در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
مخاطرات زمین‌شناختی و اثرات ثانویه زلزله معمولا نقش مهمی در میزان خسارات و تلفات ناشی از زمین لرزه به‌عهده دارد. در برخی موارد عمده تلفات و خسارات ناشی از زلزله به واسطه وقوع ناپایداری‌های زمین شناختی و یا مخاطرات ثانویه بوده است. به این ترتیب لازم است به این مخاطرات در توسعه پایدار شهری منطقه‌ای در مناطق لرزه‌خیز توجه ویژه‌ای معطوف شود. مهم‌ترین مخاطرات زمین‌شناختی ناشی از زلزله، عبارتند از اثرات ساختگاه و تشدید جنبش زمین، گسلش سطحی، زمین لغزش یا سنگ ریزش، روانگرایی و فرونشست زمین و مهم‌ترین مخاطرات ثانویه ناشی از زلزله مرتبط با آتش سوزی و آسیب‌دیدگی صنایع خطرناک است.
به‌طور کلی نگاهی به زمین لرزه‌های اخیر در کشور و نیز در سایر نقاط جهان نشان می‌دهد که زمین لرزه‌ها معمولا با اثرات زمین‌شناختی و ژئوتکنیکی متعددی (نظیر تشدید جنبش زمین، گسلش سطحی، روانگرایی، زمین لغزش‌ها و سنگ ریزش‌های تحریک لرزه‌ای و فرونشست زمین) همراه هستند که می‌توانند شدت تلفات و صدمات ناشی از زلزله را تا میزان زیادی افزایش دهند. به این ترتیب در تهیه طرح‌های توسعه شهری منطقه‌ای و برنامه‌ریزی کاربری زمین لازم است این مخاطرات مورد توجه قرار گیرند.
در این میان پتانسیل تشدید جنبش زمین به واسطه اثرات ساختگاه یکی از مسائلی است که می‌تواند منجر به افزایش صدمات و تلفات ناشی از زلزله شود. امروزه بخوبی روشن شده است وضعیت زمین‌شناختی ساختگاه و لایه‌های سطحی زمین روی حرکت لرزه‌ای تاثیر داشته و می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در حرکت قوی در سطح زمین ایفا کند. به‌عنوان نمونه در زمین‌لرزه‌های 1985 مکزیکوسیتی و 1989 لوماپیریتا تقویت آشکار دامنه ارتعاشات زلزله ناشی از تاثیرات ساختگاهی کاملا مشهود بود و منجر به افزایش تلفات و صدمات ناشی از این رویدادها شد. در واقع در اغلب زلزله‌های مخرب اخیر (ارمنستان 1988، منجیل 1990، فیلیپین 1990، نورث ریچ 1994، کوبه 1995، ترکیه 1999، تایوان 1999، هند 2001 و بم 2003) اهمیت و تاثیر غیرقابل انکار اثرات ساختگاهی بخوبی آشکار شده است.
برای برآورد شدت ارتعاش زلزله و اثرات ساختگاه معمولا از مطالعات ریزپهنه‌بندی ژئوتکنیک لرزه‌ای استفاده می‌شود که براساس آن مناطق مشابه از نقطه نظر پاسخ لرزه‌ای سطح زمین، شناسایی و طبقه‌بندی می‌شوند. نقشه‌های ریزپهنه‌بندی به‌دست آمده از این مطالعات معمولا ابزار کارآمدی در برنامه‌ریزی‌های شهری، توسعه شهری و شناسایی مناطق آسیب‌پذیر در برابر زلزله محسوب می‌شود.
در واقع نتیجه مطالعات ژئوتکنیک لرزه‌ای معمولا در قالب نقشه‌های ریزپهنه‌بندی ارائه می‌شود. نقشه‌های ریزپهنه‌بندی ژئوتکنیک لرزه‌ای نشان می‌دهد وضعیت توزیع بیشینه شتاب جنبش شدید زمین در نقاط مختلف چگونه است. به عبارت دیگر این نقشه‌ها نشان می‌دهد در صورت وقوع یک زمین‌لرزه قوی، کدام نقاط به واسطه اثرات ساختگاه ارتعاش شدیدتری را نسبت به نقاط دیگر تجربه خواهد کرد. این مساله در تقسیم‌بندی کاربری زمین نقش مهمی دارد و باید کاربری‌های مختلف را برحسب نقشه‌های ریزپهنه‌بندی در مناطق دارای شدت متفاوت جنبش زمین و شرایط ساختگاهی تعیین کرد.
کامبد امینی حسینی
رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران پژوهشگاه
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
اسرائیل به سرزمین سوخته بدل می‌شود؟
گفت و گو
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
۳۵ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
نقنقنویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیامعملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: