جام جم آنلاین - هدف اصلی تحقیق حاضر ، بررسی تاثیرات رادیو و تلویزیون بر توسعه اقتصادی است.برای رسیدن به این هدف ، در عصر کنونی به دلیل پیچیدگی های اجتماعی و اهمیت یافتن نقش رسانه های جمعی
کد خبر: ۲۶۵۸۵

نظیر رادیو و تلویزیون در ایجاد روابط افقی و عمودی در جوامع ، کاربرد این ابزارها در عرصه های فرهنگی ، سیاسی و بویژه اقتصادی ، بیش از پیش چشمگیر شده است . این رسانه ها با انعکاس اخبار و اطلاعات مربوط به رویدادها و مسائل اجتماعی و اقتصادی ، در واقع میان مردم ارتباط (افقی) برقرار کرده و آنها را به مسائل یکدیگر مطلع می سازند. این کارکرد، بویژه در تصمیم گیری های سازگار با برنامه های زندگی برای مردم تا آن حد سودمند است که می توان از آن به شریان حیات اجتماعی تعبیر کرد. همچنین رسانه ها قادرند با جمع آوری و انعکاس نظرات ، انتقادات و عقاید مردم و مسوولان ، ارتباط عمودی میان دست اندرکاران و مردم را برقرار سازند؛ ضمن این که توسعه ، فرآیندی چند بعدی است . توسعه به مثابه کالایی عام و توسعه اقتصادی به عنوان متاعی خاص در صدر اهداف ملی هر جامعه ای است . براساس آنچه عنوان گردید ، نه تنها پیام رسانه ها ، بلکه نوع و خصایص آنها بر افراد و جامعه اثر می گذارد. از این رو به منظور تنویر اذهان ، مباحثی درباره رادیو و تلویزیون و ویژگی های هر کدام طرح شد. رسانه های گروهی برخلاف تصور ، پدیده هایی خنثی و صرفا کاتالیزور نبوده ، بلکه از میان سازوکارها و تکنیک های جدید فناورانه ، بالاترین میزان اثربخشی را بر انسان دارند و آفریننده عصری نوین هستند. اصولا هر چه در پیرامون بشر وجود دارد ، باورها ، کردار ، منش و فرهنگ او را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین رسانه هایی همچون رادیو و تلویزیون که محتوای از پیش تعیین شده ای دارند ، به طریق اولی بر زندگی فردی و اجتماعی موثر خواهند بود. یکی از اشکال اثرگذاری رادیو و تلویزیون در فرآیند توسعه و پیشرفت اقتصادی ، شیوه ایجابی است . مراد و مقصود از اثرگذاری ایجابی ، عملکرد این رسانه به منظور تقویت و گسترش برخی عوامل موثر در توسعه اقتصادی ، زمینه سازی برای رونق برخی صنایع و بخشهای اقتصادی و در مجموع سمت و سو دهی به عوامل مادی و معنوی در مسیر بهبود شرایط اقتصادی جامعه است . در فصل حاضر، با لحاظ کردن رویکرد مذکور، مطالب ساماندهی شده اند. در این زمینه صدا و سیما می تواند محرک انگیزه برای توسعه اقتصادی باشد. انگیزش ، به معنای تحریک ، ترغیب و تحریص است . به بیان دیگر، انگیزش فرآیندی است که از طریق آن ، یک عامل آگاه برای اقدام به عملی ارادی و با تصمیم قبلی دلایلی می یابد. انگیزه ، محرکی ذهنی است مرکب از احساسات و تمایلاتی که از قبل در خلق و خوی فرد وجود دارد. اساس هر عمل آزادانه و ارادی را انگیزه های کم و بیش آگاهانه تشکیل می دهد و در واقع مجموعه انگیزه دلایلی هستند که انجام عمل را موجب می شوند.

