استقبال از برنامه‌های مذهبی‌ و غیرنمایشی تلویزیون‌

تلویزیون در چند سال اخیر با افزایش شبکه‌ها و تخصصی کردن آنها تلاش کرده است جوابگوی خوبی برای سلیقه‌های مختلف باشد اما در این میان آنچه اهمیت دارد، مساله انتخاب است که مخاطبان تلویزیون باید به‌کارگیری از آن را آموزش ببینند و به این نکته توجه داشته باشند که لازم نیست حتما به تماشای برنامه‌ای بنشینند که از تماشای آن لذت نمی‌برند یا احساس می‌کنند آن برنامه چیزی به دانش آنها نمی‌افزاید. وقتی مردم همه وقت خود را به تماشای برنامه‌های تلویزیون اختصاص می‌دهند، نشان‌دهنده این است که این گروه از مردم برای اوقات شبانه‌روز خود برنامه‌ریزی صحیحی ندارند و می‌خواهند تمام وقت خود را با تماشای تلویزیون پر کنند و متوقع هستند که این رسانه هم وجه آموزشی داشته باشد و به آنها در‌زمینه‌های مختلف آموزش بدهد و هم تکمیل‌کننده اخلاق آنها باشد. این نوع رویکرد برای رسانه‌ای چون تلویزیون امتیاز است، امتیازی که بار مسوولیت این رسانه را بیشتر می‌کند و در چنین شرایطی، منتقدان و کارشناسان رسانه باید این فرصت را به تلویزیون بدهند تا این رسانه دیداری بتواند با امکانات محدود خود برای همه گروه‌های مخاطب برنامه‌ریزی کند.

گسترش شبکه‌های مختلف تلویزیون، امکان انتخاب مخاطبان را گسترش داده است. در جامعه مذهبی ما مخاطبان مومن و دینمدار انتظارات بیشتری از رسانه ملی و اسلامی‌دارند که سازمان صداوسیما با ایجاد شبکه قرآن سیما، رادیو قرآن و رادیو معارف سعی کرده است به این انتظارات پاسخ مثبتی بدهد هر چند شبکه‌های عمومی‌صداوسیما نیز بخشی از برنامه‌های شبانه روزی خود را به پخش برنامه‌های مذهبی اختصاص می‌دهند.

احترام به نظر مخاطبان‌

پرویز فارسیجانی، دبیر شورای معارف سیما در گفتگو با خبرنگار «جام‌جم» درباره ایجاد این شائبه که حجم برنامه‌های نمایشی سیما در ماه رمضان بیش از برنامه‌های غیر نمایشی و مذهبی است، گفت: ماه رمضان امسال اذان مغرب و عشاء از ساعت یک ربع به 8 شروع شد و اکنون حدود ساعت 31/19 اذان می‌گویند. بنابراین ساعات پایانی شب نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده و چون در این ساعات اندک، 4 سریال از شبکه‌های مختلف پخش می‌شود، از لحاظ روانی به نظر می‌رسد که حجم سریال‌های نمایشی زیاد است.

وی افزود: این در شرایطی است که در طول روز برنامه‌های مختلف مذهبی از شبکه‌های سراسری پخش می‌شود که از میان آنها می‌توان به برنامه‌های سخنرانی آیات عظام اشاره کرد که زمان آنها 3 ساعت است و تاکنون مخاطبان، استقبال زیادی از آنها کرده‌اند.

فارسیجانی با اشاره به این نکته که طبق نظرسنجی‌ها برنامه‌های معارفی و مذهبی صدا و سیما در ایجاد فضای معنوی مخاطبان و گرایش آنها به مسائل دینی تاثیر زیادی دارد، گفت: امسال شبکه‌های یک،3 و 5 برنامه ترتیل و قرائت قرآن را در برنامه‌های روزانه خود گنجانده‌اند که این برنامه‌ها هم بسیار مورد استقبال قرار گرفته چون مخاطبان می‌توانند با حضور در خانه از قرائت قرآن توسط بزرگ‌ترین و معروف‌ترین قاریان بهره ببرند.

فارسیجانی به برنامه افطار شبکه 4 با نام «معنای زندگی» اشاره کرد و گفت: این برنامه با مباحث کارشناسی و موضوعاتی که مطرح می‌کند، توانسته است مخاطبان فرهیخته را نیز در زمان اذان مغرب و افطار بیننده تلویزیون کند.

وی در ادامه به برنامه‌های معارفی صدا و سیما اشاره کرد وبا ذکر این نکته که این برنامه‌ها بیشتر از برنامه‌های خانواده شبکه‌های مختلف سیما پخش می‌شود، گفت: برنامه‌های معارفی پاسخگوی نیاز همه مخاطبان است و گروه‌های سنی مختلف می‌توانند با ارتباط برقرار کردن با این برنامه‌ها، سوالات خود را مطرح کنند و پاسخ آنها را از کارشناس برنامه دریافت کنند.

