زونا‌‌ به‌ شرط‌ آبله ‌مرغان‌

 چرا که هر‌دو این بیماری‌ها توسط ویروسی به نام واریسلا زوستر انتقال می‌یابند. این ویروس که خود از خانواده هرپس است، در اولین تهاجم بیماری آبله مرغان و در عفونت راجعه علائم بیماری زونا را بروز می‌دهد.

برای اولین‌بار

در عفونت اولیه (آبله مرغان) محتمل‌ترین راه انتقال از طریق تنفس است. ضایعات پوستی منتشر و پراکنده نتیجه ورود ویروس به خون است. ضایعات پوستی معمولا تاول مانند هستند، هرچند ممکن است ضایعات با اشکال دیگر نیز در این بیماری دیده شوند. این ضایعات تاولی یا به‌اصطلاح وزیکولر پاره می‌شوند و مایع حاوی ویروس عفونی را رها می‌کنند و بتدریج جذب می‌شوند. آبله مرغان بشدت مسری است به حدی که احتمال مبتلا شدن فردی که در برابر آن ایمن نشده باشد (با ابتلای قبلی یا ایمنیزاسیون) در صورت تماس با فرد مبتلا 90 درصد است. انسان تنها مخزن شناخته شده این بیماری محسوب می‌شود و بیشترین شیوع آن در اواخر زمستان و اوایل بهار است. نیمی از مبتلایان نیز در سنین بین 5 تا 9 سال هستند. دوره کمون یا مخفی بودن علائم پس از ورود ویروس به بدن 10 تا 21 روز است. بیماران از 2 روز قبل از شروع علایم پوستی تا زمانی که تمام وزیکول‌ها دلمه ببندند، آلوده‌کننده هستند. علایم پوستی معمولا 4 تا 5 روز طول می‌کشند. احساس کسلی و تب خفیف از علائم دیگر این بیماری هستند.

بیماری که باید جدی گرفته شود

به این دلیل که آبله مرغان بسیار شایع است و عوارض آن به نسبت خود بیماری بسیار نادر هستند و در اکثر موارد شاهد بهبودی سریع و بدون مداخلات دارویی اطرافیان مبتلای خود بوده‌ایم، فکر می‌کنیم ابتلا به این بیماری بی‌خطر است. این اشتباه دیگری است که باعث می‌شود افرادی که از زونا می‌ترسند و فکر می‌کنند با ابتلا به آبله مرغان نسبت به زونا ایمنی ایجاد می‌شود دوست داشته باشند فرزندانشان به آبله مرغان مبتلا شوند. عوارض آبله مرغان غیر از افزایش احتمال ابتلا به زونا عبارتند از: مننژیت، آنسفالیت، پنومونی یا عفونت تنفسی، عفونت باکتریال پوست، درگیری قلبی، کلیوی، چشمی و آرتریت مفاصل.

بازگشت بیماری در دوران کهنسالی‌

هنگامی که فرد به آبله مرغان دچار می‌شود، ویروس ریشه‌های عصبی را در فرد مبتلا گرفتار می‌کند و تا فعالیت مجدد ویروس به صورت نهفته باقی می‌ماند. فعالیت مجدد در زمانی صورت می‌گیرد که بدن فرد به یک دلیل دچار ضعف ایمنی شود. یکی از شایعترین علل ضعیف شدن سیستم ایمنی کهنسالی است. در نتیجه فعالیت مجدد واریسلا زوستر، بیماری هرپس زوستر یا زونا ایجاد می‌شود. هرپس زوستر در تمام سنین دیده می‌شود، ولی بیشترین شیوع آن در دهه‌های ششم تا هشتم زندگی است. این بار بثورات پوستی به شکل وزیکول‌هایی فقط در قسمت‌هایی از پوست که توسط همان عصب درگیر عصبدهی می‌شود، دیده می‌شوند و اغلب با درد شدیدی همراه هستند. درد دو تا سه روز پیش از بروز علایم پوستی ظاهر می‌شود و در گروهی از مبتلایان تا مدتی پس از برطرف شدن علایم پوستی ادمه دارد.

مبارزه با مزاحم‌

درمان مبتلایان به هر دو بیماری مشابه است. تشخیص لزوم استفاده از داروهای ضد ویروس به عهده پزشک معالج است که معمولا در بیماری‌های شدید و در نوع هرپس زوستر بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی داروهای ضد خارش و درمان‌هایی نظیر توصیه به حمام ولرم و کمپرس مرطوب در اکثر موارد به همراه استراحت کافی و تغذیه مناسب با مایعات کافی سودمند هستند.

 برخی افراد باید برای پیشگیری از ابتلا در برابر این ویروس با دریافت ایمنوگلوبولین به صورت مصنوعی ایمن شوند. این افراد باید دارای 2 ویژگی باشند: اول این‌که با بیمار مبتلا به آبله مرغان یا زونا تماس داشته باشند (به نحوی که یا تماس خانگی آنها ممتد بوده است یا به مدت بیش از یک ساعت داخل خانه همبازی بوده‌اند یا در بیمارستان در اتاق مشترک بستری بوده‌اند یاتماس مادر جنین داشته‌اند) و دوم این‌که از زمان تماس بیشتر از 96 ساعت (4 روز) نگذشته باشد و ترجیحا در 72‌ساعت اول باشد. به‌طور کلی اگر در شرایطی که گفته شود قرار دارند،  باید ایمنوگلوبولین دریافت کنند:

 الف) کودکان حساس دچار نقص ایمنی‌

ب) زنان باردار

ج) نوزادان مادرانی که 5 روز پیش تا2روز بعد از زایمان دچار آبله مرغان شده‌اند

د) شیرخواران نارس بستری که:

1 - سن حاملگی کمتر از 28 هفته داشته‌اند، یا وزن تولد آنها کمتر یا مساوی هزار گرم بوده است.

2 - سن حاملگی بیشتر از 28 هفته داشته‌اند، ولی مادرشان تاکنون به آبله مرغان مبتلا نشده است.

دکتر میثم رضایی‌