نقل آن خودداری کردیم. بعید است که دل یک آدم فرهیخته‌ای مثل حضرت حافظ با بیگانگان همنوایی و همسویی کرده باشد. احتمالا این مصرع از شعر را به مرور زمان، برخی هکرها دستکاری کرده‌اند.)

بیت 2:

به سر جام‌جم آنگه نظر توانی کرد
که خاک میکده کحل بصر توانی کرد

تفسیربیت: همچین توقعی نداشته باش که تا یک نسخه از جام‌جم را به دست گرفتی، از سیر تا پیاز آن را متوجه بشوی و مثلا از مقالات و سرمقاله‌های آن سر در بیاوری. چرا که اول از همه باید که بروی بینایی چشمت را چند درصدی بالا ببری. در قدیم که لنز و عینک نبود، خلق‌الله می‌رفتند یک مقدار سرمه می‌خریدند می‌آمدند می‌کردند توی چشمشان تا سوی آن افزایش پیدا کند. میکده هم اشارت به عشق دارد. فکر ناجور نکنید. اینها همه‌اش کنایه و مجاز و استعاره است. یعنی وقتی که کاملا عاشق مطالعه باشی، چشمانت چنان بینا می‌شود که روی هر کیوسک مطبوعاتی، جام‌جم را ملاحظه خواهی کرد.

بیت3:

دلی که غیب نمای است و جام‌جم دارد
ز خاتمی‌که دمی‌گم شود چه غم دارد

تفسیر بیت: هر شخص صاحبدلی که فقط یک نسخه از روزنامه جام‌جم را در دست داشته باشد، باور بفرمایید که تمام چیزهای گم شده‌اش را در آن پیدا می‌کند. حتی اگر آن چیز، انگشترش باشد. در اینجا مراد از خاتمی، اشاره به رئیس جمهور اصلاحات نیست، کسی مغلطه نکند. منظور انگشتر حضرت سلیمان است که طبق برخی روایات و حکایات، وقتی از دست رفت، قدرت و قوت سلیمان نیز در معرض فرسایش و کاهش قرار گرفت. اگر در آن زمان هم روزنامه جام‌جم یا شبکه جهانی جام‌جم می‌بود؛ فقط کافی بود که یک آگهی گمشدگی در آن ارائه کنند تا ظرف سه سوت پیدا شود. افسوس که امکانات آن زمان کم بود و چیزی به نام صندوق ذخیره ارزی هم نبود. البته این مطلب ربطی به این مقوله نداشت؛ همین‌طوری الکی عشقمان کشید گفتیم.

مفسر: حضرت حافظ در راستای جام‌جم، حرف‌های زیادی زده است که تمامی ‌این مطالب متاسفانه در این مقال و مجال جا نمی‌شود و بالاجبار آن را به نوبتی دیگر حواله می‌دهیم. فعلا به همین مقدار بسنده می‌کنیم. اگر واکنش سوئی در پی نداشت، ادامه می‌دهیم. ممکن است برخی افراد مغرض یا مساله‌دار، منکر نظرات ارزنده ما و جناب حافظ در راستای جام‌جم گردند که البته نظرات آنها نیز محترم می‌باشد. دوست خوبم جناب حافظ چه خوش گفته است حرف پایانی را: «ساقی بیار باده و با مدعی بگوی/ انکار ما مکن که چنین جام‌جم نداشت.»

رضا رفیع