تزریق سبک زندگی از مسیر بازی‌های رایانه‌ای

این روزها موبایل و تبلت در دست بسیاری از افراد است و گرایش به بازی‌های رایانه‌ای افزایش چشمگیری یافته است. بچه‌ها و نوجوانان طرفداران پروپاقرص این بازی‌ها به شمار می‌روند. هرقدر هم که زمان پیش می‌رود استفاده از این بازی‌ها افزایش می‌یابد. شاید مقصر این ماجرا پدر و مادر‌هایی باشند که برای سرگرم کردن کودک و برای آن‌که زمان کمتری را برای بچه‌ها اختصاص دهند، گوشی همراه را در اختیار فرزندان‌شان قرار می‌دهند. از همین جاست که استفاده از بازی‌های رایانه‌ای در کودکان کلید می‌خورد. نکته این است که این بازی‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم روی ذهن و روان بچه‌ها تاثیر می‌گذارد و این موضوعی است که خانواده‌ها به آن کمتر توجه می‌کنند.

فرهنگ ایرانی هدف بازی‌های غربی

محمد مهرزاده، کارشناس فضای مجازی در گفت‌وگو با جام‌جم بر این نکته تکیه می‌کند که اکثر این بازی‌ها را کشورهای غربی می‌سازند، یعنی آنها بر اساس اهداف و سیاست‌های کشورها اقدام به این کار می‌کنند. یکی از مهم‌ترین اهداف این بازی‌ها از بین بردن فرهنگ اصیل کشورهای دیگر است. او می‌گوید :«بسیاری از این بازی‌ها که در میان کودکان و نوجوانان رواج پیدا کرده، بازی‌های چند نفره است که افراد از هر ملیت، فرهنگ و گروهی می‌توانند آن را بازی کنند اما در واقع با انکار فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف مدام در حال ستیزه و رقابت با یکدیگرند و این هدفی است که سازندگان این بازی‌ها آن را دنبال می‌کنند.

مهرزاده با اشاره به این‌که در این بازی‌ها اغلب یک بازی دیگر هم تبلیغ شده، تصریح می‌کند: «تغییر سبک زندگی مهم‌ترین هدفی است که این بازی‌های دیجیتال دنبال می‌کند. البته برای این هدف برنامه‌ریزی دقیقی انجام شده و این‌طور نیست که ما بگوییم یک ژانر به نام سبک زندگی داریم. واقعیت این است که اگر نگاه عالمانه‌تری نسبت به این موضوع داشته باشیم، خواهیم دید که بازی‌های غیر ایرانی و غیر اسلامی در حال ترویج سبک زندگی سازندگان‌شان هستند و در واقع آنها برای طراحی این بازی‌ها هزینه می‌کنند تا سبک زندگی خود را رواج دهند.» او بر این باور است که برخی از بازی‌ها کاملا در ذهن و روان کودکان تاثیرگذارند. مهرزاده به بازی سیمز اشاره کرده و می‌گوید: «در این بازی کودک می‌تواند یک شخصیت دختر یا پسر را انتخاب و آن را بزرگ و با آن زندگی کند. هر روز صبح دندان‌هایش را مسواک بزند، صبحانه بخورد و به مدرسه و پارتی برود و حتی در مسائل ریز مانند حمام کردن او نظارت کند. این بازی کاملا تلاش می‌کند سبک زندگی فرد را تغییر دهد.»

این کارشناس بر این باور است کشورهایی که به فرهنگ‌سازی اهمیت می‌دهند برای نیل به اهداف و برنامه‌های خود از ابزار گوناگون بهره می‌برند. رسانه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای فرهنگ‌سازی در دنیا شناخته می‌شود که نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری تفکر یک جامعه ایفا می‌کند . اگر بخواهیم نقش این بازی‌ها را در تغییر سبک زندگی بچه‌ها کمرنگ کنیم، راهش این نیست که این بازی‌ها را از دسترس بچه‌ها خارج و آنها را منع کنیم، زیرا هر چه فرد از کاری منع شود به آن حریص‌تر می‌شود.

مهرزاده می‌گوید: «تنها راه برای مقابله با این بازی‌ها و سبک زندگی غربی از مسیر آنها، این است که بازی‌های مناسب با فرهنگ خودمان را ساخته و در اختیار کودکان قرار دهیم، زیرا برنامه‌ریزی برای کودکان و نوجوانان به صرفه‌ترین فرهنگ‌سازی محسوب می‌شود، چراکه قالب فکری آنها شکل نگرفته و با برنامه‌ریزی برای آن می‌تواند علاوه بر شکل‌گیری صحیح تفکر آنان استعداد آنها را نیز شکوفا کنیم.»

باید طرز فکر کودک و نوجوان را شناخت

مجید ابهری، آسیب‌شناس اجتماعی هم در خصوص بازی‌های رایانه‌ای و تاثیر آن و تغییر سبک زندگی کودکان و نوجوانان می‌گوید: «بهترین کار برای آن‌که بتوانیم مانع تاثیر فرهنگ غربی از طریق بازی روی کودکان و نوجوانان بشویم این است که بازی‌های جدید با فرهنگ خودمان را تولید کنیم و در اختیار آنها قرار دهیم.»‌ این رفتارشناس معتقد است، باید نیازهای کودک و نوجوان را شناخت؛‌ این که من در حال حاضر چگونه فکر می‌کنم اهمیتی ندارد؛ بلکه باید طرز فکر و تفکر کودکان و نوجوانان را بشناسیم و بر اساس آن برنامه‌ریزی کرده و بازی‌ها را ساخته و در اختیار او قرار دهیم.

ابهری با اشاره به کم‌کاری در حوزه تولید بازی‌های رایانه‌ای داخلی با محتوا و فرهنگ ایرانی ـــ اسلامی تاکید می‌کند: «متاسفانه بسیاری از کارشناسان ما روی این موضوع تحقیق نکرده و نیاز کودک را در این خصوص نمی‌شناسند و هنوز تلاش می‌کنند با داستان‌های قدیمی، بازی‌های جدید را بسازند. این در حالی است که کودک نیاز به قهرمانان جدید و قابل باور دارد.»

روزنامه جام جم