مسجد؛ ستاره روی زمین

نظام جمهوری اسلامی بر مدار فرهنگ مسجد است. مسجدی که براساس تقوی بنا شود شایسته است در آن عبادت خدا و آموزش‌های زندگی به انسان داده شود. این از جایگاه قداست مسجد است که پیامبر اسلام(ص) تمام امور جامعه را در آن هدایت می‌کرد و این از توان معنوی مسجد است که مردم را در روز در چند جلسه در صف واحد جمع می‌کند. به بهانه هفته گرامیداشت مساجد نوشته‌ای از حجت‌الاسلام والمسلمین علی واشقانی فراهانی، امام جماعت و بنیانگذار مسجد امام رضا (ع)، در دهکده المپیک تهران تقدیم می‌شود.

هویت دینی مردم، مدار محتوای مسجد

همانا اولین خانه‌ای که برای مکان عبادت مردم بنا شده، همان خانه مکه است که در آن برکت و هدایت برای عالمیان است.

در این خصوص مطالب بسیار است، اما به مقتضی نکاتی بیان می‌شود. مساجد مبرم است که در امتداد کعبه باشند و بر مبنای 4 موضوع بسیار بلند تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر بنا شوند.

1- تسبیح (سبحان‌الله) 2- تحمید (الحمدالله) 3- تهلیل (لااله‌الا‌الله) 4- تکبیر (الله‌اکبر)

بدیهی است کعبه اولین مسجد برای پرورش آدمی و محل کعبه براساس مشیت پروردگار و اذن الهی بنا شده است. مسجد، محل سجده و مرکز و کانون اصلی ایجادکننده آن حالت و وضعیت روحی و درونی است که در بحبوحه شکست استکبار درونی و برونی، انسان را به نهایت خضوع و انقیاد و عبودیت پروردگار اوج و عروج می‌دهد و به ستیز با استکبار و مظاهر پلید آن دعوت می‌کند. پس مسجد از همان آغاز خلقت انسان در تمام ابعاد زندگی او حاضر بوده و همچنان با تمام قدرت و توان این حضور در زندگی او مشاهده می‌شود. این که کعبه به عنوان قبله مسلمانان انتخاب شد جای تعجب ندارد، چون نخستین خانه توحید در روی زمین است و دارای 2 مزیت است که اول: پربرکت و پرفایده است؛ چه از نظر معنوی و چه مادی و دوم: هدایت جهانیان است برای عموم انسان‌ها در هر موقعیتی که باشند.

عشق مومن به مسجد

مومن از همان آغاز به سبب اعتقادی که به ائمه اطهار(ع)‌ در وجود خویش احساس می‌کند، به مسجد عشق می‌ورزد و در مسجد از آن سروران پیروی می‌کند؛ چراکه مسجد را جایگاه پاکیزگان دانسته‌اند و مسجد نهاد ارتقای فرهنگ دینی و تداوم اندیشه نبوت و ولایت است. رسول خدا فرمود: کسی که خداوند متعال را دوست بدارد، باید مرا نیز دوست بدارد و هر که مرا دوست داشت، باید خاندان مرا نیز دوست بدارد. من در میان شما دو چیز گرانقدر کتاب خدا و خاندانم را به جای گذاشته‌ام. هر کس که عترتم را دوست داشته باشد، باید قرآن را نیز دوست داشته باشد، دوستدار قرآن، باید دوستدار مساجد هم باشد؛ چرا که مساجد محضر و خانه‌های خداوند است که خودش فرمان به برپایی آنها داده و آنها را مبارک گردانیده است. مساجد، فرخنده و اهل آن نیز فرخنده‌اند.

