قانون حمایت از خانواده زندانیان حامی ندارد

رئیس قوه قضاییه بارها و بارها به لزوم کاهش جرایمی که به زندان منتهی می شود تاکید کرده است و سیدمرتضی بختیاری ، رئیس سازمان زندان ها و اقدامات تامینی کرارا از قضات خواهش کرده است که با جرایم ریز و درشت ، زندان ها را که دیگر

کد خبر: ۱۹۸۱۵

ظرفیت ندارند پر نسازند. اما زندانیان با محکومیت های از 10روز تا ابد، فضای زندان ها را چندان اشغال می کنند که جایی برای اصلاح و تربیت باقی نمی ماند. خانواده های آنان بر جرم ناکرده تاوان پس می دهند و خود قربانی بی سرپرستی و طرد جامعه می شوند. فرزندانشان مدرسه ها را رها می کنند و هر روز به ورطه جرایم نزدیکتر می شوند. مطلبی را که می خوانید برگرفته از گفتگویی است که با سید صولت مرتضوی ، مدیر کل اقدامات تامینی و تربیتی سازمان زندان ها درخصوص حمایت از زندانیان صورت گرفته است.

از تدابیر متعارف در اصلاح افراد خاطی ، زندان است ؛ اما بایستی چنین تلقی شود تا تعداد قابل توجهی از خطاکاران و مجرمان بیمارند و قابل درمان و براساس تدابیری می توان آنان را اصلاح کرد. باتوجه به امکانات و فضای محدود زندان ها اصلاح خود مجرم در زندان نیز جای تردید دارد. حال چنانچه زندانی ، سرپرست خانواده باشد در رابطه با افراد خانواده وی چه تدابیری باید اندیشید؛ آیا آنان نیز مشمول مجازات می شوند یا اصل بر شخصی بودن مجازات است و اطفال بی گناه نباید قربانی حبس شوند؛
براساس آمار ارائه شده توسط سازمان زندان ها 117هزار نفر از زندانیان را متاهلان تشکیل می دهند که با یک احتساب ساده اگر میانگین هر خانوار زندانی را 5نفر فرض کنیم ، در یک برش سالیانه حداقل نیم میلیون نفر به طور ثابت با مساله زندان مواجه هستند. برابر تحقیقات صورت گرفته معضلات اجتماعی ، اقتصادی و اخلاقی این خانواده ها را تهدید می کند. مراجع ذی ربط چه تدابیری درخصوص حمایت از این خانواده ها اندیشیده اند؛ به نظر می رسد از وظایف مهم دولت و حکومت اسلامی ، رسیدگی به امور این خانواده های نیازمند است که در صورت بی توجهی نمودار جرم رو به افزایش خواهد گذاشت.
در حال حاضر چه تعداد مددجو در زندان ها وجود دارد و بیشترین مشکلات آنان چیست؛
طبق آمار غیررسمی ، در سال حدود 600هزار ورودی زندانی داریم و به طور ثابت 164هزار زندانی در زندان های کشور به سر می برند. گذشته از مسائل خاص مربوط به این گونه مددجویان ، مهمترین دغدغه آنان نگرانی از وضعیت خانواده هایشان است . دختران و پسرانی که در غیاب سرپرست خانواده در معرض انواع آسیب های مهلک اجتماعی قرار دارند. طبق آمار رسمی 117هزار نفر از مجموع کل زندانیان نان آور خانواده هستند که برابر تحقیقات علمی صورت گرفته 70درصد از خانواده های آنان نیازمند حمایت جدی و مستمر هستند. این خانواده ها مشکلات زیادی دارند. به طور مثال نبود مراقبت های لازم ، مشکلات آموزشی ، وضع نابسامان اقتصادی ، اختلالات روانی ، تعارضات اخلاقی و برخوردهای نامناسب اجتماع آنها را روز به روز منزوی تر می کند و در معرض آسیب قرار می دهد. آمار متعدد مبنی بر ترک تحصیل فرزندان این خانواده هاست که در غیاب سرپرست (پدر یا مادر) مجبور به کار و فعالیت می شوند. به طوری که برابر تحقیقات صورت گرفته از خانواده های زندانیان در شرق کشور، 60درصد فرزندان آنان ترک تحصیل کرده اند. نبود مراقبت های لازم توسط مراجع ذی ربط باعث ازدیاد جرم و بزه در این خانواده ها شده و بعضا دختران و پسران آنان به گروهها و باندهای اغواگر و مخرب پناه می برند.
