روزهای سخت یک رودخانه 1000 کیلومتری

هم اکنون 23 میلیون متر مکعب رسوبات این رودخانه باید لایروبی شود که بیش از 50 درصد آن در محدوده شهری اهواز قرار دارد و با توجه به اهمیت حفاظت از این رودخانه ملی خصوصا در مناطق شهری،‌ عملیات لایروبی از سال 86 در محدوده‌ای به طول 200‌کیلومتر از شهرستان اهواز تا خرمشهر آغاز شد، اما اولویت این لایروبی در محدوده اهواز از پل پنجم تا منطقه چنیبیه است که با مشکل کمبود‌اعتبار مواجه است.

توقف دستگاه‌های لایروب در کارون

تهیه 3 دستگاه لایروب در مقطع اهواز - خرمشهر از دیگر اقدامات به منظور تسریع عملیات اجرایی این طرح بوده است اما عملیات این دستگاه‌ها چند ماه است که غیر فعال می‌باشند. به گفته معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در طرح لایروبی کارون در محدوده شهری به دلیل پدیده خشکسالی فعالیت دستگاه‌های لایروب متوقف شده که در صورت ایجاد جریان مناسب در این رودخانه عملیات لایروبی مجددا شروع خواهد کرد.

دهکردی همچنین می‌گوید: علاوه بر وجود شناورها، حجم عظیم رسوبات در سواحل رودخانه، ‌اسکله‌های قدیمی، تورهای صیادی متعدد در مسیر کانال، مواد انفجاری به جا مانده از جنگ در بستر رودخانه،‌ کمبود اراضی در محدوده شهری برای ایجاد حوضچه‌های انباشت رسوبات برداشته شده از مسیر رودخانه با لایروب،‌ شناورهای کنار ساحل که نیازمند جا به جایی است و تامین نشدن اعتبار کافی از جدی‌ترین موانع لایروبی رودخانه کارون در محدوده اهواز تا خرمشهر است. در حالی که با تعیین اولویت لایروبی کارون از مقطع اهواز تا خرمشهر بر اساس برخی اظهار نظر‌ها لایروبی در مقطع خرمشهر با مشکل مواجه شده است، ‌سازمان آب و برق در جاهایی که شناورهای غرق شده وجود ندارد به راحتی اقدام به لایروبی رودخانه کرده است، اما برای لایروبی کامل کارون در محدوده خرمشهر باید شناورها از بستر رودخانه جا به جا شوند. این کار علاوه بر سخت و دشوار بودن بسیار حجیم،‌زمانبر و سنگین و هزینه بر است.

غرق شدن بیش از حد شناور کوچک و بزرگ در رودخانه کارون محدوده خرمشهر دلیلی بر کندی عملیات لایروبی است. بر اساس اظهار نظر کارشناسان، کشور ایران از طریق کارون و حمل و نقل دریایی که ارزان ترین نوع حمل و نقل کالا در جهان به شمار می‌رود، می‌تواند تجارت را رونق بخشد، این در حالی است که به دلیل کم توجهی به این نعمت خدادادی بخش‌هایی از رودخانه از بین رفته است و برخی عوامل موجب شده تردد لنج ها،‌شناورهای کوچک و قایق‌ها به سختی در آن صورت گیرد و صنعت حمل و نقل دریایی و تجاری مختل شود، همچنین آثار بر جای مانده 8 سال جنگ تحمیلی به ویژه شناورهای مغروقه در بستر رودخانه،‌لایروبی کارون را در این شهر با معضل اساسی مواجه ساخته است.

مشکل همیشگی کمبود اعتبار

کندی عملیات طرح مهم لایروبی از سویی به دلیل کم توجهی مدیریت‌ها و از سوی دیگر به دلیل کمبود اعتبار و عدم تمکین وزارت نیرو نسبت به اجرای تعهدات تامین منابع مالی برای این پروژه است. به گفته مدیر کل حوادث غیر مترقبه استانداری خوزستان اجرای لایروبی کارون به کندی پیش می‌رود که یکی از عوامل کندی کار عدم اعتبارات به میزان کافی است به طوری که برای ساماندهی و لایروبی کارون حداقل 250 میلیارد تومان مورد نیاز است که 150 میلیارد آن برای لایروبی در نظر گرفته شده است این در حالی است که وزارت نیرو برای لایروبی با گذشت بیش از 2 سال تنها 10 درصد اعتبار را تامین کرده است. رستمی با تاکید بر تسریع در اجرای رسوب برداری از رودخانه کارون گفته است: ستاد حوادث غیر مترقبه کشور به منظور ساماندهی رودخانه کارون در خرمشهر 200 میلیارد ریال اعتبار اختصاص داده است اما لایروبی زمانی آغاز خواهد شد که شرایط لازم کار مهیا شود. گفتنی است مقرر شده بود لایروبی کامل کارون به مدت 10 سال و با اعتباری بیش از 264 میلیارد تومان صورت گیرد با این حال جای سوال دارد، با این نحوه تخصیص اعتبار و وجود برخی موانع، رودخانه کارون چه زمانی مجددا حیات خود را به دست می‌آورد؟ رودخانه کارون بیش از آن که یک رودخانه استانی باشد یک آبراه ملی است و قطعا تکمیل این طرح مهم ضمن بهره وری مناسب از منابع آبی و کنترل سیلاب‌ها در بالا‌بردن کیفیت آب شرب مناطق شهری و روستایی استان تاثیر بسزایی خواهد داشت و علاوه بر آن تردد کشتی‌ها و بارج‌های هزار تنی از رودخانه کارون را مجددا احیا خواهد کرد.

مظهر حیات

کارون حدود یک هزار کیلومتر طول دارد و با مساحت آبریز 6 هزار کیلومتر مربع،‌ زمانی پر‌آب‌ترین و تنها رودخانه قابل کشتیرانی کشور به شمار می‌رفت، این در حالی است که در حال حاضر حجم زیادی از انواع رسوبات در بستر این رودخانه ملی ته نشین شده و نمای آن را به صورت جزیره‌ای و در برخی مقاطع تنها سنگ کلوخه تبدیل کرده است. رودخانه کارونی که از آن به عنوان مظهر حیات و سرزندگی خوزستان نام می‌بردند، در حال حاضر با عدم اجرای تعهدات وزارت نیرو نسبت به تامین اعتبار جهت ساماندهی و لایروبی مواجه است. سرچشمه کارون،‌ زرد کوه چهار محال و بختیاری است که پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم در منطقه‌ای به نام گتوند، وارد دشت خوزستان می‌شود. کارون از یک طرف در خرمشهر به اروند رود که رودخانه‌های دجله و فرات از عراق هم به آن می‌ریزند وصل می‌شود و از طرف دیگر در رودخانه بهمنشیر به خلیج فارس مرتبط می‌شود. این رودخانه به جز مواهب بسیار فراوان مانند تامین آب آشامیدنی و کشاورزی در تامین برق و نیز جذب سرمایه‌گذار در بخش احداث اماکن تفریحی پر رونق بود اما این ‌شاهرگ حیاتی و اقتصادی خوزستان رفته رفته به مرحله مرگ تدریجی رسیده است.