مساجد و اهل آن هر دو آراسته و محفوظند. اهل مسجد در حال نمازند و خداوند حوائج آنان را رفع می‌کند. آنان در مسجدند و خداوند پشتیبان و یاور آنهاست. مسجد محل بیعت و پایگاه عشق ورزیدن به نبوت و ولایت و خلوت با خدا و خانه رسیدن به معشوق است. اسلام در مسجد تعریف می‌شود و مسجد اولین نهاد اسلام است. اسلام و مسجد لازم و ملزوم یکدیگرند. مسجد برای مومن همانند دریاست و مومن همیشه در فضای پاک در حال نیایش خواهد بود. عشق و علاقه مومن به مسجد از آنجاست که مسجد انسان را هدایت می‌کند و دارای برکت است. مومن صدای دین را در آنجا می‌شنود و آنجا را محل امنیت خود می‌داند. بهترین عضو خانواده کسی است که با مسجد دوست باشد و مسجد را محل عبادت و آموزش خود بداند.

طلوع و غروب مسجد ؛ مدیریت امام جماعت

امام جماعتی که خود برای تعمیر و آبادانی مسجد حرکت کند، بدیهی است که به رسالت خویش عمل کرده است.

در تداوم حفظ و قداست مسجد و فرهنگ دینی مردم ایجاب می‌کند امام جماعت مسجد به مقتضای استعداد مردم سخن بگوید و به مسائل روز آگاه باشد، فرزند زمان باشد و از مردم و با مردم و در بین مردم باشد، ساده زیست و دارای مقبولیت اجتماعی، مشهور به حسن خلق و دارای تقوا و توجه به نظم باشد. در مدیریت مسجد، فرا جناح باشد و مسجد را با رنگ عاطفی مدیریت کند. با نوجوانان و جوانان مشورت کند و به آنها مسوولیت دهد و از تجربیات بزرگسالان بهره گیرد و بعد از نماز عصر و عشاء چند دقیقهای از قرآن و از سخنان ائمه اطهار(ع)‌ به مامومین بگوید.

و دیگر این که فلسفه مسجد و جایگاه خانه خدا را از نگاه قرآن و عترت بیان دارد چون هر چه انسان از جایگاه مسجد علم و آگاهی داشته باشد، توجه به مسجد افزایش خواهد یافت. کلام آخر این که روحانی باید سیاسی باشد، اما دستاویز سیاسیون نشود بلکه استقلال خویش را با محوریت دینی حفظ کند.

مسجد، مرکز تعلیم و تعلم

اسلام دین انسان‌ها از تمام جهات است و انسان‌ها را دعوت و تشویق به کسب علم و معرفت دینی می‌کند. بنیان مکتب اسلام براساس عقل و دین و دانش است و به وسیله علم خدا اطاعت و عبادت می‌شود. شالوده مسجد با چنان بینش و نگرش علمی به هستی و پدیده‌های هستی طراحی می‌شود و مسلمانان از ابتدا از سوی بنیانگذار مکتب اسلام برای تشکیل جلسات علمی و آموزشی و بزرگداشت مجالس علمی تشویق می‌شدند. مسجد در زمره محافل فرهنگی عظیم قرار می‌گرفت و مسلمانان صدر اسلام، در عصر رسول خدا(ص)، در غیر اوقات نماز، انواع کلاس‌های آموزشی و حلقه‌های علمی و دینی و هنری را به مقتضای زمان، در مساجد تشکیل می‌دادند. پیامبر اسلام(ص) گاه خود استادی کلاس‌ها را به عهده داشت. نخستین فضای فرهنگی دانشگاهی اسلام، مسجد بود. پیامبر خدا(ص) در مسجد با دو گروه روبه‌رو شد، گروهی به مباحثات علمی و معارف اسلامی مشغول بودند و گروهی به دعا و نیایش.

حضرت فرمود که هر دو گردهمایی در مسیر خیر و صلاح است، اما ایشان در جمع مذاکره و گفتگوی علم نشست و آن را دارای مزیت بیشتری دانست. او فرمود: زیرا من برای تعلیم و تربیت فرستاده شده‌ام. آری تعلیم یا تعلم در مسجد، همچون مجاهده در راه خداست. لذا ضرورت دارد امام جماعت حضور نوجوانان و جوانان را در بهره‌برداری از فضای فرهنگی مسجد به اقتضای نیاز روحی آنان فراهم کند.

حجت‌الا‌سلا‌م علی واشقانی فراهانی