دبیر شورای معارف سیما درباره تغییر مجری برنامه «ماه محبوب» با اشاره به این نکته که این تغییر بنا به احترام به نظر مخاطبان صورت گرفت،گفت: مخاطبان این برنامه بر این باور بودند که سن کم مجری و کم تجربگی او باعث شده است تا او نتواند با مهمانان برنامه وارد مباحث کارشناسی شود که ما بنا به احترام به نظرات مخاطبان مجری برنامه را تغییر دادیم. البته با این تغییر  که خیلی زود و بعد از دریافت نظرات اتفاق افتاد  مدیران سیما ثابت کردند، از نظرات و انتقادات بجا و خوب استقبال می‌کنند.

رضایت مردمی ‌از برنامه‌های قرآنی سیما

آیت الله مکارم شیرازی چند سالی است که با برنامه‌های ماه رمضان صدا و سیما همکاری بسیار خوب و موثری دارند. علی شفیعی نماینده آیت الله مکارم شیرازی در تهران در پاسخ به پرسش خبرنگار «جام‌جم» درخصوص بازتاب برنامه‌های مذهبی تلویزیون در بین مردم گفت: از تماس‌هایی که عموم مردم با دفتر معظم له می‌گیرند می‌توان به این نتیجه رسید که آنها از برنامه‌های سخنرانی مراجع دینی در صدا و سیما بسیار راضی هستند و از آنها استقبال کرده، تمایل دارند این برنامه‌ها افزایش یابد. از دیگر برنامه‌هایی که مردم از آن استقبال می‌کنند پخش قرائت قرآن است که خوشبختانه امسال از سال‌های گذشته بیشتر شده است.

برنامه‌ها باید یکدیگر را کامل کنند

رضا صبور، تهیه‌کننده برنامه «به سوی ظهور» حجم برنامه‌های مذهبی صدا و سیما را در ماه رمضان مناسب ذکر کرد و گفت: حجم برنامه‌های غیرنمایشی و مذهبی در ماه رمضان به دلیل ماهیت این ماه بسیار زیاد است که این حجم تولید در این ماه اجتناب ناپذیر است اما در کنار این ارتقای کمیت، مدیران و برنامه سازان باید به کیفیت برنامه‌ها نیز دقت بیشتری داشته باشند.
صبور با ذکر این نکته که هدف تلویزیون نباید فقط پر کردن آنتن باشد، گفت: تلویزیون باید برای ماه رمضان دارای استراتژی مشخصی باشد و برنامه‌های مذهبی و غیرنمایشی باید کامل‌کننده برنامه‌های نمایشی و سریال‌ها باشند.
صبور در ادامه گفت: سریال‌های نمایشی تاثیر زیادی بر مخاطب دارند. به همین دلیل می‌توان بسیاری از پیام‌های مذهبی و اخلاقی را در این سریال‌ها گنجاند و به مخاطب ارائه کرد.

مشتریان برنامه های محتوا محور

ماه رمضان و ماه محرم و صفر در کشور ما زمان‌های مهمی هستند که رسانه ملی با تولید برنامه‌های مناسب تلاش می‌کند برحال و روح معنوی مردم بیفزاید. اکنون که ماه رمضان را سپری می‌کنیم رسانه ملی وظیفه دشوارتری را به عهده دارد.از سویی برنامه‌های این رسانه باید مذهبی و متناسب با حال و هوای روحانی مردم باشد و از سوی دیگر باید مفرح و آموزنده باشد تا مردم با روحیه‌ای شاد ایمان خود را تقویت کنند. شبکه‌های تخصصی سیما رادیوهای قرآن و معارف و شبکه قرآن سیما در ماه رمضان همه برنامه‌های خود را با حال و هوای این ماه تهیه و پخش می‌کنند اما شبکه‌های یک،2، 3، 4 و 5 در کنار حفظ برنامه‌های عمومی‌خود، پخش برنامه‌های مذهبی و معارفی را در کنداکتور روزانه خود در ماه رمضان گنجانده‌اند تا به این وسیله بتوانند طیف‌های مختلف مخاطبان خود را راضی نگه دارند و به آنها امکان انتخاب برنامه مناسب را بدهند.

 مسلما آن دسته از مخاطبانی که بیشتر برنامه‌های سرگرم کننده را انتخاب می‌کنند، مشتری سریال‌های نمایشی سیما هستند. سریال‌هایی که بنا به ماهیت درام پردازی و نمایشی بازتاب بیشتری در جامعه دارد اما مخاطبان جدی سیما برنامه‌های تخصصی شبکه‌ها را بیشتر پیگیری می‌کنند وچون بیشتر اهل تفکر و اندیشه هستند، به دریافت خود از این برنامه‌ها توجه می‌کنند و کمتر به نقد این دریافت‌ها در جمع می‌پردازند. مسلما مخاطبی که از برنامه‌های قرائت قرآن در سیما بهره می‌برد، به دنبال این نیست که این برنامه‌ها را نقد کند یا در جمع‌های خانوادگی یا دوستانه آنها را به نقد بکشد.

برنامه‌ها ی مذهبی سیما بیشتر به درونیات آدم‌ها بستگی دارد و برنامه‌های نمایشی و سریال‌ها بازتاب بیرونی بیشتری دارد. شاید به همین دلیل است که برنامه‌های نمایشی تلویزیون بیشتر از برنامه‌های غیر نمایشی و مذهبی به چشم می‌آید.