اثرات انگیزه بر پیشرفت اقتصادی

اساسا خمیرمایه بشر به گونه ای سرشته شده است که بدون انگیزه ، معمولا کاری را پیش نمی برد. در فعالیت های اجتماعی ، این نیاز دو چندان احساس می شود. اهمیت این عنصر روانی به حدی است که می توان برخی از کمبود امکانات را به واسطه آن جبران کرد. لازمه ایجاد انگیزش برای حرکت به سوی توسعه آن است که بیش از هر چیز ، مردم با توسعه ، آثار ، زمینه و ابزارهای آن آشنا شوند و در این خصوص به دیدگاه های جدیدی دست یابند. به این منظور ، باید جامعه ضرورت ایجاد تغییر را دریابد و درخصوص شیوه ها و مکانیزم های آن اقناع شود. به دیگر سخن ، ابتدا لازم است سطح آرمان ها و خواست های مردم ارتقائ یافته و افراد برای خود و کشورشان بهتر و بیشتر بخواهند و به این درک نایل شوند که کاهش ناملایمات و کمبودها در گرو رشد و پیشرفت است . صدا و سیما در این خصوص از جمله رهبران اصلی به شمار می آید و می تواند مخاطبان را آگاهانه یا ناآگاهانه در معرض این دگرگونی قرارداده و اذهان آنها را برای این تغییرات شکل دهد. انگیزه پیشرفت ، ارزش یا ارزشهایی است که افراد موفقیت خود را در دستیابی به آن می دانند. این انگیزه در کشورهای جنوب به دلیل محدود بودن فرصتهای اجتماعی و تربیت استبدادی در طی تاریخ بسیار پایین است . همان گونه که در مباحث نظری اشاره شد، مهمترین نظریه انگیزه پیشرفت را دیوید مک کللند ارائه داده است . به اعتقاد وی ، انگیزه پیشرفت در کشورهایی زیاد است که در آن کشورها بر ارزش کار و کوشش انفرادی افراد تاکید فراوانی می شود. او در طرح کردن این نظریه متاثر از دیدگاه وبر درباره اخلاق پروتستانیسم بود. به نظر مک کللند، پروتستانیسم انگیزه ای را در میان پیروان خود رواج داد که باعث پرورش کارآفرینی و زمینه ساز توسعه اقتصادی شد. او این انگیزه را «انگیزه پیشرفت» نامید. از دید او، انگیزش ها از درونمایه ارزشها تغذیه می شوند و رشد می کنند.

تاثیر رادیو و تلویزیون در ایجاد انگیزه توسعه اقتصادی

رادیو و تلویزیون به واسطه امکانات منحصر به فرد خود می تواند از طریق برنامه های سمعی و بصری مناسب ، انگیزه های لازم را در آحاد جامعه ایجاد کند. برای اثربخشی همه جانبه ، رسانه های همگانی باید از کلیه امکانات و روشهای متداول و نوین بهره بگیرند. این رسانه برای انگیزه زایی ، وظیفه خطیری به عهده دارد و باید با ظرافت و از طریق انتقال آثار مثبت توسعه و نیز مقایسه کردن کشور با برخی دولتهای تقریبا همسطح که در مسیر توسعه گام برداشته اند، انگیزه های لازم را در افراد ایجاد کند. همچنین رادیو و تلویزیون قادر است با معرفی موفقیت های علمی اقتصادی کشور و نیز با تصویر کشیدن کارهای صورت گرفته ، در مردم انگیزه و شور و شوق مضاعفی ایجاد کند. انگیزه ، محرک اصلی فعالیت های مردمی است . بنابراین جا دارد به واسطه ترسیم «آینده ای پر فروغ» در صاحبان سرمایه های مادی و معنوی و در مجموع همه آحاد جامعه ، انگیزه توسعه خواهی را تزریق کرد. اساسا توسعه فرآیندی هدفدار است که انسان آغازگر آن است . از سوی دیگر، در میان صاحب نظران و نظریه پردازان توسعه ، درخصوص نقش آموزش در فرآیند رشد و پیشرفت جوامع ، اتفاق نظر وجود دارد.

نقش آموزش نیروی انسانی در توسعه اقتصادی

سرمایه گذاری در آموزش نیروی انسانی ، موجب افزایش بهره وری می شود. پیشرفت بهره وری نیز موجب افزایش درآمد و تولید سرانه ، صرفه جویی در مصرف و کاربرد منابع کمیاب ، تخفیف نرخ تورم و در برخی کالاهای صادراتی موجب افزایش قدرت رقابت آنها می شود. پژوهش ها نشان داده اند حتی آموزش تا سطح ابتدایی آن ، تاثیر اجتناب ناپذیری در بهره وری اقتصادی دارد. تاثیر برخورداری از سطوح گوناگون آموزش بر بازده کشاورزی خیلی ساده تر از بخشهای دیگر محاسبه پذیر است . پژوهش های مقایسه ای نشان می دهد که چهار سال آموزش ابتدایی ، بهره وری کشاورزی کشورهای مورد مطالعه را 7/8 درصد بالا برده است . اما تاثیر آموزش در کشورهای گوناگون یکسان نیست . پژوهش دیگر نشان داده است که در کشورهای در حال رشد، برخورداری از آموزش ابتدایی ، بازده اقتصادی را تا حدود 27درصد و آموزش متوسطه 15 - 17 درصد افزایش می دهد.