اقدامات دولت در قبال این خانواده ها چه بوده است؛
طبق ماده 190قانون برنامه سوم توسعه ، سازمان زندان ها مکلف است تا تمامی خانواده های زندانیان نیازمند و معدومین را تحت پوشش قرار دهد و این لایحه دولت و مصوبه مجلس است که لازم الاجراء است ؛ اما با گذشت بیش از 2سال از اجرای برنامه و در سال سوم آن ، هیچ گونه امکانات و بودجه ای در اختیار این سازمان قرار نگرفته است و با وجود این که بیش از 90 نماینده از دولت خواستند تا نسبت به اجرای این ماده اقدام کند؛ اما اثری نداشت.
سازمان زندان ها چه اقداماتی را به عمل آورده است؛
تاکنون مکاتبات و پیگیری های متعددی با مراجع ذی ربط صورت گرفته است و این سازمان مکررا از مراجع مسوول درخواست کرده تا با توجه به معضلات فراوان این خانواده ها و مراجعات مکرر آنان به سازمان و انجمن های حمایت از زندانیان ، نسبت به اختصاص امکانات و بودجه لازم اقدام کنند که متاسفانه هیچ اقدامی به عمل نیامده است . حتی امسال یک ریال نیز به این امر اختصاص نداده اند و عملا این مصوبه معطل مانده است . حتی 23نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در پنجم خرداد ماه امسال طی تذکر کتبی به رئیس جمهور، خواستار اجرای این قانون شدند؛ ولی تاکنون از سوی دولت پاسخی واصل نشده است.
انجمن های حمایت از زندانیان چه نوع خدماتی را به این خانواده ها ارائه کرده اند؛
انجمن های حمایت از زندانیان با وجود عدم حمایت مادی دولت و صرفا با کمک های نیکوکاران و متدینین و استفاده از منابع محلی شهرستان ها توانسته اند پاسخگوی قسمت محدودی از نیازمندی های خانواده زندانیان باشند و با کمکهای موردی در زمینه تهیه جهیزیه برای دختران مددجو، بهداشت و درمان خانواده ها و پرداخت اجاره بهای منزل و امثالهم موفق شده اند 10درصد آنان را تحت پوشش حمایتی قرار دهند که در صورت اختصاص اعتبار لازم ، این انجمن ها با هیات مدیره مستقل قادرند کلیه خانواده های زندانیان نیازمند را تحت پوشش قرار دهند.
براساس قانون برنامه سوم ، باید چه تعداد از خانوار زندانیان تحت پوشش قرار می گرفت؛
براساس هدفهای کمی برنامه در سال گذشته ، باید 45درصد از خانواده ها یعنی 52هزار خانوار، تحت پوشش کامل حمایتی قرار می گرفت که این رقم در سال جاری به 64هزار خانوار ارتقائ می یافت ، که به دلیل حمایت نکردن دولت ، این سازمان 10درصد از آمار مزبور را توسط انجمن های حمایت از زندانیان ، مورد پوشش قرار داده است . اگر خانواده های زندانیان مورد حمایت قرار نگیرند، بچه های این خانواده ها دچار خسران می شوند و با گرایش به شغلهای کاذب ، شاهد موجی از مجرمان خانوادگی خواهیم بود.
گستره انجمن های حمایت از زندانیان در چه سطحی است؛
انجمن های حمایت از زندانیان با هدف کمک مادی و معنوی به خانواده ها و مددجویان نیازمند با هیات مدیره مردمی متشکل از تعدادی از مسوولان و اشخاص نیکوکار و علاقه مند به بهبود وضع خانواده های زندانیان نیازمند و با داشتن اساسنامه و شرح وظایف مشخص در 154شهر کشور ایجاد شده اند. این انجمن ها دارای وظایفی از قبیل مساعدت در امور معیشتی و بهداشتی خانواده های زندانیان ، اصلاح و تربیت ، ارشاد و بازسازی شخصیت معنوی مددجویان هستند. این انجمن ها علاوه بر جنبه های حمایتی و موثر در پیشگیری از تکرار بزه ، اثرات بسیار مطلوبی را در اذهان عمومی و بین المللی داشته است ؛ اما هنوز تکافوی نیازهای خانواده های زندانیان را نمی کند.