تاثیر رادیو و تلویزیون در آموزش نیروی انسانی

یکی از وظایفت خطیر رسانه ها، بویژه صدا و سیما که تاثیر قابل ملاحظه ای بر روند توسعه اقتصادی جامعه نیز بر جای می گذارد، بحث آموزش دهی این نهاد است . کازنو در این زمینه می گوید: «توسعه اقتصادی مستلزم بسط آموزش و اطلاعات است . بنابراین باید پذیرفت که وسایل ارتباط جمعی تاثیری قطعی بر توسعه اقتصادی خواهد داشت». از سوی دیگر هیبرت و همکارانش در کتاب «وسایل ارتباط جمعی» بیان داشته که از جمله وظایف آموزشی این رسانه ها: «آموزش یا فرآیند دادن اطلاعات و مهارت های خاص از روی قاعده است ». توسعه کمی و گستردگی کیفی علم و صنعت و رشد روزافزون اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی از سویی و افزایش پرشتاب جمعیت و نیاز شدید نسل جوان و مستعد به تحصیلات و افزون شدن تشنگان کسب مهارت های فنی و تخصص های علمی از سوی دیگر، نظام آموزش جوامع را وامی دارد که برای همگامی با تحولات و پاسخگویی به نیازهای فراوان مشتاقان ، از مرز آموزش های سنتی پا را فراتر نهد و نظام آموزش خاصی برای شرایط فعلی جامعه تدارک ببیند. آموزش از راه دور می تواند بخشی از نیازهای آموزشی جامعه را برآورده سازد و هزاران جوان شیفته و مشتاق تحصیل را در مسیر خودسازی و بهسازی جامعه سوق دهد و موجبات اعتلای سطح کیفی و کمی آموزش را فراهم آورد. ارائه فرصت برابر آموزش و دسترسی بیشتر به آموزش عالی ، نیاز به این نوع آموزش را ضروری می سازد. بعلاوه آموزش مستمر برای رویارویی با تغییرات ، برای افراد شاغل ضروری است . با بهره گیری از این روش می توان مشکل کمبود نیروی کار آموزش دیده را حل کرد. رادیو و تلویزیون از لحاظ آموزش غیررسمی جایگاه ویژه ای دارند. این وسایل به دلیل برد وسیع شان یکی از بهترین وسایل آموزشی و فرهنگی هستند که هم اکنون در اختیار کشورها و جوامع مختلف قرار دارند. وظیفه آنها کمک به رفع مشکلات آموزشی در شرایط کثرت دانش آموزان ، کمبود معلم باتجربه ، کمبود تسهیلات و کمک به منظور انجام وظایف آموزشی و نظایر آن است . آموزش از طریق این رسانه ها به دو شکل مستقیم (آشکار) یا غیرمستقیم (پنهان) می تواند ارائه شود.

آموزش مستقیم (آشکار)

این نوع آموزش ها که آگاهانه و ارادی صورت می گیرد ، نمود بارزی در رفتار و کارکرد افراد اجتماع دارد. موضوعاتی که با بهره گیری از این روش می توان به مخاطبان آموزش داد عبارتند از :
آموزش برخی مهارت های شغلی
مشاغلی که فراگیری آنها به درصد کمتری کار عملی نیاز دارد به عنوان مثال ، بازاریابی و تجارت گزینه مطلوب در این خصوص به شمار می آیند. برنامه ریزی و اجرای جدی و دقیق این قبیل برنامه ها، در شرایطی که یکی از مشکلات نیروهای فعال جامعه ، برخوردار نبودن از مهارت های شغلی است ، می تواند روند پیشرفت جامعه را تسهیل کند. آموزش دروس تحصیلی در فرآیند آموزش ، فنون جدیدی نیز به وجود آمده که فرآیند تعلیم و تعلم را کاراتر و موثرتر کرده است . در تمام این فنون ، رسانه ها نقش مهمی بازی می کنند. رسانه ها، در آموزش از راه دور یا مکاتبه ای ، جایگزین معلم شده اند و یا برای کمک به معلم مورد استفاده قرار می گیرد. مزایای استفاده از سیستم های سمعی و بصری در آموزش شناخته شده اند. آنها را میتوان به شرح زیر خلاصه کرد: این ابزارها، فهم را افزایش می دهند. به خاطر سپردن اطلاعات بصری 3برابر بیشتر از اطلاعات شفاهی است . بعلاوه ، نشان دادن اشیا از سعی برای توصیف شفاهی آن قابل اعتمادتر است . با کمک مکانیزم های فوق ، در وقت صرفه جویی می شود. تصاویر می توانند آنچه را که بیان شفاهی با صرف زمان طولانی تشریح می کند، با یک نگاه برسانند. یک عکس یا نقاشی خوب از شیئی ، تضمین می کند که هر دو طرف موضوعی یکسان را مد نظر دارند. سیستم های مذکور کارایی برنامه های آموزشی تربیتی را افزایش داده و مخاطبان به دادن نظراتشان تشویق می شوند. رسانه های دیداری شنیداری میزان توجه را افزایش می دهند. نشان دادن یک برنامه سمعی و بصری خوب می تواند میزان توجه مخاطبان را به دلیل کیفیت سرگرم کننده آن و نیز به دلیل وجود امکان دایمی استفاده از علایم و شکلهای سمعی و بصری تا حد قابل توجهی افزایش دهد. این فناوری ها موجب مشارکت بینندگان خواهد شد. تصاویر و گفتار جالب باعث مشارکت بیشتر مخاطبان می شود و زمینه طرح نظر و پرسش را برای بحث و گفتگو فراهم می کند.
آموزش نکات ایمنی و بهداشتی
به طور کلی یکی از دلایل رخداد حوادث امروز منتهی به خسارات مالی ، ناآشنایی و ناآگاهی افراد جامعه است . این قبیل حوادث امروز که بعضا بعدی ملی نیز می یابند (نظیر آتش سوزی جنگلها) بخشی از امکانات و سرمایه کشور را به جای این که صرف امور زیربنایی و تولیدی کند، می بلعد. آموزش مداوم و با ظرافت این موضوعات می تواند تا حد زیادی در هزینه هایی این چنین صرفه جویی کند. سازمان صدا و سیما در این بخش نیز مانند بند قبلی می تواند جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص دهد. در بعد موضوعات بهداشتی نیز باید به این واقعیت اذعان کرد که هزینه های درمان ، بسیار بیشتر از هزینه های پیشگیری است ؛ این در حالی است که بسیاری از آسیبهای وارده بر سلامت افراد در سطح فردی و اجتماعی ، ناشی از ناآگاهی به راهکارهای پیشگیرانه است . از این رو صدا و سیما با ارائه برنامه های آموزشی قادر خواهد بود با جلوگیری از بروز این قبیل آسیبها و یا کاهش دادن امکان بروز آنها، هزینه های درمانی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و از این طریق به توسعه اقتصادی کشور کمک کند.
آموزش غیرمستقیم (پنهان)
آموزش غیرمستقیم از کارکردهای نامحسوس رادیو و تلویزیون به شمار می آید. در این نوع آموزش ها که آگاهانه نیست ، کنشگر بدون اطلاع و آگاهی ، خود به ثبت و ضبط محرک ها اقدام می کند. این گونه یادگیری را که «یادگیری پنهان» نام دارد، می توان به شرح زیر تعریف کرد: «یادگیری ای که در عمل آشکار نیست ، ولی خود را در عمل بعدی ضمن یک فعالیت آشکار می سازد». از آن جا که هرگونه یادگیری ، آثارخود را در نگرشها و رفتارهای افراد نمایان می سازد؛ نقش یادگیری پنهان در شکل گیری و حیات خارجی و ذهنی فرد، اهمیت می یابد. در این فضا این احتمال وجود خواهد داشت که اقدام به بروز رفتارهایی کنیم ، یا حب و بغض هایی را در خود پرورش دهیم که در تبیین علل و چرایی شکل گیری آنها، دلیل و توجیه خاصی در دست نداریم . چنین نگاهی به فضای ارتباطات ، توجه به عنصر آگاهی یا نبود آگاهی در گیرنده پیام است . گیرنده پیام می تواند به محتوای پیام ارتباطی و حتی دریافت پیام ناآگاه باشد. همین استدلال را می توان به فرستنده پیام نیز تسری داد. فرستنده پیام احتمالا غیراز متن مورد نظر خویش ، بسیاری حالات و شرایط را نیز به اطلاع مخاطب می رساند. انتقال ناآگاهانه و غیرمبسوط برخی داده ها از مبدا فرستنده پیام را «آموزش پنهان» نام می نهیم.

بهنام ملکی - محمود عسکری
 
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰
فرزند زمانه خود باش

گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر

فرزند زمانه خود باش

نیازمندی ها